مصائب ورزش بانوان در شیوع کرونا

به گزارش ایرنا ، هر روز که می‌گذرد لایه‌های پنهان و آشکار آسیب کرونا به بخش‌های مختلف، بیشتر نمایان می‌شود. حالا می‌دانیم ابعاد مختلف زندگی بشر، تحت تاثیر ویروس کرونا قرار گرفته است. ورزش هم به شکل گسترده‌ای تحت تاثیر کرونا قرار گرفته است. برگزاری بازی‌های لیگ برتر در کشورهای مختلف از جمله کشور خودمان، بدون تماشاگر برگزار می‌شود. باشگاه‌های ورزشی در شهرهای قرمز تعطیل هستند. بخشی از این ورزش، مربوط به بانوان است. چاقی، دیابت، فشار خون، بیماری قلبی و انواع دیگر بیماری‌هایی از این دست، ناشی از کم‌تحرکی است و مازندران هم سهم ویژه‌ای در این زمینه دارد.

اکنون کرونا بهانه دیگری برای کم‌تحرکی است. طبق اظهارات دبیر انجمن علمی پزشکی ورزشی ایران، ۵۰ تا ۶۰ درصد مردم کشور ما قبل از شیوع کرونا، با کم‌تحرکی مواجه بودند و در زمان شیوع کرونا و تعطیلی باشگاه‌های ورزشی، ۲۰ تا ۳۰ درصد به این کم‌تحرکی اضافه شده است. یعنی حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور فعالیت ورزشی دارند. کم‌تحرکی از زنگ خطر هم عبور کرده است.

اما ورزش بانوان در ایام شیوع کرونا، مخاطرات دیگری دارد. شاید بتوان از آن به عنوان مصائب ورزش بانوان نام برد. همین تابستان که گذشت صبح‌ها برای پیاده‌روی به خیابان نزدیک زندگی‌ام می‌رفتم. یکی از خطرات، برخی از زباله‌گردهایی هستند که در زمین‌های حاشیه خیابان شهید آملی، شب‌مانی می‌کنند و صبح‌های زود هم از خواب برمی‌خیزند. دیدن معتادان متجاهر که از وضعیت آنها می‌توان تشخیص داد مصرف کننده مواد مخدر صنعتی هستند هم از دیگر مخاطرات ورزش صبحگاهی بویژه برای بانوان است.

صبح تابستانی که آفتاب در وسط آسمان است، دیدن فرد معتاد که به اصطلاح در حال خود نیست و با چاقویی در دست، در حال حرکت است، اگرچه که هیچ برخوردی با بانویی که در حال ورزش است نداشته باشد اما نمی‌توان از اضطراب ناشی از این رفتار عبور کرد.

صبح‌ها و عصرهای پاییزی و تاریک هم، مخاطرات خود را دارد. هفته گذشته در هنگام پیاده‌روی با مزاحمت یک موتورسوار مواجه شدم و از قضا، ۲ مرد دیگر که در حال ورزش بودند به همان نقطه رسیدند و موتورسوار دور شد. اما همین حرکت دلهره‌آور، باعث شد ورزشم را نیمه‌کاره رها کنم و به خانه بازگردم. بوق زدن راکبان خودروها و یا تکه‌پراکنی‌هایی که نه فقط از سوی برخی آقایان بلکه گاهی از سوی برخی بانوان هم شاهد هستیم از دیگر مصائب ورزش بانوان در این ایامی است که به دلیل تعطیلی باشگاه‌های ورزشی و بوستان‌ها، به خیابان‌ها روی آورده‌اند.

ورزش بانوان، فقط با مخاطرات مزاحمت‌های خیابانی همراه نیست. برخی بانوان برای پیشگیری از این مزاحمت‌ها، به شکل جمعی با گروه دوستان و یا خانوادگی ورزش می‌کنند. در بیشتر پیاده‌های شهرستان ساری، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی عرضی حتی برای ۲ نفر هم مقدور نیست.این افراد یا به شکل جمعی در پیاده‌رو حرکت می‌کنند و یا برای رعایت فاصله، وارد خیابان می‌شوند که البته خطر تصادف را هم به همراه دارد.

