راهی که هنوز هموار نیست

این بخشی از صحبت‌های رقیه شجاعی بانوی معلول و ورزشکار زنجانی است که به گفته خودش مسیر زندگی اش تنها با یک حادثه تلخ تغییر یافت و او را در جمع معلولان قرار داد، اما با گذشت سال‌ها، اکنون با اتکا به توانمندی های خود توانسته است به موفقیت های مختلفی در این حوزه دست یابد.

کرونا این ویروس خطرناک و هزار چهره که همگان را در سراسر جهان به قرنطینه طولانی مدت و ناخواسته برده معلولان را نیز به این وضعیت دچار کرده است و مشکلی دیگر بر مشکلات آنها افزوده است چراکه مشکل اساسی این قشر همواره مناسب نبودن معابر شهری و جدی گرفته نشدن آن از سوی متولیان بوده است.

 این بانوی ورزشکار معلول موفق زنجانی در ادامه می افزاید: نامناسب بودن بافت شهری معلولان را همواره آزار می دهد، هر چند کارهایی در این ارتباط انجام شده، اما نبود بسترهای کافی در این بخش مشکلاتی را برای معلولان فراهم کرده است.

وی ادامه می دهد: متاسفانه کوتاهی کردن شهرداری و سایر ارگانهای متولی در مناسب سازی معابر بطور واضح نمود دارد و این مساله حق زندگی عادی را نیز از معلولان گرفته است، هر چند مسوولان بارها از تحقق نیازهای این قشر سخن گفته اند، اما در عمل تغییری ملموس نبوده است.

شجاعی با بیان اینکه هم اکنون کرونا موجب شده است که سایر مردم نیز همانند معلولان زندگی کنند، اضافه می کند: در زمان حال کرونایی، همانگونه که افراد معلول امکان استفاده از  معابر شهری، مراکز خرید و حمل و نقل عمومی را ندارند افراد عادی نیز در این موارد محدودیت دارند.

وی اظهار می کند: با بافت شهری موجود هیچ معلولی نمی تواند مستقل باشد و همیشه نیاز به یک همراه دارد که این امکان هم برای همه معلولان فراهم نیست.

این بانوی معلول و ورزشکار زنجانی پیشنهاد می کند، به عنوان یک فرد عادی سوار بر ویلچر به شهرداری مراجعه کنید، ببینید، می توانید از پله های آن بالا بروید؟ این شرایط نشان می دهد که برگزاری جلسات مختلف برای مناسب سازی بافت شهری بیهوده بوده و در یک کلام، جامعه ما نتوانسته برای استقلال معلولان کاری انجام دهد.

 الهه قلی ‌فلاح، ۲۴ ساله عضو تیم ملی نابینایان و کم بینایان اسکی ایران است که با تمرین و تلاش های وصف ناپذیر توانسته بر مشکلات و موانع پیش روی خود غلبه کند، بطوری که هم اکنون در سه رشته دو ومیدانی، اسکیت و اسکی فعالیت دارد.

او هم در خصوص مشکلات معلولان می گوید: متاسفانه رویه ناخوشایندی بین مسئولان در خصوص معلولان جا افتاده است به طوریکه در روز جهانی معلولان و یا مناسبت های دیگر برای پاسداشت این روز عکس یادگاری با این قشر می گیرند به مشکلات و مطالبات آنان گوش می سپارند، اما پس از مدتی همه وعده و وعیدها به فراموشی سپرده می شود.

این نخبه ورزشی اضافه می کند: تا زمانی که مسوولان کشور نگاه ابزاری به قشر خاص از جمله نابینایان و کم بینایان دارند، نمی توان از بقیه مردم انتظار داشت که فرهنگ شان را در این زمینه تغییر دهند و نگاه بهتری داشته باشند.

قلی فلاح یکی از مشکلات و موانع پیش روی جامعه معلولان را در همه حال مناسب نبودن معابر عنوان می کند و می افزاید: هر چند کارهایی در این خصوص انجام گرفته اما برای گروه‌های هدف چندان رضایتبخش نیست و حتی برخی اقدامات ناقص معضلاتی را نیز به دنبال داشته است.

