آیا ارزهای دیجیتال مقصر خاموشی‌ها هستند؟

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، به فرایند استخراج ارزهای دیجیتال، صنعت «ماینینگ» و به مراکز تولید این ارزها، مزرعه یا «فارم» گفته می‌شود. در صنعت ماینینگ، نفت و گاز به انرژی برق و در نهایت به محصول ارز دیجیتال تبدیل می‌شود که به عنوان یک پول مجازی می‌توان برای مبادلات مالی از آن استفاده کرد.

موضوع ماینینگ (استخراج ارزهای مجازی) که موضوعی ناشناخته در کشور به شمار می‌رود، در روزهای اخیربه دلیل نگرانی از افزایش مصرف برق و احتمال کمبود این حامل انرژی مورد توجه قرار گرفته است.

مصرف بالای برق توسط دستگاه‌های استخراج ارزهای دیجیتال و مجازی، همواره تهدیدی برای صنعت برق به شمار می‌رود. البته گفته می شود این تهدید بیشتر از سمت استخراج کنندگان غیرمجاز ارزهای مجازی است تا کسانی که به صورت مجاز اقدام به این کار می کنند.

وزارت نیرو و ارزهای دیجیتال

سخنگوی صنعت برق در این باره می گوید: وزارت نیرو خود را برای تامین برق مراکز مجاز استخراج رمز ارز متعهد می‌داند و در عین حال از همه راهکارها برای شناسایی استفاده کنندگان غیرمجاز از برق نیز بهره می‌گیرد.

در عین حال سخنگوی صنعت برق با بیان اینکه مصرف غیرمجاز برق توسط استخراج‌کنندگان ارزهای مجازی از عوامل افزایش مصرف برق در کشور است، گفت: بیش از ۳۰۰ مگاوات برق غیر مجاز توسط استخراج کنندگان ارزهای مجازی مصرف می‌شود.

«مصطفی رجبی مشهدی»  پیش از این در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفته بود: بالا رفتن نرخ بیت کوین که یک زمان هشت هزار دلار بود و اکنون به بیش از ۳۰ هزار دلار رسیده سبب افزایش تعداد استخراج کنندگان شده است.

وی افزود: ارزانی نرخ برق در کشورمان نیز عامل دیگری در افزایش علاقه مندان به استخراج رمز ارزها شده است.

مصرف ۷۲ هزار کیلوات برق برای تولید هر واحد بیت کوین

برآورد شده که برای تولید هر واحد ارز مجازی «بیت کوین» نیاز به مصرف ۷۲ هزار کیلووات برق است، یعنی برای تولید هر واحد از این نوع ارز مجازی، به اندازه مصرف ۲۸ مشترک، برق استفاده می‌شود.

از طرفی، قیمت ارزان برق در ایران در مقایسه با سایر کشورها باعث شده تا سرمایه‌گذاری گسترده‌ای توسط داخلی ها و خارجی‌ها در این صنعت نوپا، پرمصرف و پرابهام در کشورمان انجام و هزاران دستگاه ماینر (استخراج کننده) به صورت قاچاق و غیرقانونی روانه کشورمان شود.

از طرف دیگر، افزایش روز افزون قیمت این نوع ارز، پای تعداد بیشتری از افراد را برای استخراج رمز ارز به این صنعت باز کرده و همین امر سبب شده عده ای مقصر اصلی افزایش مصرف برق این روزهای کشور را استخراج  کنندگان رمزارز ها بدانند و بخشی از افزایش آلایندگی هوا را به آنها نسبت دهند.

این درحالی است که متولی اصلی برق کشور مان فقط کسانی که به صورت غیر مجاز از برق برای استخراج رمز ارزها استفاده می کنند مقصر می داند.

داستان رمزارزها و برق از کجا شروع شد

فروردین ماه ۱۳۹۷ بود که «محمودرضا حقی‌فام» معاون وقت هماهنگی توزیع شرکت مادرتخصصی تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران(توانیر) در پاسخ به پیگیری‌های خبرنگار ایرنا به فعالیت تولیدکنندگان بین المللی ارزهای مجازی در کشور اشاره کرد و گفت: پایین بودن تعرفه برق در ایران، موجب استقبال این تولیدکنندگان شده است.