استفاده از ماسک در هنگام پیاده‌روی، دویدن یا دوچرخه‌سواری، خطر دیگری است که سلامت فرد ورزشکار را به مخاطره می‌اندازد.

ورزش و افزایش سیستمی ایمنی بدن

یک متخصص فیزیولوژی ورزشی در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: ورزش از طریق بهبود سیستم ایمنی بدن، از ابتلای به کرونا یا در صورت ابتلا، میزان عوارض و عفونت ناشی از این بیماری می کاهد.

دکتر عبدالله هاشم‌ورزی افزود: ورزش از ورود ویروس به داخل سلول جلوگیری نمی‌کند اما می‌تواند سد ایمنی و فیزیولوژیکی را در برابر گسترش این آسیب و عفونت ایجاد کند و از این طریق میزان مرگ و میر را کاهش دهد.

استادیار گروه فیزیولوژی ورزشی دانشگاه آزاد واحد ساری تصریح کرد: مطالعات نشان داده افراد ورزشکار در مقایسه با افراد عادی در برابر این ویروس و دیگر بیماری‌های حاد تنفسی میزان آسیب‌پذیری کمتری دارند.

وی درباره شدت فعالیت ورزشی برای تقویت سیستم ایمنی بدن، گفت: یک رابطه " g " شکل بین شدت و احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی وجود دارد و این احتمال به این شکل است که اگر شدت تمرین در حد متوسط باشد احتمال ابتلا به بیماری کاهش می‌یابد، هر چه شدت فعالیت ورزشی از سطح متوسط به سمت بالا می‌رود احتمال بروز بیماری به همان نسبت بیشتر می‌شود، در مقابل احتمال بیماری در فرد بی‌تحرک باز هم افزایش می‌یابد.

هاشم‌ورزی ادامه داد: توصیه می‌شود حتما در شرایطی که قرار داریم فعالیت ورزشی با شدت متوسط ۶۰ تا ۷۰ درصد حداکثر تعداد ضربان قلب را به صورت روزانه و منظم، حداقل ۳۰ دقیقه و حداکثر یک ساعت انجام دهید تا سیستم ایمنی بدن تقویت شود.

وی درباره شکل محاسبه شدت تمرین، افزود: برای فردی که ۲۰ سال سن دارد باید از فرمول ۲۲۰ منهای سن استفاده کرد، حداکثر ضربان قلب این فرد، ۲۰۰ است اگر ۷۰ درصد را مد نظر قرار دهیم ضربان قلب این فرد هنگام ورزش ۱۴۰ ضربه در دقیقه است، یعنی باید فعالیت ورزشی را با شدت ۱۴۰ ضربه در دقیقه انجام دهد، این شدت سیستم ایمنی بدنش را تقویت می‌کند.

این متخصص فیزیولوژی ورزشی با اشاره به اینکه افراد مبتلا به کرونا و دارای علائم، می‌توانند فعالیت ورزشی با شدت متوسط انجام دهند، اظهار کرد: چون این فعالیت‌ها فراخوانی سلول‌های ایمنی را افزایش می‌دهد و به بهبود بیماری کمک می‌کند اما اگر شدت بیماری زیاد است باید فرد فعالیت ورزشی را متوقف کرده و دوره دو تا سه هفته‌ای را رعایت و مجدد بتواند فعالیت خود را شروع کند.

مخاطرات استفاده از ماسک در هنگام ورزش شدید

وی درباره استفاده از ماسک در هنگام ورزش، گفت: وقتی هنگام تمرین ورزشی از ماسک استفاده می‌کنیم میزان مقاومت هوا افزایش پیدا می‌کند و بنابراین میزان اکسیژن دریافتی کاهش می‌یابد و اکسیژن کمتری به عضلات فعال انتقال پیدا می‌کند.

