بهمن‌ماه در تقویم فرهنگی کشورمان همواره به‌عنوان ماه جشنواره‌ها شناخته می‌شود، جشنواره‌هایی ملی و بین‌المللی که با نام فجر و انقلاب گره خورده‌اند و به تعبیری بهار هنر تئاتر، سینما، موسیقی و عرصه هنرهای تجسمی را رقم می‌زنند.
به گزارش ایرنا، هم‌زمانی و همراهی هنرمندان در قامت جشنواره‌های هنری چون تئاتر فجر، فیلم فجر، موسیقی فجر و تجسمی فجر همزمان با ایام شکوه‌مند پیروزی انقلاب اسلامی بازتاب رنگ و بویی خاص در قالب گفتمان فرهنگی در جامعه به‌شمار می رود. اتفاقات و رویدادهای جشنواره های فجر در مواجهه مخاطبان با آثار ارائه شده در این رخدادها گره خورده است و همین امر مهمترین بخش اخبار و اطلاعات را شکل می دهد، به ویژه سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر که در سایه شیوع ویروس کرونا و حضور قریب به یک سال این میهمان ناخوانده متفاوت‌ترین دوره برگزاری خود را پشت سر می‌گذارد.
اما گاه برخی حاشیه‌ها دامنه فعالیت جشنواره‌های هنری را متاثر می‌کند تا جاییکه گاهی حواشی، پررنگ‌تر از متن اتفاقات جشنواره‌های هنری فجر خود را نشان می‌دهد. سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر آغاز کرد.
جشنواره‌ای که تاکنون هفت روز را پشت سر گذاشته و در این میان با توجه به نوآوری‌ها و خلاقیت‌های مسئولان برگزاری این رخداد نه‌تنها بازتاب نگرشی نو در شکل برگزاری این رویداد به شمار می‌رود که در بطن و متن خود با کمترین حواشی توانسته قواره جشنواره سی‌ونهم را با وجود تنگناها و مشکلات راست قامت نگه دارد.
نگاهی بر سایه‌روشن‌های روزهای چهارم تا ششم برگزاری سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر را می‌خوانید.
بستری شدن بازیگر و کارگردان نمایش «اسموکینگ روم» در بیمارستان
نمایش «اسموکینگ روم» از آثار حاضر در بخش رقابت صحنه‌ای سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر در حالی اجراهای خود را طی روزهای دوم و سوم جشنواره در تالار استان سمندریان تماشاخانه ایرانشهر پشت سر گذاشت که مخاطبان در این اجراها شاهدجایگزین شدن مهدی زندیه نویسنده این نمایشنامه به جای سعید زارعی از بازیگران این اثر نمایشی بودند.
پیش از شروع اجرای این اثر نمایشی عنوان شد که سعید زارعی بازیگر اصلی نمایش «اسموکینگ روم» که در مقام کارگردان این نمایش نیز ایفای نقش کرده بود به دلیل عفونت لوزه در بیمارستان بستری شده است.
به سبب این اتفاق از پیش تعیین نشده، گروه اجرایی به سبب احترام و تکریم مخاطبان به شکل فشرده و طی تمرینات شبانه‌روزی و طی ۴۸ ساعت، مهدی زندیه نویسنده اثر را جایگزین زارعی در اجراهای جشنواره کردند.
پیگیری‌های خبرنگار فرهنگی ایرنا از حال سعید زارعی کارگردان و بازیگر نمایش «اسموکینگ روم» نشان می‌دهد که خوشبختانه مراحل درمان او به خوبی سپری شده و با وجود از دست دادن اجراهای این اثر در جشنواره تئاتر فجر روز چهارشنبه (۱۵ بهمن‌ماه) و همزمان با برگزاری پنجمین روز جشنواره سی‌ونهم تئاتر فجر از بیمارستان مرخص شده است.
پاسخ به مشکلات تهیه بلیت آثار جشنواره
سی‌ونهیمن جشنواره تئاتر فجر در حالی چهارشنبه (۱۵ بهمن ماه) مصادف با پایان پنجمین روز اجراها، نیمه نخست خود را پشت سر گذاشت که مطابق انتظار برخی از آثار نمایشی به دلیل حضور کارگردانان صاحب‌نام، نمایشنامه‌نویس و بازیگران شناخته‌شده در عرصه تئاتر با اقبال بیشتری نسبت به برخی دیگر از نمایش‌ها که حتی ظرفیت ۵۰ درصدی سالن ها نیز در برخی از اجرای آن آثار تکمیل نشده بود مواجه بود.