وی افزود: تلاش می شود با توجه به فعالیت تولیدکنندگان ارز مجازی بین‌المللی - از جمله تولیدکنندگان چینی - در کشور، تعیین تعرفه مجزا برای آنان صورت گیرد.

حقی فام با اشاره به به یارانه‌دار بودن برق در کشور که باعث افزایش فعالیت این تولیدکنندگان ارز مجازی شده است، گفت: اکنون نگرانی ما حضور بیشتر تولیدکنندگان ارز مجازی بین‌المللی با توجه به نرخ پایین برق و استفاده بیش از حد از برق است.

این مقام مسوول خاطرنشان ساخت: تعیین تعرفه صنعتی و یا صادراتی ۲ راهکار پیشنهادی است تا بتوان مصرف این مشتریان را مدیریت کرد.

«همایون حائری» معاون برق و انرژی وزیر نیرو نیز همان روزها در پاسخ به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: برق ارزان، استخراج‌کنندگان ارز مجازی را به کشورمان کشانده است که افزایش بیش از حد آنها می‌تواند به ضرر صنعت برق باشد.

وی بابیان اینکه برای تولید هر واحد ارز مجازی «بیت کوین» نیاز به مصرف ۷۲ هزار کیلووات برق است، گفت: برای تولید هر واحد از این نوع ارز مجازی، به اندازه مصرف ۲۸ مشترک، برق استفاده می‌شود که ادامه چنین روندی خطرناک است.

حائری افزود: اگر روند این استخراج ارزهای دیجیتال به همین نحو ادامه یابد پیش‌بینی می‌شود مصرف آنها به بیش از ۲ هزار مگاوات برسد.

جستجوی برق ارزان در گاوداری‌ها و زمین‌های کشاورزی

با وجود هشدارها، همچنان استخراج‌کنندگان داخلی و خارجی ارزهای دیجیتال تلاش کردند که حضور خود در ایران را تقویت کنند؛ در واقع، سود سرشار و ارزانی برق در کشورمان به گفته متولیان و دست اندرکاران صنعت برق، پای استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتال داخلی و بین‌المللی را به گاوداری‌ها، زمین‌های کشاورزی و مزارع باز کرد.

استخراج ارزهای مجازی نیاز به استفاده از برق ارزان قیمت دارد تا حاشیه سود را برای استخراج‌کنندگان افزایش دهد، از طرف دیگر افزایش قیمت جهانی ارزهای دیجیتال سبب شده بود تعداد کسانی که می‌خواهند از این بازار برای خود کسب درآمدی داشته باشند روز به روز افزایش یابد.

ادعای استخراج کنندگان ارزهای دیجیتال:مصرف برق ماینینگ کمتر از اتلاف شبکه

استخراج بیت‌کوین چقدر برق مصرف می‌کند؟ عضو هیأت‌مدیره انجمن بلاکچین می‌گوید: متأسفانه باید بگویم اگر همین الان کل بیت‌کوینرها و ماینرهای دنیا را در تهران جمع کنیم و آنها شروع به کار کنند، برقی که مصرف می‌کنند چیزی کمتر از اتلاف برقی است که در شبکه توزیع برق ایران رخ می‌دهد.

حامیان استخراج بیت کوین، ادعا می کنند: ظرفیت شبکه برق ایران ۱۰۰ هزار مگاوات است. بارها اعلام شده که چیزی حدود ۱۰ درصد از انرژی برق در شبکه توزیع اتلاف می‌شود. این در حالی است که تمام ماینرها (استخراج کنندگان) اگر در ایران کارشان را شروع کنند، هفت هزار مگاوات برق مصرف می‌کنند، چیزی کمتر از آن ۱۰ درصد.

حتی گفته می شود، طی ۱۰ سال گذشته کل انرژی که در دنیا صرف ماینر بیت‌کوین شده از انرژی که ماشین‌های آمریکا طی سه روز مصرف می‌کنند کمتر است.