هاشم‌ورزی یادآور شد: زمانی که تمرین ورزشی انجام می‌دهیم اسید لاکتیک تولید می‌شود و بخشی از این اسید لاکتیک تولید شده باید به شکل دی‌اکسید کربن از ریه‌ها خارج شود، به دلیل استفاده از ماسک در هنگام ورزش، بخش زیادی از دی‌اکسید کربن در داخل ماسک به دام می‌افتد و ما وقتی دوباره تنفس می‌کنیم بخشی از آن مجددا وارد ریه می‌شود، در این صورت میزان اکسیژنی که از طریق تنفس وارد ریه می‌کنیم از ۲۱ درصد به حدود ۱۸ درصد کاهش می‌یابد این کاهش اکسیژن می‌تواند به نارسایی تنفسی در دستگاه تنفس، بی‌نظمی قلبی در قلب، نارسایی کلیوی و اختلال شناختی در سیستم عصبی و از احتمالات ممکنه منجر به کما و مرگ شود.

این متخصص فیزیولوژی ورزشی درباره پیامد دیگر استفاده از ماسک در هنگام فعالیت ورزشی، خاطرنشان کرد: استفاده از ماسک در هنگام فعالیت ورزشی، باغث افزایش میزان رطوبت ماسک شده و این افزایش رطوبت، ویژگی ضد میکروبی ماسک را کاهش می‌دهد.

وی با بیان اینکه افزایش میزان درجه حرارت در داخل ماسک، به ایجاد یک مینی‌سونا در روی صورت فرد منجر می‌شود، گفت: پیامد این رفتار، افزایش تعریق، آبریزش بینی و آلودگی ماسک می‌شود و در نتیجه، هوایی را که تنفس می‌کنیم آلودگی بیشتری وارد ریه می‌شود.

هاشم‌ورزی ادامه داد: هنگام فعالیت سبک، می‌توانیم از ماسک استفاده کنیم اما در فعالیت ورزشی با شدت بالا، استفاده از ماسک توصیه نمی‌شود.

اهمیت ورزش بانوان

وی درباره اهمیت ورزش بانوان در شرایط شیوع کرونا، گفت: سلامت بانوان به عنوان گروه تاثیرگذار در جامعه و بویژه در خانواده بسیار دارای اهمیت است و ضرورت انجام ورزش برای حفظ سلامت جسم و سلامت روح به ویژه در شرایط فعلی بسیار حیاتی است.

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری با اشاره به اینکه با همه‌گیری ویروس کرونا، باشگاه‌های ورزشی که محلی مناسب و امن برای انجام فعالیت‌های ورزشی بانوان بود تعطیل شده، افزود: این عاملی بسیار مهم برای افزایش کم‌تحرکی و به دنبال آن افزایش وزن و بروز انواع بیماری‌های متابولیک از جمله دیابت، فشار خون، کبد چرب و مواردی از این دست  شده است که خطر ابتلا به این بیماری‌ها اگر از ابتلا به کرونا بیشتر نباشد کمتر از آن هم نیست.

هاشم‌ورزی خاطرنشان کرد : توصیه می‌شود برای پیشگیری از اضافه وزن و بروز این بیماری‌ها و بهبود سیستم ایمنی بدن به عنوان سدی قابل اطمینان در برابر ویروس کرونا، انجام فعالیت‌های ورزشی در برنامه روزانه یا هفتگی این قشر از جامعه گنجانده شود.

وی ادامه داد : ورزش در منزل یا در فضاهای باز به شکل پیاده‌روی و سایر فعالیت‌های هوازی، می‌تواند در چربی‌سوزی، حفظ تناسب اندام و سلامت قلبی عروقی مفید واقع شود، انجام ورزش در منزل یا فضای باز، به تجهیزات یا مکان خاصی نیاز ندارد که علاوه بر سلامت جسمی، بر سلامت روان نیز اثرگذار است.

پرهیز از پیاده‌روی گروهی

این متخصص فیزیولوژی ورزشی با تاکید بر اینکه در هنگام پیاده‌روی در فضای باز باید از پیاده‌روی گروهی پرهیز کرد چرا که مطالعات جدید نشان داده‌اند که فاصله‌گذاری اجتماعی با ۲ متر هم کارساز نبوده و در برخی موارد فاصله ۲۰ متری لازم است، اظهار کرد: مطالعات جدید نشان می‌دهد حرکت گروهی یا صف‌گونه افراد در صورتی که فرد جلویی مبتلا باشد درصد احتمال ابتلا به بیماری را در افراد پشت سری افزایش می‌دهد.