اما از سوی دیگر به سبب شرایط ویروس کرونا و مطابق اعلام دبیرخانه جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم مبنی بر میزبانی سالن‌های نمایشی از مخاطبان این آثار با ظرفیت متغیر ۳۰ تا ۵۰ درصد با توجه به کوچک و بزرگ بودن تالارها، نحوه خرید بلیت برخی از آثار با ارائه کدهای ارسال شده برای اصحاب رسانه، هنرمندان و جامعه منتقدان با برخی از اشکال‌ها مواجه بود.
به گونه‌ای که برخی از این آثار در فاصله بسیار کوتاهی جهت خرید بلیت که لازمه ارائه آن برای حضور در تالارهای نمایشی است مدام با اعلام تکرار خبر خطا و یا تکمیل ظرفیت سالن مواجه بودند. همین مسئله باعث انتقاد اهالی رسانه، خانواده هنرمندان و جامعه منتقدان برای حضور در تالارهای نمایشی را با خود به‌همراه داشت.
در این ارتباط حسن جودکی مدیر سامانه فروش بلیت‌های سی‌ونهیمن جشنواره تئاتر فجر به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: مشکلی وجود نداشته بلکه معضلی که ما در این دوره از جشنواره داشتیم بحث ظرفیت سالن‌های تئاتری است که به دلیل رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی ظرفیت سالن‌ها محدود و زیر ۵۰ درصد برنامه‌ریزی شده است.
مدیر سامانه فروش بلیت جشنواره سی‌ونهم تئاتر فجر تأکید کرد: مشکلی در خصوص کدها وجود نداشته بلکه ظرفیت محدود سالن است که ما را مجبور به تقسیم بندی می‌کند؛ تعدادی صندلی برای خبرنگار، تعدادی صندلی برای گروه اجرایی و سهمیه‌ای برای داورها و همچنین گروه تصویربرداری در نظر گرفته شده تا تعداد افراد داخل سالن از ظرفیت در نظر گرفته شده بر اساس پروتکل بالاتر نرود.
وی با بیان اینکه هر سال حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ کارت وی‌آی‌پی صادر می‌شد، اظهار کرد: در جشنواره امسال برای این تعداد کد تماشای آنلاین آثار ارسال شد و برای تماشای حضوری آثار دیگر این تعداد مهمان نداریم.
اختصاص سانس ویژه برای نمایش اژدهاک بهرام بیضایی و کیومرث مرادی
هرچند سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر به دلیل برگزاری در سالی متفاوت به سبب شیوع ویروس کرونا برخلاف سالیان و ادوار گذشته کمتر شاهد نام‌های شناخته‌شده در حوزه هنرهای نمایشی کشور بود اما با این‌حال بازهم حضور کیومرث مرادی با نمایش اژدهاک به قلم بهرام بیضایی و کارگردانی کیومرث مرادی یکی از آثاری بود که از همان روز نخست جشنواره و با اعلام جدول اجراها که بنا بود این نمایش در روز جمعه (۱۷ بهمن‌ماه) مصادف با هفتمین روز جشنواره تئاتر فجر در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر به صحنه رود با اقبال بسیار بالایی مواجه خواهد شد.
مساله‌ای که زمزمه‌های افزایش تعداد سانس‌ها و یا تعداد روزهای اجرای این اثر نمایشی را به‌عنوان مطالبه اصحاب رسانه هنرمندان و جامعه منتقدان تئاتر با خود به‌همراه داشت از سوی دیگر جدول فشرده اجراهای جشنواره تئاتر فجر به سبب روزهای متفاوتی که در حال سپری کردن آن در سایه ویروس کرونا هستیم تحقق این امر را بر خلاف ادوار پیش که عموماً چنین خواسته و مطالبه‌ای از سوی اهالی تئاتر با نظر مثبت اعضای اجرایی و دبیران جشنواره تئاتر فجر مواجه می‌شد با علامت سوال‌های متعددی مواجه ساخته است.