او ادامه می دهد: به عنوان مثال برجسته سازی خطوط برای نابینایان امری مهم در رفت و آمد این قشر محسوب می شود اما بی توجهی به این موضوع در خیابان‌های تعیین شده معضلاتی داشته است به طوریکه اغلب این مسیرها با موانعی قطع می شود.

به گزارش ایرنا، در بند ۲۵ مصوبه سی و هفتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ارتباط با حقوق افراد معلول آمده است: اصل تساوی حقوق معلولان و افراد سالم حاکی از آن است که نیاز همه افراد جامعه از اهمیت یکسانی برخوردار بوده و رفع این نیازها اساس برنامه ریزی جوامع را تشکیل می دهد.

معیار مطلوب یک محل برای معلولان و جانبازان مناسب بودن فضای شهری با نیازهای حرکتی آنان و قابل استفاده بودن آن برای این افراد است و این مهم که مطالبه به حق معلولان به شمار می رود، باید در جوامع از سوی متولیان امر مورد پذیرش قرار گرفته و در راستای آن اقدامات لازم انجام گیرد.

مقوله مهم مناسب سازی همواره در استان زنجان نیز مورد توجه دست اندرکاران و متولیان امر بوده اما به گفته مسوولان این مهم آنگونه که باید و شاید عینیت نیافته و چالش هایی در این مسیر وجود دارد.

بر اساس اعلام سازمان ملل متحد، اکنون بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان با نوعی معلولیت زندگی می‌کنند که در این بین ۳۹ میلیون کودک و ۷۲۰ میلیون شخص بالغ دچار اختلال جدی در عملکرد هستند و در این میان تعداد افراد معلول به دلیل تغییرات جمعیتی از جمله پیر شدن جوامع و افزایش جهانی بیماری‌های مزمن، به سرعت در حال افزایش است.

بر اساس آمار سازمان بهزیستی کشور هم اکنون یک میلیون و ۵۰۰ هزار معلول در ایران وجود دارند و سالانه نیز به تعداد آنان افزوده می شود.

البته این آمار صرفا شامل افراد ثبت شده و رسمی است و آمار غیر رسمی و ثبت نشده و افرادی که به دلایل بیمارهای گوناگون و در مراحل مختلف زندگی دچار معلولیت می شوند و همچنین معلولیت های سالمندان و ناشی از افزایش سن را نیز در برنمی گیرد.
معلولان جسمی حرکتی، افراد کم بینا، ناشنوا یا کم شنوا و معلولان ذهنی با دیگر افراد سالم تفاوت هایی دارند، آنها می خواهند در صورت وجود بسترهای لازم همانند دیگر انسانها در جامعه حضوری فعال و پررنگ داشته باشند.این در حالی است که جامعه معلولان با وجود معلولیت ها همواره ثابت کرده اند که می توانند و با تعبیر معنای خواستن و توانستن موفقیت های متعددی را کسب کنند به شرط آنکه بستر لازم فراهم بوده و مورد حمایت قرار گیرند.

تشکیل ۲۱ هزار پرونده توانبخشی در بهزیستی زنجان 

مدیرکل بهزیستی استان زنجان می گوید: در زمان حاضر ۲۱ هزار پرونده توانبخشی شامل افراد دارای معلولیت در زمینه‌های مختلف جسمی-حرکتی، بینایی، شنوایی و اعصاب و روان در سطح استان تحت پوشش قرار دارند که از این تعداد ۶۷۹ نفر از افراد تحت پوشش در مراکز شبانه روزی سالمندان، بیماران روانی مزمن و معلولین ذهنی در سلامت کامل به سر می برند.

محمد محمدی قیداری در ارتباط با موضوع مناسب سازی معابر می افزاید: در بحث مناسب سازی تصمیمات مختلفی اتخاذ و اجرا می شود و این در حالی است که برخی ارگان‌ها و یا دستگاه‌های متولی نسبت به این موضوع جدیت لازم را ندارند.

