در بخش نخست و دوم میزگرد تخصصی مرغ وتخم مرغ، ۳ نماینده صاحب‌نظر بخش دولتی و خصوصی ضمن بررسی عواملی چون دلالی و واسطه گری در این حوزه، به ریشه یابی دلایل افزایش قیمت گوشت مرغ و تخم مرغ و ایرادات توزیع نهاده های دامی دولتی پرداختند. در قسمت سوم و پایانی، موضوعاتی چون صادرات، پیش بینی قیمت مرغ و تخم مرغ در سال آینده و نقش ارز ۴۲۰۰ تومانی در قیمت مرغ و تخم مرغ موضوع بحث بود.
در این میزگرد، «محمدعلی کمالی» مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی، «محسن سلامی» مدیرکل تامین و توزیع نهاده های دامی شرکت پشتیبانی امور دام و «هدایت اصغری» مدیرعامل اتحادیه مرغ تخم گذار میهن حضور داشتند و اکنون بخش سوم و پایانی میزگرد از منظر خوانندگان می‌گذرد:
پیش بینی آینده بازار تخم مرغ
ایرنا: پیش بینی شما از آینده بازار تخم مرغ چیست؟ شما و همکارانتان همیشه مدتی قبل از وقوع اتفاق در بازار، از موضوع مطلع می‌شوید، آیا فکر می‌کنید مشکلاتی که در سال جاری در دو،سه مقطع شکل گرفت و باعث شد ورود دولت بیشتر شود، ادامه پیدا می‌کند یا حل شده است؟
اصغری: برای جبران کمبود تولید مرغ گوشتی از زمانی که جوجه را پرورش می‌دهند، حدود ۴۵ روز طول می کشد تا تبدیل به گوشت و مرغ شود و بتوانند آن را در بازار عرضه کنند. اما در مورد مرغ تخمگذار، اگر اتفاقی بیفتد و تولیدکننده گله را حذف کند، چیزی حدود ۸ تا ۱۰ ماه زمان می برد تا به حالت قبلی برگردد و مشکلات جبران شود. تا یک جوجه پرورش یابد و شروع به تخم گذاری کرده و تولید کننده بتواند از آن سود اقتصادی ببرد، ۶۰ هزار تومان برایش هزینه می کند و این چیزی حدود ۳ هزار تومان در هر یک کیلوگرم تخم مرغ است.
تولیدکننده اگر چیزی حدود ۲۰ تا ۲۳ کیلو از مرغش تولید (تخم مرغ) بگیرد، هزینه‌های اقتصادی اش را مستهلک می کند. با وجود این چرا برخی بعد از تنها ۱۵ کیلو تولید، و در حالی که تولید از نظر کارشناسی هنوز قابل تداوم است، گَله خود را حذف می‌کنند؟ چون ۱- نهاده اش تامین نمی‌شود، ۲-تولید برایش صرفه اقتصادی ندارد، بنابراین مجبور میشود گله اش را حذف کند. حال اگر بخواهیم این گله را احیا کنیم چیزی حدود ۱۰ ماه زمان می‌برد.
راهکار این است که وزارت جهادکشاورزی و وزارت صنعت-معدن-تجارت با همکاری بانک مرکزی از ابتدای سال مشخص کنند که برای مرغ تخمگذار کشور در سال چه مقدار ذرت و سویا باید تهیه کنند و ارز آن چقدر میشود و این موضوع را تشکل مدیریت کند.
متاسفانه امروز روندهای مدیریتی باعث شده در شرایط بسیار نامناسبی قرار بگیریم، اگر این شرایط فورا جبران نشود و به مرغدارمان دلگرمی ندهیم،.. از ۷۰-۸۰ میلیون مرغ داخل قفسمان چیزی حدود ۲۰ میلیون مرغمان دم تیغ هستند؛ یعنی به هر دلیلی یک تصمیم و سیاست غلط بگیریم این میزان که تعداد قابل توجهی هستند، حذف می شوند. اگر فرض کنیم چیزی حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار تن در ماه تولید داریم حدود ۱۵هزار تن تولید تخم مرغمان از دست می رود و در این صورت مجبور به واردات می شویم و این به معنای خروج ارز از کشور است. درواقع به جای اینکه واحد خودمان را تامین کرده و به تولید تشویق کنیم، با یک تصمیم نادرست پول برای ایجاد اشتغال در کشور ترکیه می دهیم. اما چرا این تصمیمات غلط را مکرر می‌گیریم؟
امکان ارتباط با مسئولان ارشد وزارت خانه را برای ما تسهیل کنند
تولید کننده به راحتی به ما دسترسی دارد، اما مشکل دیگر در این خصوص این است که ما براحتی امکان صحبت با مسئولان ارشد وزارت خانه را نداریم. وزیر جهاد کشاورزی یک چهره اهل پژوهش و تحقیقات است، اما اعتقادم این است که مجموعه های مرتبط با وزیر جهاد کشاورزی اطلاعات را به طور کامل منتقل نمی کنند. چون تشکلها هم جلسات مستقل با ایشان ندارند مشکلات ادامه پیدا می‌کند.