تا چند سال قبل، سی‌پی‌یوها (cpu) بار اصلی ماینینگ را به دوش می‌کشیدند تا اینکه مهندسان شروع کردند به ساخت تراشه الکترونیکی که صرفاً مخصوص محاسبات بیت‌کوین است. ASIC مدار یک جاشده مخصوص یک محاسبه ریاضی خاص است که با قدرتی بیشتر از سی‌پی‌یوها تعداد بیت‌کوین بیشتری را در زمان اندک، استخراج می‌کند.

زمانی که این تراشه‌ها به بازار آمد، ماینینگ بیش از گذشته به عنوان یک صنعت شناخته شد. اکنون دستگاه‌های ماینر را می‌سازند، داخل آن تراشه قرار می‌دهند و آن‌قدر از آن استفاده می‌کنند تا بسوزد و از کار بیفتد. یک دستگاه اگر ۲۴ ساعت روز را در مکان مناسب و هوای مطلوب کار کند،  حدود سه سال قابل استفاده است.

البته ممکن است یک ماینر حتی قبل از سوختن تراشه اصلی یا نقص فنی هم غیر قابل استفاده شود و این زمانی است که نسبت بهای برق مصرفی به بهای رمزارز استخراج شده، کمتر از یک یا نزدیک آن شود. در این موارد به انتخاب سیاستگذار پروژه، ماینر موقتاً یا برای همیشه خاموش می‌شود.

خوب یا بد مزارع بیت‌کوین

آیا کسی می‌تواند بگوید راه‌اندازی مزارع بیت کوین در ایران کاملاً درست است یا غلط؟ قطعاً پاسخ این سوال به نحوه رشد این صنعت در ایران برمی‌گردد. «محمد نیکزاد» یک فعال صنعت ماینینگ معتقد است ماینینگ هم خوبی‌ها و بدی‌های مربوط به خودش را دارد. مثل اسلحه گرم است. هر کشوری باید برای دفاع از خودش آن را داشته باشد، اما اینکه چطور استفاده کند نیز مهم است.

اگر در ایران هر کسی در خانه خود بخواهد این کار را توسعه دهد، قطعاً موفقیتی در کار نخواهد بود. اما اگر به شکل صنعت به آن نگاه شود و در ابعاد بزرگ آن را شروع کنند، می‌تواند منجر به اقتصادی شدن ماینینگ در ایران شود.

نیکزاد با بیان اینکه ماینینگ باعث بالانس کردن شبکه برق می شود، افزود: در شبکه برق چه تولید چه توزیع چه مصرف، وضعیت به شکلی است که نمی‌توان برق اضافی را ذخیره کرد. اگر شبکه ۱۰۰ واحد برق تولید کند، اما مردم صرفاً ۸۰ واحد را مصرف کنند، ۲۰ واحد باقی‌مانده را نمی‌توان انبار کرد، اما گر مزرعه‌ای که کنار نیروگاه برق باشد می‌تواند از این سر ریز انرژی استفاده کند.

گاهی اوقات نمی‌شود توربین را خاموش کرد چون روشن کردن دوباره آن به انرژی بیشتری از زمان خاموشی‌اش نیاز دارد. به این شکل است که می‌توان در کنار سدها و نیروگاه‌های انرژی، مزرعه‌های ماینینگ راه‌اندازی کرد تا از سر ریز انرژی استفاده کنند.

«محمد شرقی» دبیر انجمن بلاکچین ایران درباره ادعاهای مطرح شده مبنی بر افزایش بی رویه مصرف برق کشور توسط مزارع استخراج ارزهای دیجیتال می‌گوید: ساماندهی و توسعه مزارع استخراج ارزهای مجازی نه تنها باعث افزایش مصرف برق کشور نشده، بلکه در صورت ساماندهی و توسعه شهرک‌های ماینینگ می‌توان از آن برای احداث نیروگاه‌های جدید، پرداخت بدهی‌های سنگین این صنعت، کاهش اتلاف انتقال و توسعه شبکه برق کشور استفاده کرد.

مزیت‌های استفاده از ارزهای مجازی در زمان تحریم

دبیر انجمن بلاکچین ایران پیش از این در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا گفته بود: کشورمان که از یکسو دچار تحریم است و از سوی دیگر دارای حجم گسترده واردات و صادرات است که می‌تواند بخشی از کمبود ارز را از این طریق جبران کرده و تا حدی تحریم‌ها را دور بزند.

