مه‌دود در آسمان رنگ باخته پایتخت

امسال ۱۵ روز هوای پاک، ۱۸۵ روز هوای قابل قبول یا همان سالم و ۷۴ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ٢ روز ناسالم برای همه گروه‌ها در تهران به ثبت رسیده‌است ‌آمارهایی که نشان از رشد ۱۹.۲ درصدی روزهای ناسالم نسبت به مدت مشابه سال گذشته برای بیماران قلبی و ریوی، زنان باردار، کودکان و سالمندان دارد.

سرد شدن هوا، سکون وضعیت جوی به بالا رفتن غلظت آلاینده‌های مرتبط با ترافیک نظیر NO۲ و ذرات معلق زیر ۲ و نیم میکرون کمک کرده است ، بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، منبع اصلی آلودگی هوای تهران، منابع متحرک شامل خودروهای سواری، خودروهای دیزل و موتورسیکلت‌ها است که ۶۱ درصد ذرات معلق و ۸۳ درصد آلاینده‌های گازی را تولید می‌کنند.

حدود ۳۵ درصد از آلاینده اصلی هوای تهران، ناشی از تردد خودروهای دیزلی است، ۷ درصد خودروهای سبک فرسوده تهران، ۳۸ درصد آلاینده‌های مجموع خودروهای سبک را تولید می‌کنند.

سهم آلودگی منابع ثابت مانند صنایع آلاینده در آلودگی هوای پایتخت ۳۹.۲ درصد اعلام شده که به صورت جداگانه سهم آلایندگی صنایع ۱۷.۸ درصد، پالایشگاه ۴.۴ درصد، نیروگاه ۱۲.۱ درصد، پایانه های اتوبوس ۲.۳ درصد، خانگی و تجاری ۲.۳ درصد، راه آهن و فرودگاه ۰.۴ درصد گزارش شده‌است.

۳۴ ایستگاه سنجش کیفیت هوای شهر تهران را برعهده دارند و از این طریق میزان آلودگی در مناطق مختلف تهران مشخص می‌شود.

شاخص کیفیت هوا معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامت افراد است که به ترتیب از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک یا سبز، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط قابل قبول یا زرد، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس یا نارنجی، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه  یا قرمز، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم یا بنفش و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک یا ارغوانی تعیین شده است.

طی روزهای گذشته مرز آلودگی هوای تهران در بعضی از ایستگاه ها از ۱۶۰ نیز گذشت و هشدارهای محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوا را نه تنها برای بیماران قلبی و ریوی بلکه  برای همه اقشار مردم به صدا درآورد.

آلایندگی هوا و افزایش ذرات کمتر از ۲ و نیم میکرون به‌علت اثرگذاری مستقیم بر ریه‌ها و خطر آمیختگی آلودگی هوا با ویروس کرونا نیز از دیگر دغدغه های مسئولان محیط زیستی و بهداشتی و درمانی است. بر اساس پژوهش صورت گرفته در انگلیس، آلودگی هوا، همه گیری ویروس کرونا، میزان بستری شدن بیماران مبتلا به ویروس کووید- ۱۹ و مرگ و میر آنان را تشدید می‌کند.

همچنین شواهد و مدارک فزاینده ای از اروپا، آمریکا و چین وجود دارد که هوای آلوده بیماری کرونا را شدیدتر می‌کند.بسیاری از دانشمندان پذیرفته اند که آلودگی هوا ممکن است شمار و شدت همه گیری و ابتلای به کرونا را افزایش دهد، زیرا ریه ها را متورم و موجب بیماری های تنفسی و قلبی می‌شود که مردم را آسیب پذیر تر می‌کند. اما همه این دانشمندان کفایت شواهدی را که تاکنون به دست آمده است، برای اثبات تاثیر گسترده و زیاد آلودگی هوا، نمی‌پذیرند.

«شینا انصاری» مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران نیز به عنوان یکی از متولیان در این عرصه با اشاره به عوارض ناشی از همزمانی آلودگی هوا و کرونا در شهر تهران، بر ضرورت توجه به تداخل آلودگی هوا و افزایش شیوع ویروس کووید-۱۹ از سوی دستگاه های اجرایی و حاکمیتی به منظور حفظ سلامت شهروندان تاکید کرده است.

