چالش‌های پیش روی اروپا در سال ۲۰۲۱

به گزارش ایرنا، ۳۶۶ روز دشوار، فراموش نشدنی و چالش برانگیز سال ۲۰۲۰  و به تعبیر آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد «سال ناملایمات، تراژدی‌ها و اشک‌ها» در حالی به پایان رسید که نه تنها شیوع بیماری ناشناخته کووید_۱۹ در اروپا همچون سایر نقاط جهان، موجی از روزهای پر فراز و نشیب در غم از دست دادن تا شادی بهبودی عزیزان، خستگی مفرط کادر درمان تا شادی لبخند بیماران بهبودیافته، مصاحبه‌های تلویزیونی دولتمردان برای اعلام هشدارها و اخبار ناگوار بیماری تا شتاب برای اطلاع رسانی از آغاز برنامه‌های واکسیناسیون را در حافظه تاریخی قاره سبز ثبت کرد.

همچنین پایان هر سال اگر چه فرصتی مغتنم برای بازبینی اقدامات گذشته و برنامه ریزی برای آینده، خواه در سطح فردی و یا در سطوح کلان است اما اروپا با گذشت یکسال دشوار، بی سابقه و تحمیلی ناشی از ظهور بیماری همه‌گیر و در سایه شناسایی گونه جهش یافته ویروس کرونا ساعات پایانی سال ۲۰۲۰ را گذرانده و با شماری از چالش‌های اجتناب ناپذیر، خود را برای ورود به سال جدید آماده می‌کند.  

نگاهی به الفبای تلخ و شیرین اروپا در سال ۲۰۲۰ دارای چند کلید واژه اساسی است: (A ALARM) هشدار، (B Brexit) برگزیت، (C  CLIMATE CRISIS) بحران اقلیمی، (D DEATH) مرگ، (E European Union) اتحادیه اروپا، (F financial crisis) بحران مالی، (G GOVERNMENTS) دولت‌ها، (H health crisis) بحران بهداشتی، (I  INEQUALITY) نابرابری، (J JOBS) مشاغل، (L Lockdown) قرنطینه، (M  Migration) مهاجرت، (O OUTBREAK) شیوع، (U UNEMPLOYMENT) بیکاری، (VACCINATION) واکسن. موضوعاتی که هرچند ۲۰۲۰ اروپا را رقم زدند اما چالش‌های پیش روی قاره سبز در سال ۲۰۲۱ خواهند بود.

ویروس کرونا؛ بازگشت به زندگی عادی یا عادی سازی جدید؟
در کنار خبرهای خوش واکسنهای کووید_۱۹ در دو بخش سطح بالای ایجاد ایمنی و آغاز واکسیناسیون، امید بازگشت به روال عادی زندگی در دل شهروندان اروپایی ایجاد شده  اما نکته اساسی این است که آیا زمان بازگشت به این عادی سازی سال ۲۰۲۱ خواهد بود یا این ویروس دردسرساز مردم را به تطابق با شرایط جدید سوق خواهد داد.

روزهای آغازین سال جاری میلادی، جشن‌های آغاز سال نو (۲۰۲۰) با درخشش درخت‌های کریسمس در خیابان‌های اروپا در حالی نوید روزهایی تازه را می‌داد که کمتر کسی تصور می‌کرد پای ویروس کرونا از شهری کوچک در کشوری آسیایی به کیلومترها دورتر در این دو قاره پهناور به این شدت باز شود و فراتر از بحرانی بهداشتی همه معادلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را به هم زند.

۲۴ ژانویه (چهارم بهمن) خبر تایید ابتلای دو بیمار در فرانسه به تیتر یک رسانه‌ها به عنوان "کرونا به اروپا رسید" تبدیل شد. طولی نکشید که آلمان، ایتالیا، سوئیس، کرواسی و اسپانیا نیز نخستین موارد ابتلا به ویروس کرونا را شناسایی کردند.

از آن زمان تا کنون اروپا با ثبت بیش از ۲۲ میلیون و ۸۶۶ هزار مورد ابتلا و همچنین افزون بر ۵۲۵ هزار مورد فوت به عنوان یکی از کانون‌های اصلی شیوع بیماری همه‌گیر، شاهد نوسان تدابیر و محدودیت‌ها، تعطیلی و از سرگیری فعالیت‌ها، قرنطینه و اعلام وضعیت هشدار تا عادی سازی شرایط اضطراری بوده است.

دولتمردان اروپایی با برنامه‌ریزی‌ها از آغاز طرح سراسری واکسیناسیون کووید_۱۹، به خروج از موج اول و دوم بیماری خوشبین بودند که «مت هنکاک» وزیر بهداشت انگلیس روز چهارشنبه (۲۶ آذر) برای اولین بار، از کشف گونه جدید و البته جهش یافته ویروس کرونا با قدرت سرایت پذیری بالاتر خبر داد.  