وی افزود: این مطالعه که توسط یک گروه پژوهش از دانشگاه لوون بلژیک انجام شده توصیه می‌کند فاصله را در هنگام پیاده‌روی پشت سر هم، بسته به شدت وزش باد، بین چهار تا پنج متر، هنگام دویدن آرام یا دوچرخه‌سواری تا حدود ۱۰ متر و هنگام دویدن با سرعت زیاد، حداقل ۲۰ متر باشد.

هاشم‌ورزی خاطرنشان کرد: به دلیل تعطیلی بوستان‌ها، انجام پیاده‌روی در خیابان برای بانوان می‌تواند با مزاحمت‌های خیابانی و یا خطر تصادف همراه باشد و البته می‌توان تدبیری اندیشید تا با فعالیت دوباره بوستان‌ها و ایجاد تمهیدات لازم دررعایت فاصله‌گذاری اجتماعی مناسب و آموزش‌های لازم، برای بانوان ایجاد انگیزه کرد و فضای امن و ایمن ورزش  برای این گروه از جامعه مهیا شود.

نمی‌دانیم ورزش کردن یک خانم یا آقا، چه رفتار عجیب و یا غریبی است که عده‌ای با رفتارهای ناشایست، آنها را مورد تمسخر قرار می‌دهند. یا در هنگام عبور از کنار فرد دوچرخه‌سوار، با وجود اینکه دوچرخه‌سوار هیچ مزاحمتی برای خودروی آنها ندارد شروع به زدن بوق‌های ممتد می‌کنند و گاهی دیده شده این رفتارها باعث زمین خوردن فرد دوچرخه‌سوار می‌شود.

ورزش غذای روح و روان

یک دکترای روانشناسی بالینی به خبرنگار ایرنا گفت: از نظر روانشناسی ورزش غذای روح و روان است و باعث پیشگیری و کنترل خیلی از بیماری‌ها از جمله استرس و اضطراب می‌شود که بخشی از آن از تبعات کرونا است.

دکتر مبینا شهریاری اظهار کرد: ورزشی مانند پیاده‌روی، دویدن و دوچرخه سواری که بانوان می‌توانند در خیابان‌های خلوت شهر انحام دهند یکی از گزینه‌هایی است که می‌تواند جایگزین باشگاه باشد.

وی با اشاره به اینکه همه افراد از فضای کافی در منزل برخوردار نیستند، افزود: اما این حق هم گاهی از آنها پایمال می‌شود، عده ای وقتی خانمی را در حال ورزش می‌ینند انگار موجود فضایی دیدند نگاه‌های خیره زننده و با به کار بردن الفاظ زننده تکه‌پرانی می‌کنند.

این روانشناس با بیان اینکه دوچرخه سواری و دویدن یک زن، رفتار عجیب و غریبی نیست که عده‌ای به خودشان جرات می‌دهند رفتار نامناسب داشته و ورزش کردن یک زن را به سخره گیرند، ادامه داد: البته در مقابل رفتار نامناسب و هنجارشکنانه این افراد، خیلی از آقایان، رفتار محترمانه‌ای دارند و این اصل را پذیرفتند یک خانم نیز حق دارد ورزش کند.

شهریاری با اشاره به اینکه اما متاسفانه در بسیاری مواردی که بانوان در خیابان در حال ورزش هستند مشاهده می‌کنیم که افرادی پشت سر این خانم‌ها به راه افتاده یا سد راهشان می‌شوند  ایجاد مزاحمت می‌کنند، گفت: این یک رفتار خشونت‌آمیز است و فردی که چنین رفتاری را انجام می‌دهد دارای شخصیت ضد اجتماعی است.