بر اساس «قانون هوای پاک» چندین دستگاه اجرایی و مدیریت شهری و وزارتخانه موظف به انجام تکالیفی در حوزه کنترل و کاهش آلودگی هوا شده اند که بخش عمده ای از تکالیف دستگاه ها در مقابله با آلودگی هوا شامل توقف فعالیت واحدهای آلاینده، کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی مانند مازوت در نیروگاه ها در شرایط وارونگی دما، نظارت و برخورد با آلایندگی موتورسیکلت‌ها، خودروهای دیزلی‌ و بنزینی‌های فرسوده است.

نیاز به واکاوی فعالیت دستگاه های مربوطه است تا مشخص شود چند درصد به وظایف محول شده عمل کرده اند اما نباید فراموش کرد در این بین نقش مشارکت و همکاری اثرگذار مردم نیز در کاهش آلودگی هوای تهران تاثیر گذار است.

تذکر شورای شهر به دستگاه های مسئول در زمینه آلودگی هوا

رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در دویست و پنجاه و هفتمین جلسه شورا در تذکری درخصوص منابع آلایندگی منابع ثابت در اطراف تهران به اداره‌کل صنعت، تجارت و معدن و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی استان تهران گفته است: شاخص آلودگی هوای شهر تهران در یک هفته اخیر در بسیاری از مواقع در مرز ۱۵۰ (ناسالم برای همه گروه‌های حساس) قرار داشته و عملا شهر با وجود بارندگی در روز پنجشنبه به مدت سه روز متوالی دچار پدیده «مه‌دود» شده بود که بسیار هشداردهنده است.

به گفته حسینی میلانی، با وجود برقراری قرنطینه نسبی در دو هفته اول آذر ماه ۹۹، همچنان ۹ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و شش روز قابل قبول بوده است. در نیمه دوم آذر ماه نیز ۱۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس به ثبت رسیده‌است.

سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری، به وضعیت شاخص So۲ در سه منطقه ۱۸، ۱۹ و ۲۰ اشاره کرده و گفته است: غلظت So۲ در سه منطقه ۱۸، ۱۹ و ۲۰ در آذر ماه نسبت به مدت زمان مشابه در سال ۹۸ از هشت پی‌بی‌بی به ۱۱.۷ پی‌بی‌بی رسیده که به معنای افزایش ۴۵ درصدی است. علاوه بر این، در شهرری سه روز، در منطقه ۱۸ پنج روز و در منطقه ۱۹ به مدت هفت روز شاخص So۲ در شرایط آلایندگی قرار داشته است.

وی ادامه داده است: با توجه به احتمال استفاده از گازوئیل آلوده یا مازوت، به متولیان موضوع، اداره صنعت، معدن و تجارت استان تهران و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی تهران تذکر می‌دهم مراقبت و پایش لازم را جهت تحول سوخت پاک انجام دهند.

آلایندگی ناشی از مازوت میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا ۶ برابر افزایش می‌دهد

زهرا نژاد بهرام  عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران نیز در همان جلسه شورا گفت: بر اساس اظهارات معاون ریس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست کشور، «چون ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم های بین المللی کسی خریدارشان نیست، مجبور هستیم به این موضوع تن بدهیم که این مازوت‌ها را در شهرها بسوزانیم» نکته قابل توجه دیگر آنکه نژادبهرام اعلام کرده‌است: «آلایندگی ناشی از مازوت میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا ۶ برابر افزایش می‌دهد».

نژاد بهرام تاکیده کرده بود: در چنین شرایطی این پرسش مطرح می شود که با چه تدبیری به  جای  ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت، از ریه های شهروندان به عنوان انبار مازوت استفاده می شود؟! اینجانب به عنوان نماینده مردم شریف پایتخت در شورای اسلامی شهرتهران، از وزیر محترم نیرو و رئیس محترم سازمان محیط زیست تقاضا میکنم، با توجه به اهمیت فوق العاده بالای امر صیانت و حفاظت حداکثری از سلامت مردم، هرچه سریعتر نسبت به این موضوع چاره اندیشی عاجل صورت داده و نسبت به رفع مسئله اقدام نمایند.

وی در تذکری نسبت به افزایش آلودگی هوا در شرایط کنونی انتقاد کرد که با وجود تعطیلی دانشگاه ها، مدارس، آموزشگاه ها، همایش ها، سینماها و فعالیت های هنری و محدود بودن فعالیت بسیاری از اصناف و رسته های فعالیتی در سطح پایتخت، امسال نیز شاهد آلودگی هوا هستیم. در حالی که هرساله با اشاره به سهم قریب به ۸۰ درصدی منابع آلاینده متحرک و خودروها در بروز آلودگی هوا، بر ضرورت چاره اندیشی برای غلبه بر این موضوع تمرکز میشد، شیوع ویروس کرونا و اعمال محدودیت های جدی زمینه کاهش قابل توجه تردد و عبور و مرور را فراهم آورد. اما مشاهده می شود که کماکان با شرایط نامطلوب آب و هوایی از نظر ذرات معلق در هوا و بروز خطرات جدی برای شهروندان مواجه هستیم.

