کاریکاتوری به نام کمک جهانی به پناهندگان خارجی در خراسان رضوی

جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه اخیر میزبان بزرگترین جامعه پناهندگان دنیا به خصوص اتباع افغانستان بوده و حتی در دوران جنگ تحمیلی عراق و تحریم‌های ظالمانه دهه‌های اخیر هم حاضر به قطع ارائه خدمات به آنان نشده است.

وزارت امور مهاجران افغانستان طی سال جاری اعلام کرد که ایران با میزبانی از ۲.۵ میلیون پناهجو، بزرگترین میزبان مهاجران و پناهندگان افغانستانی در جهان است.

"رضا باهر" معاون سخنگوی وزارت مهاجرین افغانستان گفت: این کشور ۶.۵ میلیون مهاجر و پناهنده در جهان دارد.

وی درباره پراکندگی مهاجران و پناهندگان افغانستان نیز افزود: ایران و پاکستان به ترتیب از ۲.۵ و ۲.۴ میلیون اتباع افغانستان میزبانی می‌کنند.  

همچنین بر اساس اعلام منابع رسمی ایران حدود دو و نیم میلیون تبعه افغانستان در کشورمان حضور دارند که تنها حدود نیمی از آنها در فهرست رسمی پناهجویان کیمساریای عالی پناهندگان سازمان ملل ثبت شده‌اند.

بر اساس آمار اداره کل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی هم اکنون ۳۲۰ هزار تبعه کشور افغانستان به صورت قانونی در این استان سکونت دارند که بیشتر آنان ساکن مشهد هستند.

همچنین مطابق برآوردهای به عمل آمده توسط نهادهای رسمی حدود ۷۰ هزار تبعه افغانستانی نیز به شکل غیرقانونی در استان ۶.۹ میلیون نفری خراسان رضوی حضور دارند.

سازمان ملل متحد همواره از رویکرد انسان دوستانه و مبتنی بر نوع دوستی، آموزه های دینی و ملی جمهوری اسلامی ایران در ارائه خدمات گسترده به پناهجویان از جمله اتباع افغانستان قدردانی کرده و ایران را یکی از سخاوتمندترین کشورهای میزبان پناهجویان خوانده است.

حمایتهای فراوان کشورمان طی چهار دهه گذشته از پناهجویان نباید موجب چشم پوشی و غافل شدن از وظایف نهادهای بین المللی برای کمک به اتباع خارجی مقیم ایران و بویژه خراسان رضوی شود.

سازمان ملل سالانه ۲ دلار به هر پناهجوی خارجی کمک می کند 

مسوول دفتر کمیساریای پناهندگان سازمان ملل در مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: طی سال ۲۰۲۰ میلادی کمیساریای پناهندگان ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار دلار برای جمعیت پناهندگان خارجی دارای اقامت مجاز در خراسان رضوی هزینه کرده است.

عروج صیفی افزود: وظیفه و تعهد کمیساریا، کمک به اتباع خارجی پناهنده ای است که از دولت جمهوری اسلامی ایران مدرک اقامتی معتبر یا کارت آمایش دریافت کرده اند که این تعداد در خراسان رضوی حدود ۱۴۰ هزار نفر است که البته شامل همه جمعیت حدود ۳۰۰ هزار نفری مهاجران مقیم این استان نمی‌شود.

وی ادامه داد: کمیساریای پناهندگان سازمان ملل در قالب پروژه های مختلف بیشتر به شکل سیستمی و با هماهنگی اداره کل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی و دیگر نهادهای دولتی ایرانی به پناهندگان قانونی مقیم این استان کمک می‌کند.

مسوول دفتر کمیساریای پناهندگان سازمان ملل در مشهد گفت: کمک به پناهندگان افغانستانی در مهمان شهر تربت‌جام، کمک به آن دسته از اتباع افغانستانی است که تمایل به بازگشت به کشورشان از مرز دوغارون را دارند و برخی کمکهای نقدی به برخی افراد از جمله اقدامات حمایتی کمیساریای سازمان ملل متحد در خراسان رضوی است.

