تحقق رویای بافنده سیرجانی در تار و پود گلیم

به گزارش ایرنا، افسری بانویی که به گفته خودش رشته مهندسی متالوژی را نیمه کاره رها کرد تا هنر گلیم بافی، حرفه و علاقه آبا و اجدادی اش را دنبال کند، امروز توانسته با راه اندازی نخستین موزه زنده گلیم در سیرجان شهر جهانی گلیم، خلاقیت و تحول مثبتی در حوزه صنایع دستی استان کرمان ایجاد کند.

وی می گوید: سال ۱۳۵۴ در شهرستان سیرجان متولد شدم و اکنون علاوه بر اینکه بافنده گلیم هستم، کارشناسی ارشد پژوهش هنر، کارشناسی صنایع دستی و کاردانی فرش دستباف را در کارنامه علمی خود دارم و حوزه مطالعاتم گلیم سیرجان بخصوص گلیم شیرکی پیچ است.

این بانوی هنرمند و کارآفرین سیرجانی با یادآوری خاطرات کودکی خود می افزاید: گلیم‌بافی حرفه مرحوم مادرم بوده که از ۹ سالگی به دلیل تعصباتی که زنان عشایر داشتند، دختران حرفه آموزی می کردند. این کار اوایل برای من رنگ و بوی جبر داشت، اما هر چه بزرگتر شدم دنیای فرش برایم بزرگتر می شد و این تجربه زیستی به قدری قوی بود که از ترم  پنجم رشته مهندسی مواد متالوژی دانشگاه باهنر کرمان انصراف دادم به طور جدی وارد دنیای فرش شدم.

وی با بیان اینکه تقریبا بخش زیادی از وقتش در زمینه گلیم می گذرد تاکید کرد: تا قبل از این، گلیم بافی و قالیبافی در حاشیه زندگی ام بود و گاهی فعالیت هایی انجام می دادم و کارهای قدیمی را نگه می داشتم، اما با حرفه ای شدن کارم توانستم، در نمایشگاه های داخلی و خارجی  شرکت کنم که تجربه بسیار گرانبهایی بود، زیرا فرصت آشنایی با بافته های مناطق دیگر ایران، اساتید و محققان حوزه فرش را کسب کردم.

این بانوی فعال حوزه صنایع دستی بیان می کند، قدمت گلیم بافی نه در سیرجان که در کل جهان را باید در صندوقچه جهانی گلیم پیدا کرد و شاید این مهم به ابتدای زیست بشر و روش ساده زندگی آنها برمی گردد، اما در سیرجان بعد از کوچ اقوام مختلف در دوره نادر شاه افشار به سمت استان کرمان، گلیم بافی رواج یافت.

وی با اشاره به ثبت جهانی گلیم شیرکی پیچ سیرجان افزود: گلیم‌شیرکی‌پیچ به عنوان یکی از سرمایه های فرهنگی و اقتصادی سیرجان محسوب می شود و طی چند سال گذشته با ثبت جهانی آن، توجه بسیاری افراد را به خود جلب کرده است.  

افسری خاطر نشان می کند: ابتدایی ترین گلیم که فقط تار و پود است و به آن شیوه پودگذاری می گویند، کم کم در مراحل بعد به تکامل رسید و گلیم ساده، گلیم چاک دار، گلیم گره دار یا سوماک یا شیرکی پیچ و گلیم چپی یا چهل ماشوله خاص منطقه عشایر سیرجان و توابع است.

موزه گلیم حاصل تجربیات کاری و آموزشی بود

افسری تصریح کرد: موزه، فعالیت فرهنگی و مکانی است که مجموعه بزرگی از آثار باستانی و صنعتی و چیزهای گرانبها را در آن به معرض نمایش می گذارند و به مردم برای توسعه و شناساندن فرهنگ که مفهوم گسترده تر از مفهوم موزه دارد، کمک می کند.

وی از اشتیاق و جرقه ای که در ذهنش برای راه اندازی موزه زنده داشته می گوید و ادامه می دهد: سالها در اندیشه اش بودم و از ۱۲ سالگی مشغول جمع آوری ابزار و دستبافته های عشایری قدیمی شدم، تا در فرصت مناسب به آرزوی خود برای جمع آوری داشته هایم در یک مجموعه، برسم.

مدیر و موسس نخستین موزه زنده گلیم و قالی ایران در سیرجان با اشاره به فعالیت خود در طول سالیان متمادی در حوزه صنایع دستی و گلیم بافی افزود: راه اندازی موزه زنده حاصل سال ها شرکت در نمایشگاه ها و تجربه ام در تدریس دانشگاه و آموزشگاه است و می خواستم مجموعه ای را بنا کنم تا مخاطب بداند قصد خرید چه محصولی با چه محتوا و تاریخچه ای دارد.

