تلاش برای نجات امریکا از انزوای بین‌المللی

روزنامه آفتاب یزد در گفت وگو با فریدون مجلسی کارشناس مسایل بین الملل می آورد: شاید آن روز که «باراک اوباما» به صورت نمادین به شهروندان آمریکایی زنگ می‌زد و از آنان می‌خواست تا به بایدن رای دهند، خیلی‌ها فکر می‌کردند تمام تلاش رئیس جمهور سابق آمریکا، شکست رقیب جمهوری خواه است اما با گذر و نظری بر تیم معرفی شده از سوی بایدن خواهیم فهمید که اوباما بیشتر از آن که تلاش می‌کرد ترامپ را از اریکه به زیر کشد در تلاش بود تا بدنامی بین‌المللی آمریکا را پایان دهد.

«فریدون مجلسی» تعبیر زیبایی به کار می‌برد: «رهبر ارکستر جدید آمریکای منزوی شده!». حق هم همین است زیرا «America First» تقریباً وجهه بین‌المللی و داخلی آمریکا را ویران کرد و تیمی که روی کار آمده بیشتر از آن که رئیس خواسته باشد به یک هماهنگ‌کننده و یک رهبر ارکستر که مقبولیت عام و بین‌المللی نیز داشته باشد نیاز دارد.

نکته دیگر در این انتخاب ها، پُر بودن دست بایدن است در برابر «نیمکت خالی» ترامپ که در نهایت برای وزارت امور خارجه نتوانست به بهتر از «تیلرسون» و «پمپئو» برسد و وقتی به این نکته خواهیم رسید و تفاوت را احساس خواهیم کرد که ببینیم مثلا برای پست وزارت امورخارجه ی آمریکا هم «سوزان رایس» باتجربه حضور دارد هم «آنتونی بلینکن»؛ چهره‌ای که اگر آمریکایی‌ها زیر بار نخستین «رئیس جمهور زن تاریخ آمریکا» یعنی «کاملا هریس» نروند قطعاً می‌توانند بلینکن را به مصاف هر جمهوری خواه قدرقدرتی بفرستند و مطمئن باشند چهل و هشتمین، چهل و نهمین و شاید پنجاهمین رئیس جمهور آمریکا یک دیپلمات کارکشته و آشنا به ریزه کاری‌های سیاست خواهد بود.
جان کری، انتخابی هوشمندانه!
در میان کاندیداهای معرفی شده برای پست‌های کلیدی در دولت آینده نام جان کری به نحو غیرمنتظره‌ای مطرح شده است. او که ۷۶ سال دارد وزیر امور خارجه دوره باراک اوباما بود و در به نتیجه‌رسیدن مذاکرات بر سر توافقنامه برجام با ایران نقشی محوری داشت. آقای کری در نقش نماینده ویژه بایدن در امور محیط زیست و تغییرات اقلیمی انجام وظیفه خواهد کرد و عضوی از شورای امنیت ملی آمریکا خواهد بود.

این برای اولین بار در تاریخ آمریکا است که مسائل اقلیمی در شورای امنیت ملی مسئولی مشخص و انحصاری پیدا می‌کند. تیم بایدن این انتصاب را نشانه تلقی از تغییرات اقلیمی به عنوان تهدیدی علیه امنیت ملی آمریکا عنوان کرده است. بایدن اعلام کرده است که به مجرد به دست گرفتن قدرت در ۲۰ ژانویه به پیمان اقلیمی پاریس بازخواهد گشت. دولت ترامپ سال ۲۰۱۸ از این پیمان خارج شد و آن را متضاد با مصالح اقتصاد آمریکا معرفی کرد. جان کری با ارسال توییتی از همکاری با بایدن و بازگشت دوباره به صحنه سیاست آمریکا استقبال کرده است. او همچنین تغییرات اقلیمی را یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها دانسته است. پیمان اقلیمی پاریس زمانی سال ۲۰۱۵ زمانی که جان کری وزیر خارجه آمریکا بود با موافقت کشورهای مختلف جهان رسمیت یافت.
