دکتر «حامد منکرسی» روز سه شنبه در گفت و گو با ایرنا در باره اهمیت فناوری اطلاعات در برابر ترور سرداران و دانشمندان هسته ای ایران گفت: در آستانه سالگرد شهادت سردار سلیمانی و نزدیکی به چهلمین روز از شهادت دکتر فخری زاده، ترورهای اخیر که در بستر فناوری های مبتنی بر آی. تی انجام گرفته است، نشان می‌دهد باید اطلاعات و قدرت کشور در این حوزه افزایش یابد و راه آن اعتماد به نخبگان این حوزه و تمرکز بر گسترش اطلاعات و فعالیت‌های علمی دانشگاهیان است.
وی گفت: در سالیان اخیر رشد فناوری اطلاعات قابل توجه بوده است و همچنان توسعه فناوری اطلاعات در زمینه‌های علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را شاهد خواهیم بود.
وی اضافه کرد: پیش از این عموم فعالیت‌هایی که در حوزه آی. تی صورت می‌گرفت، مربوط به ارتباطات و برای تسریع ارتباطات میان‌فردی بود که از ارتباطات تلفنی و در قالب مخابرات و گوشی‌های تلفن همراه شروع شد.
منکرسی افزود: اما امروزه شبکه‌های اطلاعاتی وجود دارند و دیگر تنها ارتباط بین افراد مورد توجه نیست بلکه اطلاعات گسترده‌ای در این فضا انباشته می‌شود و مورد استفاده و کاوش قرار می‌گیرد، به‌گونه‌ای که حجم اطلاعاتی که در فضای سایبری تولید می‌شود هر لحظه چند برابر افزایش پیدا می‌کند.
به گفته این مسوول، این در حالی است که بر مبنای همین اطلاعات می‌توان پایگاه دانشی ایجاد کرد و بااستفاده دانش کسب شده برای رفع مشکلات جامعه تلاش کرد، لازم به ذکر است تنها افرادی در این فضا موفق هستند که به خوبی از آن استفاده کنند و نحوه بهره‌گیری و کاوش در این فضا را آموزش دیده باشند.
منکرسی ادامه داد: اطلاعات شبکه‌های اجتماعی، سامانه‌های اطلاعاتی، موتورهای جست‌وجو و ابزارهای آی. تی که در حال گسترش و استفاده هستند، قدرت را در اختیار شرکت‌های بزرگ و به تبع آن دولت‌ها و جوامعی قرار می‌دهد که دارای این فناوری هستند و آن را کنترل می‌کنند.
رونق اقتصاد در گرو برنامه ریزی صحیح در حوزه آی. تی
او گفت: از طرفی در خانواده برای آموزش فرزندان که از طریق فضای مجازی صورت می‌گیرد، باید ابزار مناسب و نحوه درست استفاده از ابزار برای کنترل آسیب‌های اجتماعی در اختیار خانواده باشد و در جامعه، برای جلوگیری از رکود کسب و کارها، رونق تجارت، کسب درآمد و بقای حیات دولت‌ها باید برنامه‌ریزی درستی در حوزه «آی. تی» وجود داشته باشد.
وی افزود: یکی از مقوله‌های مهم در حوزه آی. تی مساله حریم خصوصی و امنیت افراد و شرکت‌ها است. بخصوص در شرایط فعلی که عموم فعالیت‌ها در فضای مجازی انجام می‌شود، اگر امنیت افراد به درستی تامین نشود، ممکن است اطلاعات شخصی افراد یا اطلاعات مهم شرکت‌ها و ادارات در دسترس افراد ناشناس قرار گرفته و خسارات و آسیب‌های جدی به منابع مالی و غیرمالی افراد و سازمان‌ها وارد شود.