وی فعالیت این نهاد امداد رسان بین المللی را در چهار حوزه بهداشت، آموزش، معیشت و حمایت عنوان کرد و افزود: علاوه بر کمک به برخی بیمارستانها، در بخش بهداشت فقط در خراسان رضوی با حمایت این نهاد ۲۰ هزار پناهنده بیمه سلامت شده و این نهاد طی توافق با وزارت بهداشت حقوق برخی کارکنان درمانی فعال در بخش پناهندگان را به وزارت بهداشت ایران پرداخت می کند.

صیفی به ساخت اماکنی از جمله مدرسه و خانه بهداشت برای پناهندگان اشاره و بیان کرد: برخی دیگر از اقدامات حمایتی این نهاد در خراسان رضوی نیز با همکاری سایر ارگانهای جهانی مانند  "برنامه جهانی غذا" انجام می شود.

با این حال بررسی ها نشان می دهد فقط فعالیت چند ماهه سه موسسه خیریه افغانستانی فعال در مشهد ۲ برابر مجموع کمکهای سازمان ملل به اتباع این کشور در خراسان رضوی است.

بر اساس اعلام اداره‌ کل اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی، ۶ موسسه خیریه متعلق به اتباع کشور افغانستان در مشهد با اخذ مجوز از این اداره ‌کل در حال فعالیتهای نیکوکارانه هستند. مجموع اعضای فعال و عضو هیات امنای این موسسه های فعال در مشهد ۱۲۰ نفر است.  

ظرف حدود چهار ماه ابتدایی شیوع ویروس کرونا، فقط  سه موسسه‌ خیریه امام جواد (ع)، بنیاد خیریه کرامت و خیریه سیدالشهدا (ع) مبلغ ۹۵ میلیارد ریال معادل حدود ۶۰۰ هزار دلار کمک از افغانستانیهای مقیم کشورمان و برخی کشورهای اروپایی برای یاری هموطنانشان در افغانستان و برخی اتباع مقیم ایران فراهم نموده‌اند که البته این کمکها از طریق ایران به کشور همسایه منتقل و در اختیار نیازمندان قرار گرفته است.

مدیر عامل موسسه خیریه امام جواد(ع) در خصوص این کمکها به خبرنگار ایرنا در مشهد گفت: این موسسه سالانه ۶۰۰ خانواده با حدود هزار و ۵۰۰ نفر را در شهر مشهد زیرپوشش دارد که علاوه بر این تعداد به هزار نفر خدمات جداگانه درمانی و آموزشی ارائه می دهد.

محمد قاسم هاشمی افزود: این افراد نیازمند شامل زنان سرپرست خانوار، خانواده های بی سرپرست، افراد بیمار، سالمندان و ازکار افتادگان هستند که در ۲۴ منطقه مشهد دسته بندی شده‌اند و کار توزیع اقلام حمایتی توسط یک گروه ۶۰ نفره از مهاجران در این موسسه انجام می‌شود.

وی ادامه داد: از اسفند سال گذشته که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد ۵۰۰ خانوار آسیب دیده از کرونا در مشهد نیز به این جمع افزوده شدند و تا کنون دو نوبت سبد کمک معیشتی و مواد بهداشتی و ضدعفونی کننده به ارزش هفت میلیارد ریال بین این افراد توزیع شده است.

کمکهای انسان دوستانه ای که از ایران به افغانستان می رود

مدیر عامل موسسه خیریه امام جواد(ع) با بیان اینکه میانگین جمعیت خانوارهای تحت حمایت این موسسه در افغانستان بیش از ایران است گفت: دفتر این موسسه از سال ۱۳۷۲ خورشیدی در هرات افغانستان تاسیس شده و دو هزار و ۵۰۰ خانوار مستمند را زیرپوشش گرفته است که البته با شیوع کرونا چهار هزار و ۵۰۰ خانوار دیگر که از شیوع این بیماری آسیب دیده اند نیز طی چند ماه گذشته از خدمات موسسه بهره مند شده اند.