افسری اظهار داشت: صنایع دستی از جمله فرش دستباف، بخشی از فرهنگ و هویت مردم ایران محسوب می شود و بخش آموزش از اهداف اصلی راه اندازی موزه است که با مجوز سازمان فنی حرفه ای آزاد انجام می شود و هدف اصلی بنده آموزش تخصصی به کودکان و نوجوانان ابتدا به صورت تاپستری یا همان بافت نقاشی است.

وی با بیان اینکه این موزه زنده، نقش فرهنگ آموزی هم دارد تاکید کرد: سعی ام بر این بوده که علاوه بر دستبافته های قدیمی از وسایل و آنچه در زندگی گذشته استفاده می شده مثل چراغ علا ءالدین و فانوس و حتی لباس مادربزرگان استفاده کنم.

سلیقه مشتری به کار بافنده گلیم باید نزدیک شود

بانوی هنرمند صنایع دستی سیرجان ادامه داد: موزه زنده بر خلاف سایر موزه ها که حالت ایستا دارند، از پویایی برخوردار است و مخاطب فرآیند تولید و تکمیل گلیم و قالی را از نزدیک مشاهده می کند.

وی ادامه داد: بخشی از موزه مربوط به پیشکسوتان در تمام حوزه های دستبافته های سیرجان است و از جمله فروشندگان و تولیدکنندگان مواد اولیه، بافندگان و رنگرزان سالیان گذشته است.

مدیر و موسس نخستین موزه زنده گلیم و قالی ایران در سیرجان با شرح جزئیات و اسباب موجود در موزه زنده می افزاید: آثار موجود در موزه از اواخر دوره قاجار تا دوره معاصر را شامل می شود و در بخش فروشگاه موزه بجز گلیم و زیراندازها، انواع صنایع دستی عرضه می شود.

وی تصریح می کند: یکی از بخش های موزه زنده سیرجان، تغییر کاربری های دستبافته است که برای نخستین مرتبه نقش مایه ها و طرح های گلیم را با چاپ بر روی پارچه، به صورت مانتوهای سنتی، پرده، رو مبلی و غیره تولید کرده ام که کمتر بیننده ای متوجه پارچه ای بودنش می شود.

افسری با اشاره به ارتباط نزدیک بافندگان و مشتریان در موزه زنده گلیم می گوید: با همکاری بافندگان، کارهای آنها در فروشگاه موزه قرار داده می شود و در صورت تمایل می توانند به صورت حضوری سلیقه مشتری را از زبان خودشان بشنوند و قراردادی تنظیم می شود بین موزه و بافنده که خریدار به طور مستقیم با بافنده در ارتباط باشد و مبلغی برای نظارت و طراحی به موزه می پردازد.

وی گفت: همچنین با دعوت از اساتید مطرح حوزه صنایع دستی، دوره های تخصصی فرش بافی برای بافندگان برگزار می شود تا سلیقه و تولید آنان به روز رسانی شود.

بانوی هنرمند سیرجانی با اشاره به موانع سر راه تولید کنندان گلیم در شهر سیرجان تاکید می کند: بررسی  مشکلات تولید گلیم حداقل در شهر جهانی گلیم نباید بعد از سه سال هنوز پابرجا باشد. من نبود همکاری و هماهنگی و شفافیت ِ بخش دولتی برای قوانین کار و تسهیلات و تولید کننده را که مهره اصلی است دلیل اصلی مشکلات می دانم.

افسری ادامه داد: سیرجان قطب تولید بهترین گلیم و دارای مرغوبترین پشم است، اما به دلیل نداشتن کارخانه ریسندگی، مواد اولیه با قیمت بالا خریداری می شود و دیگر اینکه به دلیل هزینه زیاد مراحل پایانی و سرویس کار و نداشتن مکان آن در سیرجان، اکثر تولیدات به صورت خام و با قیمت کمتر فروخته می شود.

این بانوی حوزه گلیم سیرجان گلایه هایی هم در ارتباط با راه اندازی و افتتاح موزه زنده ، مطرح و تصریح کرد: با ۳۵۰ میلیون تومان - بدون دریافت هیچ کمکی از دولت یا بخش دیگری - این موزه را راه اندازی کردم، اما در روز افتتاحیه مسئولان استان و شهرستان هیچ اشاره ای به اقدامات انجام شده توسط بنده نکردند و خستگی بر تنم ماند.

شهرستان سیرجان در فاصله ۱۸۵ کیلومتری غرب مرکز استان کرمان قرار دارد.