فریدون مجلسی می‌گوید: بازگشت «کری» به دستگاه دیپلماسی آمریکا برای بایدن یک شکست محسوب می‌شد زیرا او خود را در قامتی هم اندازه با مقام ریاست جمهوری آمریکا می‌بیند ضمن آن که بایدن نمی‌خواست به پستی بازگردد که دیگر برای آن طرح و انگیزه‌ای نداشت.
این دیپلمات اسبق ادامه می‌دهد: پستی که ایجاد شده و برای آن جان کری در نظرگرفته شده یعنی مسائل اقلیمی نه تنها برای آمریکا و جهان از اهمیت بالایی برخوردار است که خروج آمریکا از آن حیثیت، شخصیت و پرستیژ آمریکا را دچار خدشه‌ای اساسی کرده بود فلذا باید پذیرفت حضور کری که تجربه‌های گرانسنگی در مسئله ی برجام و حل اختلافات دولت افغانستان دارد، می‌تواند اساساً به پیمان اقلیمی پاریس جانی دوباره بدهد.
نکته ی دیگری که مجلسی بدان اشاره دارد این که حضور کری در این جایگاه به دلیل نشست و برخاست‌های خاص و بین‌المللی این آمادگی را به وجود خواهد آورد تا بسیاری از اختلافات بین‌المللی در سایه ی این حضور حل و فصل شود.
یک کوبایی تبار برای بازسازی وجهه آمریکا
الخاندرو مایورکاس، آمریکایی کوبایی‌تبار نیز قرار است پست وزیر امنیت داخلی را برعهده بگیرد. آقای مایورکاس ۶۰ سال دارد و به عنوان دادستان در ایالت کالیفرنیا فعالیت داشته و در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما به عنوان معاون وزیر امنیت داخلی کار کرده است. مسئله مهاجرت در آمریکا یکی از مشکلات بزرگ این کشور است.
او را معمار داکا می‌خوانند. طرحی که باراک اوباما برای باز کردن راه اعطای شهروندی به ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار لاتین‌تبار تهیه کرد. جوانانی که در کودکی به همراه والدین خود و به طور غیرقانونی وارد آمریکا شده‌اند اما با وجود بزرگ شدن در خاک آمریکا و درونی کردن ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی ایالات متحده، هنوز از امتیازات شهروندی این کشور برخوردار نشده‌اند. حالا الخاندرو مایورکاس که خود متولد هاوانا، کوبا است، فرصت خواهد یافت که درباره سرنوشت صدها هزار کودکی که مانند خود او پیش از رسیدن به سن قانونی توسط مادر و پدرشان به آمریکا آورده شده‌اند تصمیمات جدی بگیرد. آقای مایورکاس در دولت اوباما- بایدن هم در وزارت امنیت داخلی حضور داشت و در آن دوران حتی رئیس اداره مهاجرت و شهروندی این کشور هم شد. این همان سازمانی است که در چهار سال گذشته دونالد ترامپ به مدد مشاوران راست‌گرایی چون استیون میلر، تلاش کرده بود زمینه مهاجرت‌های قانونی به آمریکا، حتی واجدان شرایط گرین‌کارت، را هم محدود کند.
فریدون مجلسی با اشاره به اختلافات ریشه دار با کوبا و چندکشور دیگر از جمله ونزوئلا خاطرنشان می‌کند؛ ترامپ در مسئله‌ای ورود کرد که نیازی نبود زیرا تلاش‌های اوباما برای پایان دادن به اختلافات هاوانا و واشنگتن تا مرز نتیجه بخشی پیش رفته بود اما دونالد ترامپی که نه تاریخ می‌دانست و نه دیپلماسی! بی‌جهت این روابط را تخریب کرد ضمن آن که جامعه ی مهاجرتی آمریکا را تا سرحد جنون ترسانید حال با روی کار آمدن بایدن و انتخاب مایورکاس این امیدواری وجود خواهد داشت که مرزهای آمریکا و آمریکا لاتین صحنه ی برخورد نباشد و قانون حکمرانی کند ضمن آن که دیگر مهاجران ساکن آمریکا نیز برای آینده ی خود دچار یاس و ترس نباشند.