حال باید دید توزیع سراسری واکسن کووید-۱۹ همزمان شناسایی این گونه جدید چه تاثیری بر روند شیوع بیماری در قاره آسیب دیده اروپا در ماه‌های آینده خواهد داشت و دولت‌ها با تجربه به دست آمده در سال ۲۰۲۰ در سطح ملی و منطقه ای چه تدابیری برای مقابله با بیماری همه‌گیر خواهند اندیشید.

تغییرات اقلیمی؛ ۲۰۲۱ سال عمل به تعهدات سران اروپایی خواهد بود؟
از آنجا که تغییر اقلیم پدیده ای است که باز هم انسان متهم ردیف اول آن است، به نظر دانشمندان این پدیده‌ یکی از ۱۰ عامل اصلی است که می تواند حیات انسان را در معرض خطر قرار دهد.

آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد به تازگی ضمن تاکید بر دو بحران بیماری همه‌گیر و تغییرات آب و هوایی به عنوان چالش‌های بزرگ بشر در سال ۲۰۲۱میلادی، همبستگی جهانی برای مقابله با این دو معضل را خواستار شد.

چارلز میشل رئیس شورای اتحادیه اروپا اخیرا ضمن اعلام اینکه اروپا نقش اصلی را در مبارزه با تغییرات اقلیمی ایفا می‌کند از تصمیم کشورهای عضو اتحادیه اروپا مبنی بر کاهش ۵۵ درصدی میزان انتشار گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۳۰ میلادی خبر داد.

از طرفی کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل که در سال ۲۰۲۱ (COP۲۶) برگزار می‌شود می‌تواند یک دوره موفق دیگر ۵ ساله تعهد به نگه داشتن گرمایش جهانی به میزان ۲ درجه سانتیگراد یا کمتر تا سال ۲۰۵۰ را کلید بزند.

اروپا از برگزیت ۲۰۲۰ تا پسابرگزیت ۲۰۲۱
چهار سال ‌و نیم پس از آنکه اکثریت انگلیسی‌ها به جدایی از اروپا رأی دادند، انگلیس و اتحادیه اروپا سرانجام به توافق تجاری تاریخی‌ دست یافتند که روابط  دوجانبه از سال ۲۰۲۱ به بعد را تعیین خواهد کرد.  

سند یادشده که پس از ماه‌ها مذاکرات نفس‌گیر و طاقت فرسا روز پنجشنبه مورد توافق قرار گرفت، به این معناست که از ساعت ۲۳ شامگاه ۳۱ دسامبر، زمانی که انگلیس اتحادیه گمرکی و بازار واحد اتحادیه اروپا را ترک می‌کند صادرات و واردات بین دو طرف همچنان بدون تعرفه‌های گمرکی ادامه پیدا خواهد کرد.

انگلیس پس از این ملزم به رعایت قوانین اتحادیه اروپا و احکام دیوان دادرسی اروپا نخواهد بود و در صورت بروز اختلاف نیز دیوان دادرسی اروپا مرجع حل اختلاف نخواهد بود

انگلیس در مورد صدور روادید موقت، اتحادیه اروپا را به عنوان یک بلوک فرض کرده ولی این شامل اعضای آینده اتحادیه نخواهد بود. دولت انگلیس این حق را دارد که در آینده تصمیم بگیرد آیا شهروندان اروپا برای بازید موقت نیاز به ویزا دارند یا خیر.

میشل بارنیه  مذاکره کننده ارشد اتحادیه اروپا در امور برگزیت تصریح کرد که توافق به‌دست‌ آمده با انگلیس در خصوص آینده همکاری‌های تجاری و امنیتی در دوران پسابرگزیت برای شهروندان و شرکت‌های تجاری امنیت ایجاد می‌کند.

۲۰۲۱ سال بهبودی اقتصادی اروپا خواهد بود؟
به نوشته نشریه سی ان بی سی، پیشرفت های اخیر در مورد واکسن های ویروس کرونا هرچند چشم انداز اقتصادی را روشن تر کرده، اما برخی اقتصاددانان  معتقدند توزیع آهسته واکسن در کشورهای در حال توسعه می تواند مانع بازگشت فعالیت به سطح قبل از کرونا شود

به گفته اقتصاددانان، حتی در میان اقتصادهای پیشرفته، اعمال محدودیت های مجدد در تلاش برای جلوگیری از تجدید انتشار ویروس می تواند بهبود اقتصادی را عقب بیندازد.