وی افزود: این موسسه خیریه به صورت ثابت ۲۲ هزار دانش آموز و هزار و ۴۰۰ معلم در قالب ۲۰ مدرسه در ولایت هرات را زیرپوشش خدمات مالی و آموزشی خود دارد که دستکم سه هزار نفر از آنان فقیر مطلق هستند و سالانه حدود ۳۰۰ هزار دلار هزینه حمایت از این تعداد دانش آموز است که خیران آن را تامین می کنند.

هاشمی ادامه داد: طی سه ماه نخست امسال افزون بر ۱۳ میلیارد ریال توسط مهاجران ساکن ایران و ۲۰۰ هزار دلار معادل حدود ۳۰ میلیارد ریال نیز از افغانستانی‌های خیر ساکن کشورهای اروپایی به این موسسه داده شده تا در بخشهای مختلف خیریه در افغانستان هزینه کند.

وی عمده فعالیت این موسسه را در ولایت هرات عنوان کرد و گفت: دفاتر این موسسه به جز هرات در ولایات کابل، قلعه نو، فراه، قندهار، هلمند و بادغیس نیز فعال است و طی سال جاری حدود ۱۰ میلیارد ریال برای نیازمندان در این مناطق هزینه شده است.

کمک ۱۸۰ هزار دلاری یک موسسه خیریه طی ۹ ماه

گزارشی که مدیر عامل موسسه خیریه امام جواد (ع) به تازگی در اختیار ایرنا قرار داد نشان می دهد طی ۹ ماه سال جاری این موسسه خیریه فعال در مشهد ۴۶ میلیارد و ۶۲۰ میلیون ریال معادل ۱۸۰ هزار دلار به جامعه هدف خود کمک کرده است که در مقایسه با رقم ۳۰۰ هزار دلار کمک کمیساریای عالی پناهندگان به این استان بسیار قابل توجه است.

محمد قاسم هاشمی افزود: امور درمانی، توزیع بسته های معیشتی و بهداشتی، حقوق مستمری و پوشاک بخشی از کمکها به جامعه زیرپوشش این موسسه است که باید کمک به مردم افغانستان در قالب تامین هزینه سوخت زمستانی (زغال) را نیز به آن افزود.

کمک های ریز و درشت نهادهای حمایتی ایران

البته نباید از نظر دور داشت نهادهای حمایتی مانند هلال احمر و بهزیستی در خراسان رضوی در موارد خاص کمک های تعریف شده ای به اتباع نیازمند افغانستانی مقیم این استان ارائه می دهند.   

آستان قدس رضوی و دیگر نهادها نیز در شرایط ویژه به این اتباع کمک هایی داشته اند چنانچه علاوه بر کمکهای یاد شده، به همت نهادهای حمایتی در ایران از جمله کمیته امداد امام خمینی (ره)، آستان قدس رضوی و اداره کل اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی طی اردیبهشت ماه امسال و مصادف با همه گیری کرونا دو سری کمکهای معیشتی در قالب طرح مواسات و همدلی بین اتباع افغانستانی ساکن مشهد توزیع شده است.

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان رضوی در خصوص توزیع این کمکها به خبرنگار ایرنا گفت: توزیع این اقلام بین اقشار کم برخوردار مهاجران افغانستانی به همت اداره کل اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی و همکاری این نهاد و آستان قدس رضوی انجام شده است.

حبیب الله آسوده افزود: ارزش هر بسته کمک معیشتی اهدایی شامل اقلام خوراکی مانند برنج و روغن دو میلیون و ۵۰۰ هزار ریال بوده است.

معضلاتی که مهاجران سهم نخست را دارند

با توجه به اینکه پناهندگی و مهاجرت همزاد برخی آسیب‌های اجتماعی است از این رو مشهد بار مضاعفی از جهت میزبانی از میهمانان کشور همسایه را به دوش می کشد که یکی از این هزینه‌های مضاعف کودکان کار خیابانی اتباع خارجی و تکدیگری آنها ست.

