۲۰ سال جنگ در افغانستان؛ درس‌هایی برای ناتو

به گزارش ایرنا، در آستانه شروع به کار دولت جو بایدن ، طولانی ترین جنگ آمریکا وارد بیستمین سال خود شده است و یکی از نخستین برنامه های رئیس جمهوری جدید آمریکا یافتن راه حلی برای گرفتاری های فراوان جنگ افغانستان و نقشه راهی برای ماموریت ناتو در این کشور خواهد بود. جنگ افغانستان مخمصه و باتلاقی که است در سال ۲۰۰۱ و در زمان دولت جورج بوش پسر آغاز شد و دولت های پس از او هنوز نوانسته اند آمریکا از این مخمصه برهانند.

جنگی که نه تنها باعث وخیم تر شدن اوضاع مردم مظلوم و خسته از جنگ افغانستان و ناآرام تر شدن این کشور شد، بلکه هزینه های جانی، مالی و روانی قابل توجهی برای کشورهایی که با فشار دولت واشنگتن ناگزیر به مشارکت در این جنگ شدند، به دنبال داشت و تشدید بوی باروت و جنگ و ناآرامی، تحریک بیشتر تروریست ها و کشته شدن هزاران انسان بی گناه، قابل توجه ترین خروجی این جنگ ناتمام و فرسایشی، تا به امروز بوده است.

بهانه شروع حمله آمریکا و متحدانش در ناتو به افغانستان

فروریختن برج های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در قلب نیویورک در سال ۲۰۰۱ ، حملاتی که بعدها گفته شد شبکه تروریستی القاعده مسئولیت آن را برعهده گرفته اما همچنان یکی از مرموز ترین پرونده های جهان باقی مانده است، دستاویزی برای دولت وقت واشنگتن به ریاست جورج بوش پسر بود تا به بهانه سرکوب حکومت طالبان در ۷ اکتبر سال ۲۰۰۱ به افغانستان لشکرکشی کند. اگرچه حکومت طالبان در مدت کوتاهی بعد از این حمله سقوط کرد(۱۷ دسامبر ۲۰۰۱ و ۷۰ روز بعد از حمله آمریکا) و بقایای آن همچنان باقی است، اما هدف واشنگتن از این حمله چیزی دیگری بود؛ آغاز یک جنگ بی پایان دیگر که تا امروز هم ادامه دارد و نیروهای آمریکایی هنوز اشغال نظامی افغانستان را پایان نداده اند.

وقوع حملات تروریستی مکرر در شهرهای مختلف افغانستان و ریخته شدن انسان های بی گناه، سندی روشن برای ادامه جنگ بی پایانی است که مقامات کاخ سفید آن را نزدیک به ۲۰ سال پیش شروع کردند.

دونالد ترامپ نامزد جمهوری‌خواهان آمریکا در انتخابات ۲۰۱۶ بی اشاره به خسارات وارد شده بر کشورهای منطقه و کشته شدن صدها هزار شهروند بی‌گناه، در تبلیغات انتخاباتی بر جان باختن حدود هفت هزار سرباز متجاوز آمریکایی (نزدیک به ۲ هزار و ۵۰۰ کشته در جبهه افغانستان و بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ کشته در کارزار عراق)  و از بین رفتن تریلیون ها دلار مالیات‌دهندگان آمریکایی در منطقه خاورمیانه تأکید می‌کرد. دانشگاه بوستون اوائل سال ۲۰۲۰ اعلام کرده که مجموع هزینه های جنگ های عراق و افغانستان ۲ تریلیون دلار بوده است. ترامپ توانست از طریق تقابل با نو محافظه‌کاران، با ژستی صلح دوستانه و در کنار شعار «صلح از راه اقتدار» رأی شهروندان آمریکایی خسته از جنگ‌های بی‌پایان را به چنگ آورد.

روزنامه کریستین ساینس مانیتور در گزارشی نوشت: طالبان و القاعده دیگر در فهرست تهدیدهای امنیت ملی آمریکا قرار ندارند و مقام های ناتو هم به صراحت گفته اند  بر این باورند که آنها کارهای مهم تری برای انجام دارند. در گزارش راهبرد جدید آمریکا ۲۰۳۰، نام افغانستان فقط ۶ بار در این گزارش ۴۰ صفحه ای به هم فشرده ذکر شده است.

جنگ افغانستان ماموریتی است که روزگاری موفقیت یا شکست ناتو به آن وابسته بود. در روزهای اول، این جنگ نه تنها تولد دوباره ائتلاف بعد از جنگ سرد، بلکه تحولی در قرن۲۱ محسوب می شد.