وزیر امور خارجه‌ای که می‌تواند رئیس جمهور شود!
به‌رغم امتناع ترامپ از پذیرش شکست خود در انتخابات، رئیس جمهور جدید آمریکا، جو بایدن در حال چینش اعضای کابینه خود است. او آنتونی بلینکن را به عنوان وزیر امور خارجه معرفی کرده است. بلینکن که ۵۸ سال سن دارد پیش از این به عنوان معاون وزیر امور خارجه و معاون مشاور امنیت ملی آمریکا در دوره زمامداری باراک اوباما فعالیت داشته است و همچون جان کری یکی از افراد محوری در مذاکرات برجام بوده است.
فریدون مجلسی در گفتگو با آفتاب یزد ضمن تایید این مسئله که «آنتونی بلینکن» سهمیه ی اوباما و کری در کابینه ی بایدن است می‌گوید: اگرچه خانم سوزان رایس و چندتای دیگر نیز می‌توانستند روی این صندلی قرار گیرند اما انتخاب نفر سوم آمریکا ـ پس از بایدن و هریس ـ ظرافت‌هایی دارد که باید آن را در نظر داشت.
این گفته ی آقای مجلسی ما را به یاد تحلیل‌های دکتر بیگدلی می‌اندازد که جامعه ی آمریکایی هنوز این آمادگی برای پذیرش یک رئیس جمهور زن را در خود به وجود نیاورده زیرا جامعه ی آمریکایی علی رغم همه شعارها و آزادی ها، همچنان زن ستیز و ضد زن است!
مجلسی همچنین این پرسش آفتاب یزد که بلینکن می‌تواند پاییز ۲۰۲۴ یک کاندیدای جدی برای ریاست جمهوری باشد با پاسخی مثبت رو در رو ساخته می‌گوید: بلینکن سلسله مراتب قدرت را طی کرده و در سنی قرار دارد که ضمن پختگی می‌تواند برای هرجایگاهی در هرم قدرت در آمریکا خود را ارائه دهد.
این کارشناس مسائل بین‌المللی ضمن تایید انتخاب بایدن می‌گوید: برخلاف ترامپ که به دنبال چهره‌های جنجالی و خبرساز بود بایدن می‌خواهد آب رفته را به جوی بازگرداند پس علاوه بر کاربلدی، متانت و سواد دیپلماتیک نیز مهم است.
مجلسی تاکید می‌کند ترامپ چهارسال با تمام توان تلاش کرد تا همه مناسبات بین‌المللی را به هم بریزد پس طبیعی است بایدن به عنوان رهبر ارکستر قدرت در آمریکا از چهره‌ای متین و کاربلد که جامعه بین‌المللی از او رد و نشانی بد نداشته باشد استفاده کند:
ـ تلخکامی‌های اتحادیه اروپا
ـ مناسبات آمریکا و چین، روسیه، ایران، کره شمالی و برخی دیگر
ـ معضلی به نام خاورمیانه
ـ کشورهای عرب حوزه ی خلیج فارس، پیمان نامه‌های موشکی و نظامی
ـ تعیین تکلیف هند در سپهر سیاسی آمریکا
و نظایر این می‌طلبد که وزیر امور خارجه آمریکا آنتونی بلینکن باشد نه تیلرسون یا پمپئو که نه تنها قدمی برای بهبود اوضاع بر نمی‌داشتند که کاربلدی اولیه ی آن‌ها در دنیای دیپلماسی نیز جای تردید بود. فریدون مجلسی با اشاره به جک سالیوان ۴۳ ساله به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید و لیندا توماس گرینفیلد ۶۸ ساله نیز که به سفیر آمریکا در سازمان ملل معرفی شده است خاطرنشان می‌کند اگر دقت کنیم علاوه بر این نام‌ها در کابینه جدید بایدن خانم آوریل هینس مدیریت اطلاعات ملی را به عهده خواهد گرفت. او قبلا قائم مقام سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) بوده است. این اولین بار است که هماهنگی نهادهای امنیتی و اطلاعاتی آمریکا به یک زن واگذار می‌شود. و این انتخاب‌ها دو پیام بسیار آشکار دارد:
اول ـ بایدن می‌خواهد با یک تیم بین‌المللی با جهان بین‌الملل که زخمی از بدعهدی‌ها و قلدری‌های ترامپ است رو در رو شود
دوم ـ باید می‌کوشد استفاده از زنان در دستگاه قدرت آمریکا بیشتر از آن که شعاری و تبلیغی باشد جنبه ی کارآمدی نیز به خود بگیرد.