محمد شرقی خاطر نشان کرد: در بسیاری از کشورهای اروپایی، آسیایی، آفریقایی و حتی آمریکایی برخی ارزهای مجازی به رسمیت شناخته شده‌اند که می‌توان به جای مبادله مستقیم از طریق بانک‌ها با استفاده از این نوع ارزهای دیجیتال، اقدام به پرداخت پول و تأمین کالا کرد.

۲ شیوه تهیه ارزهای مجازی‌

دبیر انجمن بلاکچین ایران ادامه داد: برای اینکه ایران بتواند از رمز ارزها برای دور زدن تحریم و مبادلات بین المللی استفاده کند باید این ارزها را داشته باشد که برای دسترسی به آنها یا باید این ارزها را از خارج از کشور خریداری کند یا اینکه به تولید آنها در داخل (ماینینگ) اقدام کند.

وی افزود: خرید ارزهای دیجیتال از طریق فروشنده‌های خارجی، محدودیت‌هایی دارد و باعث خروج پول و ارز فیزیکی از کشور می‌شود، اما استخراج این نوع ارزها در داخل نه تنها از خروج پول از کشور جلوگیری می کند بلکه باعث ارزآوری در شرایط سخت تحریم نیز می‌شود.

ادعای مزیت اقتصادی ایران در تولید ارزهای مجازی‌

دبیر انجمن بلاکچین ایران با بیان اینکه تولید ارزهای دیجیتال در کشور به عنوان خام فروشی یا هدر دهنده برق و منابع انرژی نیست، گفت: متأسفانه برخی، از صنعت استخراج ارزهای دیجیتال به عنوان هدر دهنده برق و انرژی نام برده و تلاش می‌کنند که مشکل کمبود برق کشور را به گردن این صنعت بیندازند اما باید توجه داشت که ارزهای دیجیتال به عنوان یک محصول نهایی در چرخه تولید انرژی به شمار می‌روند که بازده و سودآوری بسیار بالایی برای کشور به دنبال دارند.

وی به مزیت اقتصادی بخش انرژی در کشور اشاره کرد و گفت: ایران دارای بزرگترین منابع گازی و نفت دنیا است که به جای خام فروشی باید آن را به محصول با ارزش افزوده بالاتر تبدیل کند و در شرایط کنونی که فروش انرژی با مشکلات زیادی رو به رو است، ارزهای دیجیتال می‌تواند یکی از مهمترین، با ارزش ترین و پرکاربردترین این محصولات با ارزش به شمار رود.

پاداش ۱۰ میلیون تومانی برای معرفی استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمز ارز

با وجود ادعاهایی که درباره نداشتن تاثیر منفی استخراج ارزهای دیجیتال در مصرف برق توسط ذینفعان این صنعت شده، اما اهمیت حفظ ثبات شبکه برق کشور سبب شده است که به طور جدی مقابله با ماینرهای (استخراج کنندگان) غیرمجاز در دستور کار قرار گیرد.

بر این  اساس، مدیرعامل توانیر از اختصاص ۱۰ میلیون تومان پاداش به معرفی‌کنندگان رمز ارز غیرمجاز خبر داده و گفته است: هدف از پرداخت این پاداش، این است که سوء استفاده کنندگان از برق غیر مجاز به سمت استفاده مجاز هدایت شوند.

«محمدحسن متولی‌زاده» به خبرنگار ایرنا گفته بود: برخی فعالان این بخش قانون گریز هستند و نمی‌خواهند با انشعاب قانونی اقدام به تولید ارز دیجیتال کنند که ما با استفاده از اختیارات قانونی، اقدام به شناسایی و تعطیلی مراکز آنها خواهیم کرد.

 مدیرعامل شرکت توانیر با بیان اینکه تا امروز یک هزار و ۱۰۰ مرکز غیرقانونی تولید ارز دیجیتال در کشور شناسایی و تعطیل شده‌اند، خاطرنشان ساخت: شناسایی این مراکز وگزارش دادن آنها مشمول دریافت پاداش خواهد شد.