«گاه نقد ۵» روایت می‌کند؛ منتقدان سرمایه‌داری در آینه نشر ایران

به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، نظر به ضرورت نقد کتاب، بخصوص آثار ترجمه شده و متاثر از آن ها در گستره علوم انسانی و رسالت مجمع ناشران انقلاب اسلامی در زمینه رصد فضای نشر در ایران، سامانه کارشناسی کتاب این مجمع مجله گاه نقد را با محوریت نقد کتاب و تحلیل و بررسی دقیق و تخصصی فضای نشر در ایران روانه بازار کرده است.

هرکدام از شماره های این مجله به یکی از حوزه های علوم انسانی اختصاص دارد، چنانکه شماره های اول تا چهارم به ترتیب به حوزه های «زبان فارسی و درست نویسی»، «تاریخ»، «فلسفه» و «علوم اجتماعی» پرداخته است.

در پنجمین شماره که به کتاب های حوزه علوم اجتماعی اختصاص دارد، به طور ویژه به جریان های چپ و منتقد سرمایه داری در آثار این حوزه پرداخته و نقش ناشران گوناگون در ترویج این مفهوم بررسی می شود.

این شماره از مجلۀ گاهِ نقد، دومین جلد از مجموعۀ سه‌جلدی گاهِ نقد علوم اجتماعی است که با موضوع «منتقدان سرمایه‌داری در آینۀ نشر» منتشر شده است و به جریان‌های چپ و منتقد سرمایه‌داری پرداخته است و با بررسی انتقادهای وارد بر اقتصاد راست‌گرا و تحلیل آن دسته از نسخه‌های اقتصادی و سیاسی که کشورهای توسعه‌یافته برای دیگر کشورها تجویز می‌کنند، برای یافتن راهی جایگزین و غیراستعماری تلاش می‌کند.

شمارۀ پیشین گاهِ نقد که نخستین جلد از مجموعۀ علوم اجتماعی بود، بر الگوهای توسعۀ نئولیبرال تمرکز کرده بود و به بررسی و تحلیل توسعه و الگوهای گوناگون آن در فضای نشر کشور پرداخت و با تمرکز بر الگوهای نئولیبرال و کمّی‌نگر، ویژگی‌های آن‌ها و الگوهای جایگزین را نقد و بررسی کرد.

در این شماره مهم‌ترین و اصلی‌ترین ناشران حوزۀ نقد سرمایه‌داری واکاوی شده‌اند و کتاب‌های هرکدام از این ناشران نقد و بررسی می‌شود. گفتار، دیدار، رهیار و نقدوار بخش‌های گوناگون این شماره هستند که هرکدام از زاویه‌ای ویژه به جریان چپ و ویژگی‌های آن در آینۀ کتاب‌ها نگریسته‌اند.

در «گفتار»، علیرضا حدادی، سردبیر مجموعۀ علوم اجتماعی گاهِ نقد، به رویارویی دوبارۀ جریان چپ و راست می‌پردازد و چگونگی قدرت‌نمایی مجدد جریان‌های چپ در سال‌های گذشته را واکاوی می‌کند.

در این بخش می خوانیم: رویکردهای نظری جریان جهانی منتقد سرمایه داری پس از فروپاشی شوروی ترکیبی تازه یافته اند البته جریان چپ پس از جنبش ۱۹۶۸ فرانسه نیز به باز اندیشی اساسی و بازسازی بنیادین خود دست زده بود اما این بار مسئله اساسی، نقد طبیعی بودن شکل گیری سرمایه داری به عنوان نتیجه سیر طبیعی تکامل تاریخ قرار داده شد و ظهور آن به عنوان انحرافی در تاریخ قلمداد گردید.

همچنین این جریان با نقد مارکس به دلیل توجه بیش از حد به اقتصاد، امر سیاسی و فرهنگی را در تحلیل هایش اولویت بخشید.

چندی است ناشران حوزه علوم اجتماعی ایران نیز به سمت آثار اندیشمندانی مانند هانری لوفور، آلن بدیو، دیوید هاروی،  ژاک رانسیر،  میگل ابنسور، اسلاوی ژیژک، آلن تورن، هنری هلر و آگامبن تمایل پیدا کرده‌اند و آثارشان را ترجمه و تحلیل می‌کنند. با توجه به تاریخ سیاسی احزاب چپگرا در ایران از آنجا که چنین آثاری مخاطب عام ندارند می‌توان گفت چاپ این آثار اهداف گسترده‌تری را دنبال می‌کند؛ تربیت و تقویت نیروهای نظریه‌پرداز در دانشگاه‌ها، تغییر فضای گفتمان روشنفکری ایرانی، تاثیر گذاری غیرمستقیم بر سیاست و اعمال نفوذ و جهت‌دهی به قدرت از طریق نهاد علم، همچنین، از عوامل مطرح شدن چنین جریان‌هایی، گفتمان حاکم بر سیاست جمهوری اسلامی به خصوص از دهه ۷۰ به بعد است...

در «دیدار»، اکبر محمدی، تاریخچۀ مختصر و سودمندی از سوسیالیسم را بیان کرده و فراز و فرودهای آن در سده‌های گذشته را نقد و بررسی می‌کند.

 در بخش «رهیار»، ظرفیت‌های جریان چپ و نقاط قوت و ضعف آن در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، آموزشی و... واکاوی می‌شود و مقایسه‌ای تطبیقی میان رویکردهای جریان راست و چپ صورت می‌گیرد.

در بخش «نقدوار» مهم‌ترین ناشرانی که به اقتصاد و توسعه نگاهی چپ و منتقد سرمایه‌داری دارند معرفی و بررسی شده و اصلی‌ترین کتاب‌های آنان به‌صورت دقیق نقد و بررسی می‌شوند. در این بخش به ناشرانی همچون آگاه، شیرازۀ کتاب ما، اختران، طلایۀ پرسو، گل‌آذین، ترجمان علوم انسانی و... پرداخته شده و انتقادهای وارد بر اقتصاد سرمایه‌داری و راه‌های جایگزین آن از نگاه هرکدام از این ناشران بررسی می‌شود.

شمارۀ پنجم مجلۀ «گاهِ نقد» به سردبیری علیرضا حدادی، در ۴۶۴ صفحه در مراکز پخش و روزنامه‌فروشی‌ها عرضه شده است.

همچنین مخاطبان می‌توانند نسخۀ PDF این شماره و شماره‌های پیشین مجلۀ گاهِ نقد را از بخش کتابیکای برنامک «روبیکا» و نیز برنامک «طاقچه» تهیه کنند.

مجلۀ گاهِ نقد به همت سامانۀ کارشناسی کتاب مجمع ناشران انقلاب اسلامی، با توجه به خلأ  موجود در نقد تخصصی حوزه‌های مختلف کتاب تدوین و در حوزه‌های گوناگون ادبیات داستانی، تاریخ، علوم اجتماعی، فلسفه، زبان فارسی و درست‌نویسی، روان‌شناسی و دین عرضه خواهد شد.