این مسوول یادآور شد، از طرف دیگر به دلیل گسترش فناوری اطلاعات، ابزارهای رایگان و سهل‌الوصولی برای هک کردن گوشی‌های تلفن همراه و سامانه‌های ارایه دهنده خدمات در شرکت‌ها وجود دارد که با کمترین دانش می‌توان از این ابزار سوءاستفاده کرده و امنیت دیگران را به خطر انداخت.
مدیر مرکز تخصصی آپا دانشگاه رازی ادامه داد: پس از طرفی اطلاعات سازمان‌ها و افراد مدام در فضای مجازی منتشر می‌شود و ممکن است حفاظت درستی از اطلاعات صورت نگیرد و از طرف دیگر، افرادی مجهز به ابزارهایی برای افشا و سوءاستفاده از اطلاعات هستند که فضای مجازی را به فضایی ناامن و خطرناک برای افراد و سازمان‌هایی که ایمنی پایین دارند تبدیل می‌کنند.
به گفته وی، آلودگی فضای مجازی بسیار بیشتر از فضای فیزیکی است و لازم است سازمان‌های خاصی به این فضا ورود کرده و دستورالعمل‌های محافظتی را به آموزش دهند که از بروز مشکل در آینده جلوگیری شود.
وی با بیان اینکه سازمان فناوری اطلاعات چندین سال است مراکز آپا از جمله مرکز آپای دانشگاه رازی را در سطح کشور تاسیس کرده است، گفت: مرکز آپا دانشگاه رازی با حمایت سازمان فناوری اطلاعات ایران در تیر ماه ۱۳۹۵ تاسیس شد و خدمات خود را در قالب شناسایی تهدیدات رایانه‌ای، کشف و گزارش آسیب‌پذیری‌ها، رسیدگی و امداد به سازمان‌ها در مواجهه با رخدادهای امنیتی، ارزیابی امنیتی و آزمون نفوذپذیری، پژوهش‌های کاربردی و آموزش عمومی و تخصصی در زمینه امنیت ارایه می‌نماید.
دستاوردهای مرکز آپای دانشگاه رازی
منکرسی از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های انجام شده در مرکز آپا دانشگاه رازی را ۱۷۱ مورد ارزیابی وب و شبکه، ۱۴ مورد امداد، ۴۵ مورد رصد سامانه‌ها، آموزش ۱۶ هزار و ۷۵۷ نفر ساعت در قالب ۲۴ دوره و کارگاه، برگزاری اولین دوره مسابقات فتح پرچم غرب کشور در دی ۱۳۹۶، تولید نرم‌افزار آموزش تست نفوذ برنامه‌های کاربردی سایمان و ارایه به صورت رایگان و تولید ابزار تحت وب سایت‌بان برای پایش سلامت پورتال‌های سازمانی (site-baan.ir) عنوان کرد.
منکرسی یادآور شد، علاوه بر این مرکز آپا دانشگاه رازی با اداره کل پدافند غیرعامل استان در جهت ارزیابی امنیتی ادارات و سازمان‌های استان همکاری مستمر دارد.
وی اضافه کرد: همچنین کسب مقام چهارم در مسابقه کشف آسیب‌پذیری‌های شبکه آپانت در خرداد ۱۳۹۶، کسب مقام چهارم در پنجمین دوره مسابقات ملی فتح پرچم در بهمن ۱۳۹۷، برگزاری دومین دوره مسابقات فتح پرچم غرب کشور در اردیبهشت ۱۳۹۸ و برگزاری سومین دوره مسابقات فتح پرچم دانشگاه رازی برای نخستین بار در سطح بین المللی در آبان ماه ۱۳۹۹ از دیگر اقدامات انجام شده مرکز آپای دانشگاه رازی است.
