روابط حسنه ترامپ با دشمنان منطقه‌ای ایران و همچنین راهبرد ضدایرانی او بر کسی پوشیده نیست. رئیس جمهوری آمریکا اردیبهشت دو سال قبل با خروج از برجام و در پیش گرفتن سیاست فشار حداکثری تلاش کرد تا ایران را ناگزیر به پذیرش مطالبات خود کند. تیم ترامپ نیز از «مایک پمپئو» وزیر خارجه گرفته تا نماینده این کشور در شورای امنیت تلاش فراوانی را با هدف مخدوش کردن چهره ایران در مجامع بین‌المللی به کار بستند اما در نهایت راه به جایی نبردند.
در همین ارتباط روز چهارشنبه بیست وهشتم آبان‌ماه حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری در جریان نشست هیات دولت اظهار کرد: برخی فکر می‌کنند که ما تازه امروز در فکر رفع و دفع تهدید علیه مردم هستیم، خیر ما از سال ۹۷ که جنگ اقتصادی این دولت آمریکا علیه ملت ایران آغاز شد، دنبال رفع تحریم و تهدید و ایجاد فرصت بودیم و نتیجه تلاش‌های انجام شده در طی این سه سال این بوده است که آمریکا در بخش‌های سیاسی، حقوقی و اخلاقی به صورت کامل شکست خورد.
رئیس جمهوری آمریکا در دوران چهار سال ریاست جمهوری خود نتوانست سیاست درستی در قبال ایران اتخاذ کند. وی با خروج از برجام از مسیر دیپلماسی خارج شد و با تصمیم گیریهای اشتباه در قبال ایران شکست هایی را در کارنامه کاری خود ثبت کرد که در ادامه برخی از آنها مورد بررسی قرار گرفته است:
ناکامی در خدشه وارد کردن بر امنیت داخلی
یکی از مهمترین بخش‌هایی که ترامپ در راستای فشار بر ایران هدف قرار داد، اقتصاد کشور بود که ازسرگیری تحریم‌ها، تهدید کشورهای جهان به مجازات در صورت معامله با ایران، در پیش گرفتن سیاست «صفرسازی صادرات نفت ایران» تنها چند مورد کلی بود. تنگناهای اقتصادی هر چند فشار را بر مردم ایران افزایش داد اما آمریکا را در تحقق هدف اصلی که ایجاد قحطی در کشور و برهم زدن امنیت داخلی بود، ناکام گذاشت.
رد شدن طرح کاخ سفید برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی
آمریکا در زمینه‌های سیاسی و از طریق مجامع اثرگذار بین‌المللی نیز تلاش زیادی را به کار بست ولی هر بار نمایندگان این کشور دست خالی برگشتند. شورای امنیت سازمان ملل که چندی پیش برای رسیدگی به قطعنامه پیشنهادی آمریکا با هدف تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تشکیل جلسه داده‌بود، طرح پیشنهادی کاخ سفید را تصویب نکرد. رسوایی سیاسی برای آمریکا که خود یک زمانی بانی تصویب همه قطعنامه‌های ضدایرانی در شورای امنیت بود، وقتی آشکار شد که تنها یک کشور کوچک «جمهوری دومینیکن» با آمریکا همراهی کرد. ۱۱ نماینده حاضر در نشست به قطعنامه رای موافق ندادند و به رای ممتنع بسنده کردند و همان طور که انتظار می‌رفت نمایندگان چین و روسیه با آن را مخالفت کردند.
نشست گروه ۷۷ و انزوای سیاست ضدایرانی ترامپ
انزوای سیاست یکجانبه و ضدایرانی ترامپ چند روز پیش نیز در نشست گروه ۷۷ و چین آشکارا به تصویر کشیده‌شد. اعضای این گروه روز جمعه بیست وسوم آبان‌ماه در بیانیه پایانی چهل وچهارمین نشست سالانه خود بخشی از متن را به ایران و برجام اختصاص دادند. در این بیانیه آنها خواستار رفع تحریم‌های یکجانبه علیه ایران شدند و تاکید کردند که تحریم‌های یکجانبه اقتصادی روی رفاه مردم اثرات منفی به همراه دارد و به صورت فوری باید رفع شود.
هسمویی در روابط فراآتلانتیک که قبل از دولت جمهوریخواه ترامپ وجود داشت در دولت او به شکاف قابل ملاحظه‌ای منجر شد. تروئیکای اروپا که در دولت‌های قبلی آمریکا معمولا با سیاست خارجی و مناسبات بین‌المللی آمریکا هسمو عمل میکردند، به دلیل اختلاف دیدگاه شدید با ترامپ ناچار شدند راه خود را از واشنگتن جدا کنند.
خارج نشدن سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس از برجام
در ارتباط با ایران، سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس به رغم فشار آمریکا حاضر به خروج از برجام نشدند. آنها باوجود تهدید و فشار آمریکا، سازوکارهایی را برای نجات توافق تدارک دیدند که آخرین آن «ابزار پشتیبانی مبادلات تجاری با ایران» با نام «اینستکس» بود که تا حدی محدود وارد فاز اجرایی شد. کشورهای مذکور فروردین امسال اولین گام اجرایی را برداشتند و صادرات تجهیزات پزشکی به ایران از این درگاه انجام گرفت. هر چند این سطح از مبادلات د قالب اینستکس بسیار ناچیز است اما امیدواری‌ها را برای نجات برجام افزایش و آمریکا را بیش از پیش در تنگنا قرار داد.
همکاری فزاینده ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دیگر نشانه‌های ناکامی آمریکای ترامپ است. به‌رغم انتظار آمریکا از مدیریت جدید آژانس، ایران و این نهاد راستی‌آزمای بین‌المللی بعد از سفر دو روزه «رافائل گروسی» مدیرکل آن به تهران و انجام مذاکرات در سطوح مختلف، پنجم شهریورماه بیانیه مشترکی مبنی بر تقویت همکاری‌ها منتشر کردند؛ بیانیه‌ای که از ناکامی آمریکا در جبهه‌ای دیگر حکایت می‌کرد.
ناتوانی در فعال کردن مکانیسم ماشه
آمریکا نه تنها از منظر اقتصادی و سیاسی بلکه در زمینه حقوقی نیز به انزوا رانده شده‌است. به دنبال خروج آمریکا از برجام، کشورهای عضو توافق تاکید کردند که آمریکا از نظر قانونی و حقوقی عضوی از توافق نیست تا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند. رای دادگاه بین‌المللی لاهه به نفع ایران در شکایت از آمریکا نیز برگ برنده دیگری برای تهران در عرصه دیپلماسی و حقوق بین‌الملل بود.
در مجموع اگر دموکرات‌ها و بایدن به عنوان رئیس جمهوری منتخب آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که باید به برجام بازگشت، شاهد شکست پروژه فشار حداکثری ترامپ علیه ایران طی چهار سال اخیر بوده‌اند؛ پروژه‌ای شکست‌خورده که ترامپ خود نیز به آن پی برده اما در روزهای پایان دولت خود حاضر به پذیرش این ناکامی نیست.
نظر شما