در ماه ژوئن (۱۲ خرداد تا ۱۰ تیر) حدود ۱۵ میلیون و ۲۳ هزار نفر در سطح اتحادیه اروپا کار خود را از دست دادند که حدود ۱۲ میلیون و ۶۸۵ هزار نفر از این افراد در کشورهای عضو منطقه یورو متشکل از ۱۹ کشور بلژیک، آلمان، استونی، ایرلند، یونان، اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، قبرس، لتونی، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالت، هلند، اتریش، پرتغال، اسلوونی، اسلواکی و فنلاند ساکن بودند

صندوق بین المللی پول پیشتر پیش بینی کرد که اقتصاد جهانی در سال جاری ۴.۴ درصد کاهش می یابد، قبل از آنکه به رشد ۵.۲ درصدی در سال ۲۰۲۱ برسد. صندوق بین المللی پول همچنین هشدار داد بازگشت به سطح قبل از کرونا "طولانی، سخت و نامطمئن" خواهد بود.

کوچک شدن ۱۰ درصدی اقتصاد آلمان، خسارت ۹۰ میلیارد یورویی کرونا به صنعت خودرو اروپا، پیامدهای محدودیت‌های کرونایی برای اقتصاد انگلیس، افزایش شمار بیکاران در اتریش، افزایش ۳۲ درصدی نرخ بیکاری بلندمدت در اسپانیا، پیدایش طبقه «نوفقیران» در ایتالیا، خسارت‌های جبران ناپذیر شرکت‌های هواپیمایی، پیامدهای کرونا بر بخش گردشگری همه و همه برخی از اخبار اقتصادی است که در یکسال اخیر از قاره سبز به گوش رسید.

«زوراب پولولیکاشویلی» رئیس سازمان جهانی گردشگری نیز به تازگی از چشم‌انداز روشن برای صنعت گردشگری جهان خبر داد و گفت این صنعت در سال ۲۰۲۱ به مسیر رونق و شکوفایی بازخواهد گشت.

کارشناسان همچنین بر این باورند که بحران شیوع ویروس کرونا و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن در اتحادیه اروپا، شکاف‌های ناشی از بحران‌های پیشین این اتحادیه را عمیق‌تر کرده و چشم‌انداز موجودیت این نهاد اروپایی را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.

آینده روابط اروپا با دولت جو بایدن در سال ۲۰۲۱
بر اساس تحقیقات پارلمان اروپا، کارشناسان احتمال زیادی می‌دهند که آمریکا در مورد موضوعاتی همچون تغییرات آب و هوایی و بازگشت به توافق اقلیمی پاریس، همکاری چند جانبه، پشتیبانی از ناتو و بازگشت همکاری‌های فرا آتلانتیکی تغییراتی در سیاست خارجی خود ایجاد کند.

در نشست ۲ دسامبر (۱۲ آذر) کمیسیون اروپا، نماینده عالی در امور سیاست خارجی و امنیتی پیشنهاد کرد تا گفتگوهای امنیتی و دفاعی بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده برای پیشبرد دیدگاه راهبردی مشترک در مورد امنیت از جمله دستور کار مشترک کنترل تسلیحات از سرگرفته شود. آنها تأکید کردند که استقلال راهبردی اتحادیه اروپا با تقسیم مسئولیت بهتر سازگار خواهد بود.

در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ روابط تجاری فراآتلانتیک با تنش‌های مشخصی روبرو بوده است. آمریکا تعرفه‌های یک جانبه ای را بر فولاد و آلومینیوم اروپا وضع کرد و اتحادیه اروپا را به تلافی وادار کرد. دولت ترامپ اتحادیه اروپا را به دلیل اعمال تعرفه بر خودروهای وارداتی تهدیدی علیه امنیت ملی این کشور دانست. در ژوئیه سال ۲۰۲۰، ایالات متحده تعرفه کالاهای فرانسوی به ارزش ۱.۳ میلیارد دلار بر سر اختلاف در مالیات خدمات دیجیتال را اعمال کرد.

مرکز تحقیقات پارلمان اروپا پیشتر در گزارشی تحلیلی با بررسی فرصت های پیش آمده در بحران همه گیری کووید -۱۹ از جمله موارد کاربردی برای بهبود امر سیاستگذاری در دوران پسا کرونا را استفاده از اقدام اقلیمی‌برای بهبود توسعه پایدار، تعمیق آموزش در آینده، تقویت دوباره صنعت در اتحادیه اروپا، استفاده از تجارت الکترونیکی،  تقویت همبستگی، سرعت بخشیدن در انتقال به سمت حمل و نقل پایدار و هوشمند و در نهایت احیای امنیت اروپایی و چندجانبه گرایی عنوان کرد.

حال با فرض پیروزی کشورهای اروپایی با توسل به سلاح واکسن در نبرد کرونا در سال ۲۰۲۱ باید دید دولتمردان قاره سبز بر اساس آموزه‌های پیشین تا چه حد خواهند توانست با جبران ناکامی‌های گذشته در مسیر بهبود و بازیابی در آینده برآیند.

شیوع ویروس کرونا نه تنها برای اروپا بلکه برای هر یک از کشورهای جهان به اقتضاء شرایط، امکانات و سطح توسعه یافتگی به منزله آزمونی دشوار بود که بی تردید در حافظه تاریخ برای همیشه ثبت خواهد شد.