وی اضافه می کند: هم اکنون در این استان بین ۳۰ تا ۴۰ هزار معلول با انواع معلولیت ها زندگی می‌کنند و با در نظر گرفتن محدودیت های برخی افراد عادی، زنان باردار و سالمندان نیز این تعداد جمعیت بیشتری را شامل می شود که این مهم برنامه ریزی و مناسب سازی محیط را ضروری‌تر کرده است.

این مسؤول با اشاره به پایان یافتن ارزیابی شاخص های مناسب سازی فضاهای اداری ۵۱ دستگاه اجرایی مشمول جشنواره شهید رجائی ادامه داد: با توجه به نتایج ارزیابی انجام گرفته  بیشترین نمرات بین ۲۵ تا ۳۰ کسب شده مربوط به اداراتی چون بهزیستی، برق منطقه ای، توزیع برق، مدیریت فرودگاه، امور اقتصادی و دارایی و حج زیارت است که در دسته خوب قرار گرفته اند.

وی اظهار داشت: بهزیستی جزو پنج استان برتر در پیگیری مصوبات مناسب سازی شهری است که در این ارتباط ساختمان های قدیمی پزشکان، آزمایشگاها و فیزیوتراپی ها با همکاری نظام پزشکی و دانشگاه علوم پزشکی نیاز به مناسب سازی دارند.

محمدی، موانع ورودی بازار بزرگ، گویا شدن چراغ های راهنمایی در تقاطع های پرتردد و فراهم کردن خدمات حمل ونقل عمومی در سطح شهر را از جمله مطالبات دبیرخانه مناسب سازی حضور معلولین در سطح شهر و از حقوق آنان عنوان می کند.

مدیرکل بهزیستی استان زنجان خاطرنشان می کند: شهرداری های این استان به رغم کمبود اعتبار در بحث مناسب سازی و مبلمان شهری ملزم هستند با حساسیتی بیش از پیش ضوابط و مقررات مناسب سازی را در تمام مراحل صدور پروانه ساخت، پایان کار همچنین اجرای پروژه های شهرسازی رعایت کنند.

این مسؤول با بیان اینکه طی دیدار با شهردار زنجان مشکلات معلولان مطرح شده است، اظهار می کند: طبق قانون افراد دارای معلولیت باید بصورت رایگان از سامانه های حمل و نقل عمومی برخوردار شوند که متاسفانه به رغم پیگیری های متعدد جهت صدور کارت شهروندی برای معلولین، تاکنون اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.

مناسب سازی در شهر ملموس نیست

نایب رییس شبکه ملی معلولان جسمی و حرکتی کشور نیز در این خصوص  ادامه می دهد: معلولیت محرومیت نیست و این قشر در مقایسه با سایر افراد ناتوانی هایی دارند که در این میان مناسب سازی های لازم می تواند فعالیت روزمره آنان تسهیل کند تا در جامعه حضور بیشتر و فعالی داشته باشند.

مهدی قنبری موحد می افزاید: از طرفی مناسب سازی که از سوی برخی دستگاه های اجرایی انجام گرفته، چندان مورد استفاده جامعه هدف نیست و این موضوع مشکلاتی را فراهم کرده است.

وی اظهار می کند: در واقع اقدامات مناسب سازی از سوی دستگاه‌های اجرایی به عنوان یک ویترین و یا دکور در برنامه ها نشان داده می شود.

این مسؤول یادآوری می کند: در مواقع بارندگی برخی پیاده روهای شهری لغزنده شده و تردد معلولان را با مشکل مواجه می کند که در این ارتباط ساز و کارهای لازم برای عبور و مرور معلولان انجام و از طرفی همواره بر فرهنگ سازی مناسب سازی تاکید و از سوی رسانه ها به این امر پرداخته شود.

مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان خاطر نشان می کند: نیازهای اولیه یک فرد حضور در جامعه است و در این میان بحث مناسب سازی برای معلولان و اقشار کم توان یک ضرورت انکار ناپذیر به‌شمار می رود.

وی اضافه می‌کند: طی سال های گذشته موضوع مناسب سازی در جلسات برگزار شده خروجی مناسبی نداشت و تحقق این مهم به مسوولان باز می‌گردد که این تفکر را در اجرای پروژه‌های مختلف خود لحاظ کنند.