در این ارتباط محسن حسن‌زاده مدیر روابط‌عمومی جشنواره تئاتر فجر در گام ۳۰ نهم به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: مطابق انتظار و پیش‌بینی‌های ستاد اجرایی جشنواره تئاتر فجر، مشخص بود که بسیاری متقاضی تماشای نمایش اژدهاک خواهد بود.
وی افزود: با وجود سختی‌های حاضر در مسیر برگزاری سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر در راستای تکریم و احترام هرچه بیشتر مخاطبان، اصحاب رسانه، جامعه هنرمندان و منتقدان حوزه تئاتر و در سایه تعامل دبیر این رویداد با کیومرث مرادی کارگردان نمایش «اژدهاک» در نهایت یک سانس به اجراهای این اثر نمایشی در هفتمین روز جشنواره تئاتر فجر در روز جمعه افزوده شد.
به دلیل ضرورت و اهمیت رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و ضدعفونی سالن‌های نمایشی نیم ساعت قبل از اجرای عمومی، در هفتمین روز جشنواره تئاتر فجر سانس ساعت ۱۶ علاوه بر ساعت ۱۹ که پیشتر برای اجرای این اثر در جدول نهایی جشنواره گنجانده شده بود، به لیست اجراها فزوده شد تا بتوانیم در حد توانایی پاسخگوی جامعه خبری، هنرمندان و منتقدان تئاتر باشیم.
این مسئله چنان با اقبال و استقبال مخاطبان، اصحاب رسانه، هنرمندان و جامعه منتقدان مواجه شد که در فاصله بسیار کوتاهی از باز شدن تارنمای ارائه بلیت این اثر برای سانس اضافه اجرای نمایش «اژدهاک»، همه بلیت‌های ظرفیت ۵۰ درصدی این اثر به فروش رفت و همچنین سهمیه رایگان بخش اصحاب رسانه، جامعه هنرمندان و منتقدان به فاصله کوتاهی تکمیل شد.
وقتی محدودیت تردد شهری ومخاطبان را مجبور به ترک سالن کرد
یکی از آثاری که در چهارمین روز جشنواره تئاتر فجر (سه‌شنبه ۱۴ بهمن‌ماه) با استقبال مخاطبان و علاقه‌مندان به تئاتر به صحنه رفت، نمایش «اتول سورون» به کارگردانی شهروز دل‌افکار بود که در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر به صحنه رفت. مهمترین حاشیه‌ای که برای اجرای این اثر نمایشی به وجود آمد، تأخیر در ساعت شروع اجرا بود.
به دلیل ضبط تصویری اجرای «اتول سورون» توسط ستاد برگزاری جشنواره سی‌ونهم برای پخش مجازی آن، اجرای نمایش که قرار بود ساعت ۱۹ آغاز شود با تأخیر خدود ۴۰ دقیقه‌ای مواجه شد.
این در حالی است که مدت زمان اجرای «اتول سورون» در جدول جشنواره ۱۰۰ دقیقه اعلام شده بود و با توجه با تأخیر بیش از ۴۰ دقیقه‌ای رخ داده، برخی از مخاطبان که از وسیله نقلیه شخصی خود برای حضور در تماشاخانه ایرانشهر استفاده کرده بودند، با مشکل محدودیت تردد شبانه مواجه شوند و این امر با گلایه این گروه از مخاطبان همراه بود و در نهایت مجبور شدند قیددیدن نمایش را بزنند تا مشمول جریمه ۲۰۰ هزار تومانی تردد بعد از ساعت ۲۱ در پایتخت نشوند!
تقدیم اجراهای چهارم تا ششمین شب اجراهای تئاتر فجر به سه شهید سلامت
مطابق رسم و سنتی پسندیده که با اقبال بسیار بالایی میان هنرمندان و مخاطبان جشنواره سی‌ونهم مواجه شده است، شاهدیم که در قالب شب‌های برگزاری جشنواره تئاتر فجر تمامی اجراها به یکی از شهدای مدافع سلامت تقدیم می‌شوند.