ناهنجاری شخصیت ضد اجتماعی

وی با بیان اینکه از دیدگاه روانشناسی، افرادی که دست به این کارهای ناشایست می‌زنند دچار ناهنجاری شخصیت هستند که ما به این افراد شخصیت ضد اجتماعی می‌گوییم، اظهار کرد: اختلال شخصیت ضد اجتماعی وضعیتی است که فرد هیچ اهمیتی برای رفتار صحیح و اشتباه احساسات دیگران قائل نیست و حقوق دیگران را رعایت نمی‌کند، آنها نسبت به دیگران سنگدلانه،خشن و بی‌تفاوت رفتار می‌کنند و بابت این نوع رفتار هیچ احساس پشیمانی و گناهی ندارند.

شهریاری ادامه داد: نمونه رفتار شخصیت ضد اجتماعی را نه فقط در برخی برخوردها برای ورزش زنان بلکه در شیوه نشستن در تاکسی، مواجهه در پیاده‌روها با دیگر افراد و تنه زدن و دیگر رفتارهای اینچنین شاهد هستیم که از عمد و با خنده بدون عذرخواهی همراه است، این افراد اغلب از قانون نافرمانی می‌کنند، رفتار خشن هیجان‌زده دارند و اغلب مستعد اعتیاد و مصرف الکل هستند.

وی درباره نشانه‌های بارز در این اختلال، خاطرنشان کرد: به درست یا اشتباه بودن رفتار خود بی‌توجه هستند، دروغگویی و فریب دیگران برای بهره کشی، بی‌احترامی به دیگران، با استفاده از شوخ طبعی بازیچه قرار دادن دیگران برای لذت شخصی، روابط ضعیف یا براساس سواستفاده از دیگران، غرور و استبداد شدید، رفتار مجرمانه و مشکلات زیاد با قانون، خصومت،پرخاشگری و خشونت، تحریک‌پذیری و اضطراب،نداشتن پشیمانی از آسیب‌هایی که رسانده‌اند، نداشتن همدلی و همدردی با دیگران، خطر پذیری بی‌دلیل یا رفتارهای مخاطره‌آمیز بدون توجه به امنیت خود و دیگران، زیر پا گذاشتن حقوق دیگران با ایجاد رعب و وحشت و ناتوانی در فهم ودرک عواقب رفتار منفی از نشانه‌های بارز در شخصیت ضد اجتماعی است.

این روانشناس با بیان اینکه شیوع این اختلال در مردان سه درصد و یک درصد زنان کل جامعه است، اظهار کرد:‌تحقیقات نشان داده است حدود ۷۵ درصد زندانیان به این اختلال دچار هستتد.

شهریاری ادامه داد: همچنین اختلال شخصیت ضد اجتماعی الگویی خانوادگی دارد و شیوع آن بین افرادی که در اشخاص درجه اول فامیل به این اختلال مبتلا هستند حدود پنج برابر است.

وی درباره عواملی که ریسک افزایش این اختلال را دارند، گفت: سابقه خانوادگی اختلال ضداجتماعی و حتی دیگر اختلالات شخصیت، مورد آزار قرار گرفتن در کودکی، مورد بی‌توجهی قرار گرفتن در کودکی، بودن در خانواده‌ای خشونت‌بار و از هم گسیخته، آزار و اذیت خانواده، اعتیاد، زندانی شدن و خودکشی یا دگر کشی از جمله عوامل است که ریسک افزایش اختلال شخصیت ضد اجتماعی را به همراه دارد.

شهریاری با بیان اینکه هر چند درمان این اختلال کار دشواری است اما درمان در بلند مدت می‌تواند نتیجه بخش باشد، خاطرنشان کرد: برای درمان باید به روانپزشک جهت گرفتن یک سری دارو برای رفع اضطراب افسردگی و مراجعه به روانشناس جهت روان درمانی مراجعه کنند.

وی گفت: اگر این علائم را در کودک یا نوجوان خود مشاهده کردیم در کمال خونسردی در پی راه حل درست باشیم و از درمانگران کمک بگیریم تا در آینده به فردی با این شخصیت دچار نشوند.