۳۰ اشکال عملیات اجرایی بازارگاه را به دوستان ارائه دادم
کمالی: اگر یک سیستم برای تولیدکننده ایجاد می شود؛ چرا در هیچ مرحله‌ای از تدوین و تهیه این سیستم، نمایندگان تولیدکننده ها حضور ندارند؟ در کجای تدوین این سیستم بازارگاه نماینده های تشکل حضور داشته که بخواهد سیستم بازار خود و شرح خدماتش را تشریح کند و متناسب با آن بتوان برنامه را تدوین و تهیه کرد. ادعا این است که بازارگاه یک برنامه نرم افزاری است که بر اساس نیازهای بازار و تولیدکننده باید طراحی و تهیه شود. در حالی که این سیستم به گونه ای طراحی شده که تمام عملیات اجرایی را به دوش دولت انداخته و دولتی که باید ناظر و سیاستگذار باشد، عملا مجری شده است. این موضوع باید اصلاح شود و باید فاصله میان حواله و تامین و تحویل نهاده را به حداقل برسانیم. بیش از ۳۰ مورد مشکل در عملیات اجرایی بازارگاه وجود دارد که من به دوستان ارائه دادم. این موارد باعث می شود بدون اراده ما تولیدکننده مجبور شود به سراغ بازار آزاد برود.
اصغری: در بخش توزیع متاسفانه امروز به جای حضور تشکلها افراد حضور دارند؛ یعنی بازارگاه به صورت سلیقه ای مدیریت میشود نه تشکلی. در حالی که تشکلها می توانند نماینده ای را در بازارگاه مستقر کنند.
نقش صادرات در افزایش قیمت فرآورده های دامی
ایرنا: گاهی عامل افزایش قیمت کالاها، با توجه به کاهش ارزش پول ملی، افزایش نرخ ارز و صادرات بی رویه و جذابیت صادرات برای تولیدکننده بوده و به دلیل تفاوت قیمت ارز، تولیدکننده ها در کشورهای همسایه از عراق گرفته تا افغانستان و کشورهای دیگر می‌توانند کالای خود را گران‌تر صادر کنند و به نیاز داخلی کمتر برسند. این موضوع را چقدر در بالا رفتن و نوسان قیمت موثر می‌دانید؟
اصغری: صادرات عملا یک نقش رگلاتوری برای صنعت ما دارد. اگر درست مدیریت شود به عنوان یک ابزار مثبت تنظیم بازار است و اگر بد مدیریت کنیم به عنوان یک ابزار بر هم زننده تنظیم بازار و یک رانت است. امروز به ازای هر کامیون تخم مرغی که صادر میشود بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون سود وجود دارد.
اصغری: صادرات عملا یک نقش رگلاتوری و تنظیم کننده برای صنعت ما دارد. اگر درست مدیریت شود به عنوان یک ابزار مثبت تنظیم بازار است و اگر بد مدیریت کنیم، به عنوان یک رانت و ابزار بر هم زننده تنظیم بازار است. امروز به ازای هر کامیون تخم مرغی که صادر میشود بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان سود وجود دارد. ما اگر این منفعت را مدیریت کنیم که توسط تولیدکننده ها انجام شود، باعث افزایش کارایی بازار و یک عامل انگیزشی و کارآمد برای حفظ و استمرار و افزایش تولید می شود. یک تریلی حدود ۸۵۰ کارتن تخم مرغ بار می زند و هر کارتن هم بین ۲۳ تا ۲۵ کیلو تخم مرغ است. در بحث مرغ تخمگذار باید شرایطی فراهم کنیم که بتوان ۲۰۰ هزار تن تخم مرغ صادر کرد که نقش تنظیم بازار برای ما ایفا می کند. اگر این نقش را مدیریت نکنیم یک رانت به وجود می آید. یعنی فردی به طور مثال مدیر و نماینده را می بیند و فشار می آورد تا مجوز صادرات بگیرد و این یعنی رانت!
صادرات در زمینه مرغ تخمگذار باید همواره برقرار باشد، منتها تشکل باید با دو شرط آن را مدیریت کند: نخست، بازار داخل تامین باشد و کم نداشته باشیم و دوم اینکه بازار داخل از نظر قیمت تنظیم باشد. با این دو شرط ما باید به بازار هدف صادرات کشورهای اطرافمان استمرار داده و مشتری‌هایمان را حفظ کنیم.