آن‌گونه که در شب‌های اول و دوم این رویداد شاهد تقدیم آثار نمایشی به نرجس خانعلی‌زاده نخستین شهید سلامت کشور و محمد آقایی‌میبدی از پزشکان و متخصصان به‌نام کشورمان به‌عنوان نماینده شهدای عرصه سلامت و ایثارگرانی که طی حضور قریب به یک سال از شیوع ویروس کرونا، ایثارگرانه در خط مقدم مبارزه با این ویروس برای ارتقاء سطح سلامت کشور جان خود را نثار کردند، نمایش‌های سومین شب از جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم به شهید تقی زارع تقدیم شد.
همچنین طی شب‌های چهارم تا ششم جشنواره سی‌ونهم تئاتر فجر (سه‌شنبه تا پنجشنبه ۱۴ تا ۱۶ بهمن‌ماه) کلیه اجراهای این به سه شهید حوزه سلامت کشور تقدیم شد.
در شب چهارم (سه‌شنبه ۱۴ بهمن‌ماه) اجراهای چهارمین روز از این رویداد به شیرین روحانی راد تقدیم شد. پزشک عمومی بیمارستان شهدای پاکدشت که در حین خدمت پس از ابتلا به کرونا، روز ۲۸ اسفند ۹۸ درگذشت.
در پنجمین شب (چهارشنبه ۱۵ بهمن‌ماه)، تمامی نمایش‌ها به فریبا اسمعیلی شهید مدافع سلامت که بعد از ۱۲ سال خدمت در امر درمان و شاغل در بخش اورژانس و بخش‌های بالینی بیمارستان اهر به شهادت رسید تقدیم شد.
همچنین تمامی اجراهای ششمین شب (پنجشنبه ۱۶ بهمن‌ماه) اجراهای سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر به شهید حمید عقیلی پنجمین شهید مدافع سلامت تقدیم شد. وی از پزشکان اهل مشهد بود که بعد از ۲۳ سال خدمت خرداد ماه امسال بر اثر درگیری با بیماری کرونا و در جریان خدمت رسانی به مردم جان خود را فدا کرد.
مشاور فرمانده کل قوا در صنایع دفاعی، نماینده مجلس و دیگر مهمانان ویژه جشنواره
هر چند طی سه روز نخست برگزاری جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم مهمانان ویژه این رویداد را تنها مدیران فرهنگی بهخود اختصاص داده بودند اما مطابق انتظار با ادامه حرکت قطار جشنواره و رسیده به روزهای چهام تا ششم این رویداد، پای دیگر مهمانان ویژه به این سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر میز باز شد
در این راستا و در چهارمین روز جشنواره (سه‌شنبه ۱۴ بهمن‌ماه) شیوا قاسمی‌پور نماینده مریوان به تماشای نمایش «آژاکس» به کارگردانی فاتح بادپروا در چهارسوی مجموعه تئاتر شهر نشست و سردار حسین دهقان مشاور فرماندهی کل قوا در صنایع دفاعی تماشاگر نمایش «سرباز» به کارگردانی حسین پارسایی شد که در تالار وحدت روی صحنه رفت.
روز چهارشنبه (۱۵ بهمن‌ماه) مصادف با پنجمین روز جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم، سیدمجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جشنواره حاضر شد.
وی که در مجموعه تئاترشهر حضور پیدا کرده بود گفت: جشنواره تئاتر فجر در این سال‌ها با قدمت و مشارکت گروه‌های نمایشی استان‌ها، ساختار مستحکم و قوام یافته‌ای پیدا کرده است. گروه‌های تئاتری در استان‌ها با تمام توان تلاش می‌کنند و بهترین آثار خود را برای در معرض قرار گرفتن و اجرای حرفه‌ای‌تر در جریان این رویداد قرار می‌دهند.
حسینی یادآور شد: جشنواره تئاتر فجر مجموعه‌ای قابل تحسین از تئاتر رنگارنگ کشور است. از یک سو با مراجعه به جشنواره می‌توان وضعیت تئاتر در کشور را ارزیابی کرد و از سویی با ظرفیت استان‌ها آشنا شد. این که در بعضی از شهرها، گروه‌های نمایشی درخشش شگفت‌انگیزی داشته‌اند و بعدتر تئاتر در آن منطقه شکوفاتر شده است و این هنر، ظرفیت ابراز هنری و انگیزه بخشی را به طور ویژه داشته است. در یکسال گذشته به دلیل کرونا بسیاری از اجراهای تئاتر تعطیل شده است و خوشحالیم که با برگزاری جشنواره دوباره جان تازه ای به تئاتر بخشیده شده است.