مجلسی معتقد است در این انتخاب‌ها به خوبی می‌توان رد پای اوباما را دید زیرا بیشتر از آن که به فکر چهره‌های جنجالی و ستیزنده باشد به دنبال چهره‌هایی است که عقلانیت بر امور رفتاری و ذهنی آنان سیطره دارد.
چالش روسیه و چین و نگاه بایدن به این موضوع
مجلسی در پایان با اشاره به چالش‌های همیشگی بین آمریکا با دو قدرت اصلی کمونیسم ـ چین و روسیه ـ می‌گوید: بخشی از این چالش ذهنی است اما بخش مهمی از این چالش هم جنبه‌های اقتصادی دارد.
وی ادامه می‌دهد: روابط بهتر ترامپ و پوتین بیشتر از آن که به جمهوری خواهانِ آمریکا مربوط باشد به روابط شخصی دو رئیس جمهور مربوط می‌شد و از این جهت ربطی به سیاست‌های ایالات متحده ی آمریکا ندارد در کنار این مسئله البته ترامپ کوشید تا ارزان فروشی‌های چینی‌ها را کنترل کند که اگر چنین نمی‌کرد قطعا اقتصاد آمریکا دچار لطمات جبران ناپذیری می‌شد و اما بایدن خواهد کوشید ضمن برقراری موازنه اقتصادی و سیاسی، تنش‌ها را تا سر حد امکان کاهش دهد.
این دیپلمات سابق با تایید این مسئله که در نهایت مشکلات آمریکا با چین و روسیه حل نشدنی است خاطرنشان می‌کند: برخورد قهری با این کشورهای می‌تواند فضای جهان را پرتنش کند حتی اگر مسائل بین این کشورها حل نشدنی باشد.
فریدون مجلسی با اذعان بر این مسئله که برای آمریکایی‌ها دعواهای بین‌المللی آمریکا چندان اهمیتی ندارد بلکه آن‌ها خواهان رفاه و معیشت مهیا و روزگاری بر اساس سعادتمندی هستند تاکید می‌کند: بسیاری از مشکلات داخلی آمریکا برگرفته از سیاست‌های شکست خورده ترامپ در جهان بین‌المللی است که اگرچه برای آمریکایی‌ها مناسبات سیاسی آمریکا و کره شمالی چندان اهمیتی ندارد اما بایدن خواهد کوشید با کاستن از تنش‌های بین‌المللی به طرفیت آمریکا و رهاندن آمریکا از انزوایی که طی چهار سال بر آمریکا حکمفرما شد در سیاست‌های داخلی نیز رفاه و امنیت را به ارمغان آورد. مجلسی تایید و تاکید می‌کند تیم بایدن، شخصیتی بین‌المللی و مقبول دارد و امید است با روی کار آمدن کامل جو بایدن، آمریکا نقش مهم‌تر و اثرگذارتری در بهبود فضای سیاسی در عرصه ی بین‌الملل داشته باشد.
تا اینجای کار به نظر می‌رسد دولت بایدن به تنهایی شکلی از دولت بایدن نیست بلکه تلفیقی از دولت بایدن ـ اوباما است. حال باید منتظر ماند و دید چهره‌های دیگری که معرفی خواهند شد چه رگ و ریشه سیاسی ـ مدیریتی خواهند داشت.