وی امن‌سازی و اصلاح ساختار شبکه، بهبود زیرساخت مجازی، برقراری امنیت داده، امن‌سازی سیستم عامل‌های Linux, Windows، Server Windows را از دیگر فعالیت‌های مرکز آپا دانشگاه عنوان کرد که در زمینه خدمات مشاوره‌ای، ارایه مشاوره در تهیه مفاد و تبصره‌های امنیتی در قراردادهای مربوط به نرم‌افزار، شبکه و سخت‌افزار، مشاوره در طراحی امن شبکه، طراحی بسترهای مجازی، طراحی و پیاده سازی مکانیزم پشتیبانگیری، طراحی و پیاده‌سازی امن نرم‌افزار، مشاوره در تهیه RFP در زمینه شبکه، داده و نرم‌افزار و راه‌اندازی مرکز داده صورت گرفته است.
منکرسی ادامه داد: از جمله دیگر خدمات پشتیبانی مرکز آپا دانشگاه رازی، پشتیبانی از تجهیزات امنیت شبکه یک سازمان مانند فایروال و روتر، پشتیبانی از امنیت سیستم عامل‌ها و سامانه‌ها، پشتیبانی از بستر مجازی، پشتیبانی از مکانیزم پشتیبان گیری می باشد.
ثبت شرکت دانش بنیان «راد پرداز رازی»
وی عنوان کرد که ثبت شرکت دانش‌بنیان «راد پرداز رازی» است که محصول احراز هویت متمرکز «پارسو» را طراحی و اجرا کرده است، یکی دیگر از دستاوردهای مرکز آپای دانشگاه رازی می‌باشد. این سیستم احراز هویت افرادی که با استفاده از نام کاربری و رمز عبور به سامانه‌های مختلف دسترسی دارند را با ضریب امنیتی بالا و استفاده از پروتکل‌ها و استانداردهای امنیتی ممکن می‌کند.
وی یادآور شد، شرکت راد پرداز رازی تنها شرکتی است که موفق به اخذ مجوز ارایه خدمات امن‌سازی در استان شده است. مرکز اَفتای ریاست جمهوری که متولی امر دادن مجوز به شرکت‌های مربوط هست، تنها با شرایط خاصی این مجوز را صادر می‌کند که خوشبختانه شرکت دانش‌بنیان مرکز آپای دانشگاه رازی با ارایه امکانات و توانمندی که داشت توانست این مجوز را کسب کرده و فعالیتش را شروع کند.
منکرسی افزود: یکی از این پروژه‌های شرکت راد پرداز رازی، بستن قرارداد با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای احراز هویت الکترونیکی مشتریان در ارایه خدمات از راه دور می‌باشد. برای اینکه تزلزلی در خدمات بانکی ایجاد نشود و تقلبی صورت نگیرد، باید شناسایی مشتریان به صورت الکترونیکی با اطمینان و امنیت بالا انجام شود که سامانه «پارسو» این کار را به نحو احسن انجام می‌دهد.
چه ارتباطی بین فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی وجود دارد؟
مدیر مرکز تخصصی آپا دانشگاه رازی کرمانشاه درخصوص ارتباط بین فناوری اطلاعات با هوش مصنوعی نیز گفت: با پیش‌رفتن در حوزه علم فناوری اطلاعات به هوشمندی و به عبارت دیگر هوش مصنوعی می‌رسیم. مساله هوش مصنوعی به دلیل وجود بسترهای محاسباتی قوی که به‌وجود آمده و اطلاعات بسیاری که قابل جمع‌آوری است اهمیت بیشتری پیدا کرده است. هوش مصنوعی در گذشته تنها یک تئوری بود و طراحی ماشین‌هایی که در تفکر و عمل شبیه به انسان باشند رویا به‌نظر می‌رسید.
منکرسی ادامه داد: فناوری هوش مصنوعی در ابتدا شکست‌هایی را تجربه کرد اما رفته رفته با شبکه‌های اطلاعاتی و الگوریتم‌های جدیدی که طراحی شد و همچنین امکانات گسترده‌ای که در دریافت و جمع‌آوری داده‌ها به وجود آمد، این علم پیشرفت قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرد.