از نگاه جامعه‌شناسانه شاید رفتارهای توام برخی خانواده‌ها و سیاستگذاران به وظیفه خود به درستی عمل نکرده‌اند و باعث بروز چنین رفتارهایی شده‌اند. خانواده‌ها با تربیت نادرست و پیگیری نکردن مسائل روحی و روانی اعضای خانواده و سیاستگذاران با آماده نکردن فضای ورزش بانوان اعم از زیرساختی و فرهنگی، هر یک در این مساله قصور دارند.

ورزش بانوان و امنیت اجتماعی

یک دکترای جامعه شناسی در این زمینه به ایرنا گفت: جامعه ایران در دو دهه اخیر، بیش از پیش با مطالبه برابرخواهی زنان در حقوق اجتماعی خود مواجه بوده است.

دکتر مطهره فولادی ادامه داد: این مطالبه با وجود اینکه یکی از ویژگی‌های عمده نسلی محسوب می‌شود حاکی از رشد آگاهی اجتماعی فزاینده در بین زنان است.

وی با بیان اینکه افزایش تحصیلات آکادمیک، گسترش دسترسی به فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی روزآمد، کسب مهارت‌های مختلف و تثبیت حضور پررنگ در ارکان جامعه، به توسعه کارکردی این آگاهی انجامیده است، گفت: در این بین، دغدغه "امنیت اجتماعی" به مثابه کلید واژه‌ای ضروری و بستری مناسب برای تحقق مطلوب سبک زندگی مورد اشاره، به عنوان نیازی اساسی و مطالبه جدی از سوی جامعه زنان، مطرح است.

فولادی با بیان اینکه امنیت اجتماعی زنان یکی از شاخص‌های موثر در سنجش میزان توسعه یافتگی جوامع است، تصریح کرد: برخورداری زنان از امنیت حضور و فعالیت در جامعه، در زمره احقاق یکی از مهمترین حقوق شهروندی زنان و بهبود عدالت اجتماعی و توسعه پایدار مطمع نظر است.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به زمینه‌های فرهنگی و تاریخی جامعه‌ای ایران، متاسفانه نیاز زنان به امنیت اجتماعی در طراحی و توسعه شهرها دیده نشده و زنان به اندازه مردان، که خود از عوامل موثر در شکل‌گیری و برنامه‌ریزی توسعه شهرها بوده‌اند، از ظرفیت‌های مبتنی بر حفظ امنیت اجتماعی در فضاهای عمومی شهری، برخوردار نیستند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: این روزها که جامعه با چالش‌های عدیده ناشی از شیوع ویروس کرونا، دست و پنجه نرم می‌کند، نبودن امکانات بالقوه شهری برای رفع نیازهای فردی و اجتماعی زنان، الزامات سبک زندگی فردگرایانه را به مخاطره انداخته است.

وی گفت: بسته بودن پارک‌ها و فضاهای تفریحی، میادین ورزشی، باشگاه‌ها و مواردی از این دست که تا حدودی تامین کننده بخشی از امنیت اجتماعی زنان برای فعالیت‌های ورزشی و تفریحی بود، خود به معضلی اساسی در رفع نیازهای اجتماعی زنان بدل شده است.

فولادی اظهار کرد: اگرچه به نظر می‌رسد بخش وسیعی از مشکلات و مسائل بانوان در حین انجام تفریحات و ورزش‌های فردی در جامعه، ناشی از فقر فرهنگسازی مناسب در این زمینه است، اما ایجاد امنیت اجتماعی به مثابه بخشی از خدمات شهری و همچنین 

اتخاذ رویکردهای غیرشهری مبتنی بر حاکمیت و برنامه ریزی‌های شهری باید در دستور کار سیاستگذاران و دولتمردان قرار گیرد.

به هر روی برخی بانوان تصمیم دارند در این شرایط شیوع کرونا، تعطیلی باشگاه‌های ورزشی و بوستان‌ها، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در خیابان ورزش کنند. توجه به بهداشت روان و ایجاد فضای امن برای این بانوان، می‌تواند زمینه را برای فعال شدن دیگر افراد بی‌تحرک جامعه هم فراهم کند.