مدیرکل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی در این باره گفت: اتباع افغانستان ۸۵ درصد کودکان کار خیابانی مورد حمایت در مراکز حمایتی را تشکیل می‌دهند.

محمد تقی هاشمی به تحمیل هزینه‌های ناشی از حمایت و ارائه خدمات به پناهندگان خارجی بر کلانشهر مشهد اشاره و بیان کرد: برخی از این اتباع خارجی مجوز اقامت دارند و برخی نیز فاقد مجوز قانونی هستند.

وی افزود: مدارس بخاطر بحران شیوع کرونا تعطیل و معیشت خانواده‌های پناهنده مقیم مشهد نیز با مشکلاتی مواجه شده لذا همه اعضای این خانواده ها برای رفع مشکل بسیج شده‌اند.

مدیرکل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی ادامه داد: حمایت و کمکهایی که مردم  از سر دلسوزی به این کودکان در خیابانها ارائه می‌کنند، به حضور بیشتر کودکان کار در خیابانهای مشهد دامن زده است.

وی گفت: کمک کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد برای تامین هزینه‌های خدماتی که در مشهد به کودکان خیابانی خارجی ارائه می‌شود ضروری است و علاوه بر آن نیاز است تا هزینه آموزش کودکان خارجی بازمانده از تحصیل نیز از سوی این نهاد تامین شود.

شناسایی ۲۰۱ کودک کار خارجی در مشهد

معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد نیز گفت: برای ساماندهی کودکان کار و خیابانی عزم جدی و بین سازمانی در مشهد بوجود آمده است و بهزیستی، دانشگاه، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی با توجه به اهمیت موضوع کودکان کار، در این زمینه فعال شده اند.

نیره عابدین‌زاده افزود: طی دو ماه از اجرای طرح ساماندهی کودکان کار خیابانی در مشهد ۲۴۸ کودک شناسایی و ساماندهی شده اند که تنها ۴۷ نفر آنان اتباع ایرانی بوده و بقیه اتباع خارجی هستند.

وی ادامه داد: اکنون سازمانهای متولی با استفاده از همه امکانات موجود درگیر شده اند و دستگاه قضایی نیز امسال به این موضوع وارد شده و بر اجرای این روند و کار دستگاه های عامل نظارت می کند.

۲.۸ میلیون ریال هزینه روزانه کودکان

مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی نیز به فعالیت مرکز نگهداری از کودکان خیابانی صدف برای نگهداری موقت و سرپایی این کودکان در مشهد اشاره کرد و گفت: سازمان بهزیستی فقط در این مرکز با کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد با موضوع کودکان پناهنده خارجی همکاری دارد و البته از برخی کمکها بهره مند شده است.

حمیدرضا پوریوسف افزود: هم‌اینک ۲۴ نفر در مرکز نگهداری کودکان خیابانی صدف مشهد مورد حمایت قرار دارند و هزینه نگهداری هر کودک خیابانی در این مرکز روزانه دو میلیون و ۸۳۰ هزار ریال است.

وی ادامه داد: این مرکز با کمک کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد با هزینه دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال به انواع اسباب‌بازی، کتاب و دیگر لوازم مورد نیاز کودکان تجهیز شده است.

علاوه بر کمکهای ذکر شده برخی خدمات به اتباع افغانستان از سوی نهادهای رسمی کشور همانند اتباع ایرانی ارائه می‌شود که ثبت نام و تحصیل دانش آموزان افغانستان از این نوع است. در حال حاضر خراسان رضوی یک میلیون و ۳۰۰ هزار دانش‌آموز و معادل ۹ درصد جمعیت دانش‌آموزی کشور را دارد.