ایرنا: بسیاری از مردم، نگاه بدبینانه به تولیدکننده ها و بخصوص بازرگانان دارند و آنها را سودجو تصور می کنند. شاید برای همین وقتی اتفاقی در بازار می افتد، دولت بلافاصله مجوز صادرات را لغو می کنند. اتحادیه ها چه تضمینی می‌توانند بدهند که این جریان مستمر صادرات، ضربه به بازار داخل نزند؟
اصغری: از نظر من، این تصمیم دولت در ممنوع کردن صادرات، اشتباه است. ما به دولت می‌گوییم، به صورت شهرستانی بازار شما را تامین و تنظیم میکنیم؛ بطور مثال امروز اگر بازار اصفهان تامین و تنظیم است، ما باید به تولیدکننده اصفهانی اجازه صادرات بدهیم و اگر بازار در استان دیگری دچار نوسان است، در آنجا به مرغدار چنین اجازه ای نمی دهیم. ما با تعهدی که با جهاد کشاورزی داشتیم، بازار را بصورت شهرستانی، استانی و کشوری تنظیم می کردیم و اجازه صادرات را در آن دامنه به شرط تامین و تنظیم بازار داخل می دادیم و مدیریت می کردیم.
تاثیر برخی تصمیمات آنی بر بازرگانان بسیار سنگین است
کمالی: امیدواریم تحریمها برطرف شود و ارز ۴۲۰۰ تومانی که آفتی شده برای صنعت مرغ گوشتی و تخمگذار، برداشته شود تا این صنعت بتواند نفسی بکشد. در استراتژی دراز مدت، ظرفیتهایی که ما ایجاد کرده ایم، هم در زمینه مرغ تخمگذار و هم مرغ گوشتی خیلی بیشتر از نیاز داخل کشور است. بازارهای اطراف ما نیاز به نزدیک ۴ میلیون تن گوشت مرغ دارند. ما بازارهایی داریم که به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و نزدیکی قابل دسترسی هستند و بوسیله آنها می‌توانیم اشتغال زیادی ایجاد کنیم. نخست باید نگاه بلند مدت داشته باشیم که از نظر اقتصادی بدقول نشویم و آبروی اقتصادی خود را در مقابل کشورهای هدفمان حفظ کنیم. ممنوعیت صادرات هم باید با قاعده باشد. نمی شود شب بخوابیم و صبح بگوییم صادرات کلا ممنوع! در حالی که بسیاری از صادرکنندگان ما قرارداد بسته اند و بسته بندی مطابق با آن بازار کرده اند. در این صورت بازرگان ما هم ضرر می کند، هم بدقول می شود و هم آینده بازار را از دست می دهیم. در همین شرایط سخت کل صادرات ما به ۱.۵ درصد هم نمی رسید و دولت تعرفه ۵۰۰۰ تومان هم می گرفت. متوقف کردن صادرات هم هیچ تاثیری نه در بازار و نه قیمتها نمی گذاشت.
اخیرا که صدور مرغ ممنوع شد، برخی بازرگانان مرغ را بسته بندی عربی کرده بودند و به آنان گفته شد ممنوع و حتی حق هم نداشتند در بازار داخل این مرغ را توزیع کنند و تاثیر این تصمیمات بسیار سنگین است.
در مورد تاثیرگذاری روی قیمتها ما نقش نهاده ها و صادرات را گفتیم. دو عامل دیگر هم در قیمتهای اخیر موثر بوده است: یکی رغبت به جوجه ریزی که هم به خاطر وضعیت نهاده و هم بواسطه بحث قیمت، منجر شد که مرغدارها رغبت کمتری به جوجه ریزی داشته باشند. جالب این که تا امروز متوسط قیمت فروش مرغ زنده، هنوز از قیمت مصوب دولت پایین تر بوده است. یعنی اگر قیمت مصوب دولت ۱۳۱۰۰ تومان بوده از ابتدای سال تا به حال، مرغدار ما بطور متوسط قیمت فروش مرغش ۱۲۸۰۰ تومان بوده است. یعنی همچنان مرغدار در جایگاه ضرر قرار گرفته و هنوز نتوانسته جبران خسارت چند ماه اول سال را بکند که کیلویی ۳-۴ هزار تومان تا ۵ هزار تومان مرغش را ارزانتر فروخته است و قیمتگذاری هم که امروز وزارت صمت و کارگروه تنظیم بازار انجام داده، یک قیمتگذاری مصلحتی بوده است. طبق کارشناسی که ما انجام دادیم، پیش از اینکه سویا و ذرت گران شود، قیمت مرغ زنده با توجه به هزینه های تولید ۱۶۷۰۰ تومان تمام می شود.