اما دیگر این طور نیست. بر اساس گزارش  جدید، راهبرد آمریکا ۲۰۳۰عمدتا بواسطه قدرت های بزرگ رقیبی مانند چین و روسیه تعریف می شود که به دنبال توسعه نفوذ و قدرت خود هستند.

این گزارش افزود: درحالی که ناتو خود را برای یک دهه آینده آماده می کند این ائتلاف می تواند با ایجاد تغییراتی در دستور کار خود بواسطه تجارب و درس عبرتی که از جنگ افغانستان گرفته است، از عهده چالش های پیش رو بر آید.

باحمله آمریکا  به افغانستان در سال ۲۰۰۱ این حمله به ماموریت خیمه شب بازی ناتو تبدیل شد و این اولین بار در تاریخ بود که این اتئلاف بر ماده ۵ ناتو استناد می کرد که بیان می کند حمله به یک کشور عضو ناتو به مثابه حمله به همه کشورهای عضو آن است. نیروهای بین المللی کمک به امنیت (ISAF) به رهبری ناتو در نهایت از ۵۰ کشور ائتلافی شامل کشورهای غیر عضو ناتو تشکیل شدند.

انتقاد اصلی از این نیروها این بود که دولت های کشورهای متحد محدودیت هایی را اعمال کردند که اجازه نمی داد نیروهایشان ماموریت های سنگینی انجام دهند یا به مناطقی در افغانستان که درگیری ها خشونت آمیزتر بود، اعزام شوند و در نتیجه نیروهای رزمی آمریکا و برخی دیگر از کشورها فشار بیشتری را تحمل می کردند.

درگزارش راهبرد امنیتی ۲۰۳۰ ناتو تاکید می شود که «این ائتلاف باید به ائتلاف سیاسی تبدیل شود که در آن نگرانی های امنیتی از هر نوعی در آن بحث و گفت و گو می شود.»

دکتر ایان لِسر از اندیشکده سیاست عمومی آمریکا موسوم به صندوق مارشال آلمان ضمن بیان این مطلب افزود این نگرانی امنیتی شامل منطقه آسیا اقیانوسیه و به ویژه چین می شود. این نشان می دهد که آنچه که امنیت یورو- آتلانتیک تعریف می شود بشدت گسترش یافته است.

تاکید بر رقابت قدرت های بزرگ در کنار دلسردی در قبال جنگ ها و ماموریت هایی که پایانی ندارند به این معنا است که گرایش های متفاوتی برای آغاز عملیات نظامی دیگری در آینده نزدیک در بین کشورهای عضو وجود دارد.

اذعان به شکست ماموریت ناتو در جنگ افغانستان

این سوال مطرح می شود که آیا اعضای ناتو ماموریت این ائتلاف در افغانستان را موفقیت آمیز می دانند. دکتر مارکوس کِیم کارشناس ارشد موسسه امور امنیتی و بین المللی در برلین معتقد است که پاسخ اکثریت، «واقعا نه» است. از نظر نظامی ائتلاف توانست با سلاح های خود القاعده را نابود کند اما نتوانست طالبان را شکست نداد؛گروهی که هرگز تهدیدی بسیار پیچیده  قلمداد نشده است.

آنتونی کوردزمن کارشناس ارشد موسسه امور امنیتی و بین المللی برلین گفت، در سطح ملت سازی مقدار هنگفتی پول خرج شد بدون این که دستاورد چندانی داشته باشد.

این رسانه درباره حضور کشورهای ائتلافی در جنگ افغانستان نوشت: این جنگ بهایی بود که این کشورها باید پرداخت می کردند و بهترین کاری بود که آنها می توانستند به ازای تهدیدهای بزرگتری که موجودیت شان را به خطر می انداخت، انجام دهند. به گفته دکتر لسر، این حقیقت که این کشورها در این جنگ حاضر بودند آنها را تا حدی بیمه می کند و باید در طول سالها این حق بیمه پرداخته شود.

این روزنامه به نقل از جان آگوگِلیا مدیر سابق موسسه صلح و عملیات ثبات ارتش آمریکا نتیجه گرفت که ناتو باید از جنگ افغانستان درس عبرت بگیرد که شامل تاثیرات ویران کننده فساد و شیوه هایی است که آمریکا و متحدانش در ناتو ممکن است ناخواسته تشویق به فساد کرده باشند.

این گزارش به میلیاردها دلار پولی که بعد از تهاجم نظامی به افغانستان وارد شد به عنوان عامل  فساد در این کشور اشاره کرده و نوشت: فساد مشروعیت حکومت در افغانستان را زیر سوال برد و باعث آزردگی مردم شد واین امر باعث شد که ناتو نتواند به راحتی به اهداف خود در این کشور دست یابد.