تحصیل رایگان ۵۸ هزار دانش آموز افغانستانی در خراسان رضوی 

رییس اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات اداره ‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی در این باره گفت: در سال تحصیلی جاری ۵۸ هزار و ۱۲۳ دانش‌آموز اتباع خارجی در مدارس این استان ثبت‌نام کرده‌اند که نام ٩٨ درصد این دانش آموزان در سامانه سناد به صورت قطعی ثبت شده است. ‌

مجتبی افشار افزود: مشکلی برای ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی وجود ندارد و هریک از آنان که فاقد مدارک هویتی باشند به فرمانداری‌های هر شهرستان معرفی و پس از طی مراحل لازم در مدارس ثبت نام می‌شوند.

وی ادامه داد: بیشترین تعداد دانش‌آموزان اتباع خارجی این استان را به ترتیب دانش آموزان افغانستانی، عراقی و پاکستانی تشکیل می‌دهند.

۱۹ هزار تبعه خارجی در خراسان رضوی بیمه سلامت شده‌اند

علاوه بر این ۱۹ هزار و ۴۰۲ نفر از اتباع خارجی ساکن استان خراسان رضوی که بیشتر آنها تبعه افغانستان هستند زیر پوشش خدمات بیمه سلامت قرار دارند.

مسوول روابط عمومی اداره ‌کل بیمه سلامت خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: قرارداد بیمه درمان اتباع و مهاجران خارجی با عنایت به توافقات صورت گرفته بین وزارت کشور، کمیساریای عالی پاهندگان و بیمه سلامت ایران برای پناهندگان افغانستانی و عراقی در قالب سه گروه آسیب‌پذیر، بیماران خاص و غیرآسیب‌پذیر خدمات بیمه سلامت ایران را دریافت می‌کنند.

محمود کفشدار طوسی افزود: ۹۵ درصد از این تعداد که جزو گروه آسیب‌پذیر و بیماران خاص هستند به صورت رایگان از خدمات بیمه سلامت بهره می‌برند.

وی ادامه داد: بقیه این اتباع خارجی ساکن خراسان رضوی با پرداخت حق سرانه مصوب نسبت به دریافت دفترچه درمانی خود اقدام کرده‌اند.

مسوول روابط عمومی اداره ‌کل بیمه سلامت خراسان رضوی همچنین به راه‌اندازی "سامانه استعلام بیمه سلامت اتباع خارجی" به منظور کاهش رفت و آمد غیرضروری آنها در این استان همزمان با سراسر کشور خبر داد.

وی گفت: اتباع خارجی می‌توانند با مراجعه به سایت اداره ‌کل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی به آدرس atba.khorasan.ir در بخش "استعلام بیمه سلامت" خدمات مربوطه را دریافت کنند.

کفشدار طوسی افزود: صدور و تمدید دفترچه بیمه سلامت برای پناهندگان دارای "کارت آمایش معتبر" نیز تا پایان امسال فراهم شده است.

۵۴ درصد از جمعیت ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار نفری استان خراسان رضوی زیر پوشش بیمه سلامت در قالب دو "صندوق بیمه ای روستائیان و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر" و "صندوق بیمه سلامت همگانی" قرار دارند.

کمک های سازمان ملل جوابگوی ۶ درصد هزینه اتباع خارجی است

مدیرکل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی گفت: مجموع کمک های سازمان ملل به پناهدگان خارجی مقیم این استان پنج تا ۶ درصد نیاز سالانه آنان را تامین می‌کند.

محمدتقی هاشمی افزود: شمار پناهندگان خارجی مقیم استان خراسان رضوی حدود ۱۵۰ هزار نفر است که بیشتر تابعیت افغانستان دارند و دارای کارت آمایش هستند و اتباع عراقی مقیم این استان نیز دارنده کارت هویت می باشند.

وی ادامه داد: براساس اعلام دفتر کمیساریای عالی پناهندگان در ایران، این نهاد سالانه حدود ۳۰۰ هزار دلار به پناهجویان خارجی مقیم خراسان رضوی کمک می کند یعنی سهم هر پناهجو از این کمکها سالانه ۲ دلار است!