به گفته وی، حسگرهای مکانی، صوتی، رطوبت سنج، سنجش میزان و سرعت حرکت و تصویربرداری به کمک حسگرهایی که در تلفن‌های همراه وجود دارد به راحتی به جمع‌آوری اطلاعات می‌پردازند.
منکرسی با بیان اینکه امروزه کمتر حوزه تحقیقاتی و علمی را می‌توانید وارد شوید که از این تکنیک‌های هوش مصنوعی استفاده نکند، گفت: همانطور که شاهد هستیم در تشخیص بیماری‌ها، علم اقتصاد و تحلیل‌های آماری، علوم سیاسی و اجتماعی هم مانند تاثیرگذاری بر فکر افراد جامعه و حتی تشخیص واکنش افراد در رویدادها و اتفاقات، بخش مهمی از تحلیل‌ها توسط هوش مصنوعی انجام می‌شود.
وی معتقد است، در حوزه‌های دیگر مانند مهندسی مکانیک و مهندسی عمران هم محصولاتی مانند خودروهای هوشمند به‌عنوان یکی از سردمداران هوش مصنوعی، اهمیت این بحث را بیش از پیش نشان می‌دهد.
هوش مصنوعی در دانشگاه چه کاربردی دارد؟
این مسوول در پاسخ به این سوال که هوش مصنوعی در دانشگاه و آموزش چه کاربردی دارد، گفت: هوش مصنوعی سال‌هاست که در حوزه آموزش الکترونیک وارد شده است. آنچه در آموزش مهم است، برقراری ارتباط بین استاد و دانشجو و تعریف سرفصل‌های آموزشی با توجه به سطح علمی، استعداد، روحیات و ویژگی دانشجویان است که باتوجه به جمعیت بالای دانشجویان و بخصوص در آموزش مجازی این ارتباط و تعیین سطح قابل انجام نیست.
وی ادامه داد: هوش مصنوعی می‌تواند این خلا را جبران کند چون برای تک تک افراد قابل استفاده است و می تواند با توجه به ویژگی‌های شخصی افراد مانند علایق، سطح مطالعات، ضعف‌ها و نقاط قوت دانشجویان را تشخیص داده و به شکل مطابق با نیاز دانشجو سر فصل‌ها را برای دانشجو تعریف کند و ترکیب متناسبی از بخش تئوری و عملی دروس را برای هر دانشجو طراحی کند.
منکرسی اضافه کرد، به این ترتیب تمام فرآیند آموزش، بررسی میزان هوش هیجانی دانشجو، میزان خستگی و نوع ارزیابی همه می‌تواند به کمک هوش مصنوعی انجام شود. همچنین هوش مصنوعی می‌تواند براساس حالات چهره میزان یادگیری دانشجو را تشخیص داده و اگر لازم بود مباحث را مجددا برای دانشجو تشریح کند.
هوش مصنوعی یک راه کم هزینه
وی اظهار داشت، البته در کشور ما کمبودهایی در این زمینه وجود دارد و تنها بر برقراری ارتباط برای انتقال مفاهیم به دانشجو تمرکز داریم اما شرکت‌های دانش بنیانی که حوزه آی. تی فعالیت دارند می‌توانند برای ارایه بهتر خدمات آموزشی وارد عمل شده و این امکانات را ایجاد کنند.
منکرسی با بیان اینکه در خصوص ارزیابی نهایی دانشجویان هم که از نگرانی‌های آموزش مجازی به حساب می‌آید، به کاربردن هوش مصنوعی یک راه‌حل‌ساده و کم هزینه است، گفت: می‌توان از نصب دوربین در دستگاهی که دانشجو برای آزمون از آن استفاده می‌کند، در این امر کمک گرفت و بار محاسباتی را به ماشین‌ها سپرد که با الگوی خاصی حرکات دانشجو را ارزیابی کنند و داده‌های نهایی را در اختیار استاد قرار دهند. این روش پهنای باند کمی مصرف و حد بالایی از اطمینان را برای تشخیص تقلب ایجاد می‌کند.