امروز هم در مواردی تعزیرات و نیروی انتظامی ورود می‌کنند و مرغ را از مرغداری به کشتارگاه می فرستند که مشخص نیست شرعی است یا نه و امنیت سرمایه گذاری و رغبت به تولید را آسیب می زنند.
ورود مرتب نهاده به بازارگاه باعث آرامش بازار شده است
شاخص عدم رغبت مرغدار برای جوجه ریزی، قیمت جوجه است. قیمت جوجه از اول سال تا الان از ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ تومان بالاتر نرفت که نشان دهنده این است که مرغدارها رغبت به جوجه ریزی نداشتند و کاهش تولید داشتیم. به اضافه اینکه میزان نهاده ای که به مرغدار می دهند فقط برای ۴۰ روز است در حالیکه قبلا مرغدار مرغ را ۴۵ روز، ۵۰ روز نگهداری می کرد از این رو، مرغهایی که به بازار می آید سبکتر است. پس اگر قرار باشد ۴۰ روزه مرغ را به بازار بدهیم، دیگر نیاز ما ۱۱۰ میلیون جوجه نیست و ممکن است ۱۳۰ تا ۱۳۵ میلیون جوجه باشد. موضوع دیگر کیفیت نهاده بود که برخی از آنها آن قدر در گمرک و انبارها ماند که کیفیتش بسیار پایین آمد و همه اینها باعث شد ما با کمبود عرضه در ابتدای آذرماه مواجه شویم. البته به دلیل فاصله شدید بین قیمت دولتی و آزاد، تقلبات هم زیاد شد. خوشبختانه ۱۰، ۱۵ روز است که نهاده مرتب وارد بازارگاه میشود و این باعث آرامش بازار شده است.
بدون ارز ۴۲۰۰ تومانی، قیمت تخم مرغ چهار برابر می شود
ایرنا: اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال آینده برداشته شود، فکر می‌کنید تخم مرغ با چه قیمتی به دست مصرف کننده برسد؟
اصغری: اکنون تخم مرغ در مرغداری هرکیلو ۱۲۰۰۰ تومان و برای مصرف کننده ۱۴۵۰۰ تومان است. اگر به هر دلیل ارز ۴۲۰۰ را برداریم قیمت یک اثر وضعی مستقیم و یک اثر وضعی غیرمستقیم دارد. اثر وضعی مستقیم بدین صورت است که اگر مرغدار با ارز ۴۲۰۰ ذرتش را حدود ۱۷۰۰ تومان می خرد، اگر ارز آزاد شود، حدود ۴ برابر فقط در قیمت نهاده ها افزایش پیدا می کند. یعنی نقدینگی مورد نیاز برای یک کیلو گرم تخم مرغ که امروز ۱۴ هزار تومان است، ۴ برابر می شود و باید تسهیلات داده شود. بزرگترین آسیب به بخش تولید و مصرف کننده وارد می شود. در این صورت باید دید مردم کشش خرید یک شانه تخم مرغ به قیمت ۵۰ تا ۶۰هزار تومان را دارند؟ همین الان هم ما سرانه مصرف تخم مرغمان ۱۰ تا ۱۱ کیلوست که کم است و درصورت افزایش قیمت، دهک‌های پایین قدرت خرید آن را ندارند.
کمالی: اگر بخواهیم ارز را آزاد بکنیم باید چند شرط بگذاریم:
۱- ارز را تامین کنیم تا تقاضا در بازار آنقدر بالا نرود که خود آن ارزها را هم گران کند.
۲- مابه التفاوت ریالی که در اختیار دولت قرار می‌گیرد، بخشی از آن را در اختیار صندوق های حمایت تولید کننده ها قرار دهد که خودشان نهاده تامین کنند که هزینه نهادشان کاهش پیدا کند و بخشی از آن را هم برای دهک های پایین جامعه بگذارد که آنها بتوانند مرغ را به صورت یارانه ای دریافت کنند.
از نظر من کاهش ارز نهاده، قیمت مرغ را ۴ یا ۵ برابر نمی‌کند. اگر امروز با تامین صددرصد نهاده، قیمت مرغ زنده ۱۳هزار تومان است، با حذف آن، حداکثر قیمت مرغ زنده بیشتر از ۲۱ هزار تومان نمی شود و برای مصرف کننده هم حدود ۳۰ تا ۳۲ هزار تومان می شود. در عوض این امکان را داریم که هرچقدر می‌خواهیم نهاده وارد کنیم و قادر خواهیم بود از ارزهایی که در خارج از کشور سرگردان است برای واردات نهاده از آن ارزها استفاده کنیم. این سبب میشود بازار نهاده در داخل اشباع شود و به حداقل قیمت خودش برسد و ما قدرت صادرات پیدا خواهیم کرد و چرخه اقتصاد خیلی بهتر می چرخد.
نظر شما