همچنین نمایش «سرباز» در ششمین روز جشنواره (پنجشنبه ۱۶ بهمن‌ماه) و در آخرین اجرای خود در این رویداد میزبان سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.
صالحی بعد از پایان نمایش گفت: یکی از نکات جالب توجه در جشنواره تئاتر فجر امسال توجه به «سردار دل ها» سردار شهید حاج قاسم سلیمانی بوده است. همانطور که نام و یاد او همواره زنده است، در جشنواره های فیلم و تئاتر فجر نیز پرداختن به شخصیت ایشان بسیار ملموس بود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این پرسش که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چه تمهیدی را برای افزایش کمی و کیفی آثار انقلابی و ارزشی در جشنواره‌های فجر اندیشیده است، گفت: جشنواره‌های فجر، جشنواره‌های ملی هستند و تکاپوی مختلفی را برای برگزاری آن ها می‌بینیم. جشنواره تئاتر فجر نیز کارنامه یکسال تئاتر را مرور می‌کند و سوژه‌های قابل توجهی دارد. آنچه برای این رویداد مهم است، عرضه نمایه‌ای از نگاه های متعالی است. مباحث مربوط به تاریخ و هویت انقلابی، بخش مهمی از موضوعات جشنواره را تشکیل می دهد و امسال درصد قابل توجهی از آثار به این موضوعات پرداخته اند.
دلایل عدم صدور مجوز ارائه دو نمایش به شکل برخط
مهمترین ویژگی جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم در سایه برگزاری تحت شیوع ویروس کرونا در کشور افزوده شدن بخش ارائه نمایش‌های صحنه‌ای این دوره جشنواره در قالب فضای مجازی از طریق سه پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران، تیوال و نمایش‌نت است. درحقیقت مهمترین قاب به یادگار مانده سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجردسترسی مخاطبان به آثار حاضر در این دوره از جشنواره از طریق اجراهای برخط (آنلاین) است.
آن‌چنان‌که طی یکسال اخیر نیز تمامی گروه‌هایی که تمایل به ارائه آثارشان در پلتفرم‌های برخط و تلویزیون‌های تعاملی داشتند، نیازمند دریافت مجوز از سازمان سینمایی کشور بودند تمامی آثار حاضر در جشنواره امسال نیز جز دو نمایش «ایوب خان» به کارگردانی امیر دژاکام و «جوادیه» به کارگردانی رضا بهرامی نتوانستند مجوز پخش از تلویزیون‌های تعاملی را بگیرند.
درباره دلایل عدم صدور مجوز این نمایش‌ها محسن حسن‌زاده مدیر روابط‌عمومی سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: آثار نمایشی برای حضور در پلتفرم‌ها نیاز به مجوز سازمان سینمایی نیز دارند که این آثار نیز همزمان با تدوین برای دریافت مجوز پخش آنلاین دیده می‌شوند. اما نمایش‌های «جوادیه» به کارگردانی رضا بهرامی و «ایوب خان» به کارگردانی امیر دژاکام با وجود تلاش‌هایی که تا این لحظه انجام دادیم موفق به دریافت مجوز پخش نشدند.
وی با بیان آنکه البته نمایش «ایوب خان» از همان ابتدا در جدول قرار نگرفت اما «جوادیه» با وجود حضور اولیه در جدول موفق به دریافت مجوز نشد یادآور شد: به هر حال مخاطب نمایش‌های زنده با مخاطبانی که آثار را به صورت آنلاین می‌بینند متفاوت هستند. این امکان که یک خانواده بخواهند نمایشی را در اکران اینترنتی تماشا کنند زیاد است و ممکن است برخی از موارد در یک نمایش مناسب دیدن همه افراد نباشد و حتی افرادی که از این طریق اولین مواجهه‌شان با تئاتر را تجربه می‌کنند، دلسرد شوند.
سی‌ونهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه در تهران در حال برگزاری است. اختتامیه این دوره جشنواره تئاتر فجر دوشنبه (۲۰ بهمن‌ماه) در تالار وحدت تهران برگزار خواهد شد.
نظر شما