مدیر کل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی میزان کمک سالانه نهادهای سازمان ملل به پناهندگان خارجی استان را ناچیز دانست و گفت: در خصوص میزان و نحوه ارائه کمکها به اتباع خارجی اطلاع رسانی درستی نمی شود و در خصوص هزینه های پنهان زندگی اتباع خارجی مقیم ایران که دولت به شکل سرانه خدمات حمل و نقل، بهداشتی، آموزشی و یارانه های مربوط به خدمات آب، برق، انرژی و سوخت به آنان پرداخت می کند حرفی به میان نمی‌آید.

وی افزود: ما نمی توانیم بر اساس اصول حاکم بر نظام جمهوری اسلامی، رهنمودهای بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب به اوضاع اتباع مسلمان و پناهجوی همسایه شرقی بی تفاوت باشیم.

هاشمی ادامه داد: هم اکنون در خراسان رضوی ۵۸ هزار تبعه خارجی مانند اتباع ایرانی از خدمات آموزشی بهره مند می شوند که فقط سرانه پرداختی دولت در این مورد ۶۰ میلیون ریال است که اینگونه خدمات بازگو نمی شود.

رفتارهای دوگانه نهادهای بین المللی در قبال پناهجویان

وی گفت: سازمان های جهانی ۵۰ درصد از هزینه مهاجران و پناهندگان خارجی مقیم ترکیه را به این کشور پرداخت می کنند از طرفی در صورت عدم پایبندی این نهادها به تعهداتشان، ترکیه مرزهای خود با اتحادیه اروپا را برای خروج مهاجران خارجی می‌گشاید، همین موضوع نشان می دهد رفتار نهادهای کمک رسان خارجی به پناهجویان برخلاف اصول انسانی و در راستای منافع برخی کشورهاست.

مدیر کل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی همچنین به حادثه انفجار در گمرک اسلام قلعه افغانستان در بهمن ماه امسال اشاره و بیان کرد: در پی این حادثه به خاطر رها ساختن کامیونها وتانکرها و افراد واقع در محل گمرک کشور همسایه از مهلکه آتش سوزی مهیب، در چارچوب سیاستهای انسان دوستانه و اسلامی، چندین روز پذیرای بیش از هزار و ۵۰۰ دستگاه کامیون و دهها تبعه پیاده افغانستانی بودیم که پس از سامان یافتن منطقه مرزی این افراد دوباره به کشورشان بازگشتند.

وی با یادآوری رفتار دوگانه کشورهای خارجی در قبال افغانستان افزود: در همان زمان مقامات افغانستانی اعلام کردند نیروهای خارجی مستقر در افغانستان حتی حاضر به کمک به این کشور در خاموش کردن حریق گسترده در گمرک اسلام قلعه نشدند با این حال ایران نه تنها در اطفای آتش سوزی بلکه در پاکسازی محیط نیز مشارکت داشته است.

هاشمی همچنین به ۳۲۰ تبعه افغانستانی مقیم این استان اشاره کرد و ادامه داد: برخی از این افراد به صورت غیرقانونی و برخی نیز به شکل قانونی و با گذرنامه به ایران آمده اند و از آنجایی که اقامتشان طولانی شده یا اعتبار ویزای آنان پایان یافته در کشورمان ماندگار شده اند.

توانمند سازی اتباع خارجی

مدیر کل اتباع و مهاجران خارجی استانداری خراسان رضوی گفت: یکی از سیاستهای دولت جمهوری اسلامی ایران توانمند سازی اتباع افغانستانی و بازگشت عزتمندانه آنان به کشورشان است.

وی افزود: سعی می کنیم به اتباع خارجی مقیم استان کارت آمایش داده و اقامت قانونی چند ساله را برای آنان فراهم کنیم و به آنان گذرنامه می دهیم تا زمینه بازگشت آنان به کشورمان فراهم شود که در مورد دوم این افراد از چرخه خدمات سازمان ملل به عنوان پناهجو خارج می شوند و این نهاد اعلام کرده است تنها به حدود ۱۵۰ هزار پناهجوی خارجی مقیم خراسان رضوی کمک می کند.