قنبری موحد ابراز می کند: جلسات مناسب سازی در صورتی نتایج مثبتی دارد که این مقوله مهم در پروژه های عمرانی شهری ملموس باشد و استمرار این امر به باور پذیری تک تک افراد جامعه نیاز دارد.

نایب رییس شبکه ملی معلولان جسمی و حرکتی کشور ادامه می دهد: مناسب سازی هزینه نیست، بلکه به نوعی سرمایه گذاری است و در مقایسه با گذشته می توان گفت که این موضوع متفاوت تر شده است.

وی  اظهار می کند: برخی پیمانکاران پروژه های عمرانی درک دقیقی از مناسب سازی ندارند و چندان به این مهم واقف نیستند و از طرفی از سال ۹۲ و با حمایت های استانداری زنجان بحث آموزش ها مورد پیگیری قرار گرفته که اکنون به یک فرهنگ تبدیل شده که این مسیر باید تداوم یابد.

این مسؤول ادامه می دهد: طبق هماهنگی انجام گرفته با بهزیستی و همچنین شهرداری تلاش می شود که در جایگاه‌های تبلیغاتی سطح شهر بنرهایی در ارتباط با مناسب سازی فضای شهری برای معلولان نصب شود که تاثیرگذاری لازم را به همراه دارد.

مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان ادامه داد: جامعه معلولان همواره مطالبه گر بوده اند و تا زمانی که یک مسؤول خود را در جایگاه معلول نبیند و به مشکلات آنان در ترددها واقف نباشد، درک دقیقی از این موضوع مهم نخواهد داشت.

قنبری موحد  اضافه می کند: در زمان حاضر جایگاه انتقاد و منتقد تغییر یافته بطوری که وقتی از مشکلات مناسب سازی سخن گفته می شود، همه از چالش‌های آن می گویند، اما وقتی پای عمل می آید کار به جایی نمی رسد و در واقع مدیران باید به عنوان مسؤول پاسخگو باشند.

این مسؤول، با تقدیر از اقدامات بهزیستی خاطرنشان کرد: همکاری ها از سوی این سازمان کافی نیست و همه دستگاه‌های متولی امر باید همکاری های لازم را داشته باشند.

مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان با بیان اینکه طبق آمار جهانی ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد جامعه معلول هستند ابراز می کند:  حوادث مختلفی به معلولیت منجر می شود و در این میان مناسب سازی از بحث اشتغال و ازدواج نیز مهمتر و واجب تر است.

عملیاتی شدن کارت شهروندی برای معلولان زنجانی 

شهردار زنجان نیز با بیان اینکه نشست مسوولان ستاد مناسب سازی استان با شهرداری به صورت دوره ای و مستمر  ادامه می یابد، می افزاید: به جهت اهمیت موضوع در جلسات ستاد مناسب سازی استان حضور پیدا خواهم کرد و امیدوارم همکاری مستمر بهزیستی و شهرداری موجب بهبود مناسب سازی شهری و تردد راحت معلولین و سالمندان در شهر شود.

حبیب الله یگانه با اشاره به اینکه سیستم حمل و نقل عمومی پیگیری و اتوبوس های موجود مورد نوسازی و بازسازی قرار می گیرند تا قابل استفاده برای افراد دارای معلولیت باشند اضافه می کند: کارت شهروندی جهت استفاده رایگان معلولین از سیستم حمل و نقل عمومی پیگیری و عملیاتی خواهد شد.

وی با بیان اینکه در جهت مناسب سازی فضاهای شهری و پارک‌ها از طرف شهرداری اقدامات مناسبی شده است، خاطرنشان می کند: پارک‌ها و فضاهای سبزی که در حال حاضر ایجاد می‌شود برای استفاده معلولان مناسب سازی می‌شود.

سوم دسامبر برابر با سیزدهم آذر روز جهانی معلولان یک روز بین‌المللی است. این روز از سال ۱۹۹۲ به وسیله سازمان ملل با هدف ترویج درک در مورد مسائل مربوط به معلولیت و بسیج حمایت از بزرگ‌منشی، حقوق و رفاه افراد معلول و کم‌توان نامگذاری شد.