نیروگاه‌های تهران به هیچ عنوان از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند

اداره کل محیط زیست استان تهران متولی نظارت بر عوامل آلایندگی فعالیت واحدها و نیروگاه هاست. در این باره معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان تهران اعلام کرده است که نیروگاه‌های تهران به هیچ عنوان از سوخت مازوت استفاده نمی‌کنند و در مواردی از گازوئیل استفاده می‌کنند که ما آنها را هم تحت رصد قرار می‌دهیم.

محمد رستگاری، اولویت‌های اصلی اداره کل محیط زیست استان تهران نظارت بر فعالیت واحدهای صنعتی و نیروگاه ها عنوان کرد.

وی با بیان اینکه مشکل جدی از بابت واحدهای بزرگ صنعتی نداشته‌ایم گفته است: با توجه به دغدغه‌ای که برای کاهش آلودگی هوای تهران وجود دارد موضوع تأمین سوخت مناسب برای واحدهای صنعتی در دستور کار است تا این مراکز از سوخت نامناسب استفاده نکنند.

معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست استان تهران تاکید کرده است: براساس پایش‌هایی که انجام شده نیروگاه‌هایی که در شهر تهران هستند همچنان مشکل جدی برای آنها مشاهده نکرده‌ایم و خوشبختانه تاکنون هم افت فشار گاز نداشته‌ایم و از این بابت هم موردی در تغییر سوخت مصرفی نیروگاه‌ها اتفاق نیفتاده است.

رستگاری از پایش‌های مستمری از وضعیت واحدهای آلاینده و صنایع صورت گفته است که در زمان‌های تشدید آلودگی هوای پایتخت موارد گشت و پایش همکاران ما نیز مضاعف می‌شود تا در صورت بروز هرگونه تخلف در کمترین زمان با آن برخورد کنند و بدین ترتیب از افزایش آلودگی هوا جلوگیری شود.

معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران با اشاره به اینکه واحدهای صنعتی و آلاینده استان تهران تحت رصد و نظارت اداره حفاظت محیط زیست استان تهران هستند، گفته است: طی این مدت هیچ‌گونه تخلف قابل توجهی از سوی صنایع و کارخانه‌های عمده و بزرگ‌مقیاس استان تهران صورت نگرفته است. با این حال گشت و پایش‌ و نظارت‌ها بر این واحدها ادامه دارد.

رستگاری درباره مصرف سوخت مازوت توسط صنایع و نیروگاه‌ها نیز عنوان کرده است: طبق بررسی‌های انجام شده طی شواهدی از مصرف مقادیر ناچیزی سوخت مازوت در استان تهران به دست آمده است اما این مقدار کمتر از حد مجاز بوده و این کار توسط هیچ یک از صنایع بزرگ‌مقیاس و عمده استان صورت نگرفته است.

ممنوعیت‌های جدید تردد برای کنترل آلودگی هوای تهران

در همین حال استاندار تهران روز گذشته /چهارشنبه/ اعلام کرد: از شنبه هفته آتی تا اطلاع بعدی تردد خودروهای سنگین شب‌ هنگام، موتور سیکلت‌های فاقد معاینه فنی و خودروهای دودزا در تهران ممنوع است.

انوشیروان محسنی بندپی در نشست کمیته اضطرار آلودگی های تهران گفت: بین افزایش میزان ابتلا و مرگ و میر بر اثر کرونا و آلودگی هوا ارتباط مستقیم و ثابت شده‌ای وجود دارد.

به نظر می‌رسد وضعیت آلودگی هوای تهران و ارتباط آن با بیماری کرونا، مورد توجه مسوولان قرار گرفته و در آخرین اقدام استاندار خواستار منع تردد تا اطلاع بعدی شده است. امری که می تواند، مانع جدیدی برای گسترش این بیماری باشد.

اگرچه جلوگیری از آلودگی هوای تهران، تلاش همه متولیان امر و همکاری مردم را در این شرایط کرونایی می طلبد.