همه ما بر این مساله واقف و آگاه هستیم که دامنه برگزاری و برپایی جشن نوروز صرفاً به کشور عزیز ایران انقلابی و اسلامی‌مان محدود نمی‌شود. با توجه به قدمتی که نوروز در فرهنگ و تمدن جهانی داشته و دارد، این سال‌جشن، که بنا به تعبیر صحیح و ماندگار استاد محمد میرشکرایی که این تعبیر را در کتاب گرانسنگ خود با نام نوروز؛ سال‌جشنِ کهن که توسط انتشارات نقد افکار منتشر شده است به کار برده؛ «نوروز؛ طولانی‌ترین سال‌جشنِ مشترک جشن‌ها و آیین‌های شادباش ایران فرهنگی است» جشنی که از روزهای پایانی اسفند ماه شروع می‌شود و حتی در برخی از کشورها مانند افغانستان تا پایان دهه نخست اردیبهشت ماه نیز ادامه دارد.
این جشن مملو از ریز و درشت آئین‌ها، رفتارها، گویش‌ها، حرکات و سکناتی‌ست که هر کدام از آن ها می‌تواند جذابیت‌هایی بسیار متفاوت در زیست خموده شده و امروزین زندگی ما به اصطلاح شهروندان شهرنشین و ممهور شده به مُهر رنگ باخته زندگی مدرن با خود به‌همراه داشته باشد.
۵۰ قرن پاسداشت آفرینش انسان و آسمان
در بخشی از کتاب نوروز سال‌جشن کهن نوشته محمد میرشکرایی می‌خوانیم: پیشینه نوروز، اگرچه در دوردست‌های تاریخ ناپیدا است، اما با مقایسه فرهنگ‌ها و تمدن‌های شکل گرفته در محدوده سرزمین‌های آن می‌توان قدمت آن را تا بیش از پنجاه قرن در گمانه‌زنیِ تاریخ جلوه‌ها و نمودهای رفتاری مردمان، که امروزه میراث معنوی یا غیرملموس نامیده می‌شود، پیش برد.
نوروز به لحاظ مدت زمان برگزاری آن نیز از تدارک مقدمات تا برگزاری مراسم روز اول فروردین و تا رسم‌های پس از آن طولانی مدت‌ترین سالْ‌جشنِ جهان است. طلایه‌های آن از نیمه زمستان آغاز می‌شود و دنباله‌هایش تا نیمه بهار می‌کشد. اوج مراسم آن صبح روز اول بهار و بنا به گاه‌شماری آفرینشی کهن، همزمان آفرینش انسان است. آخرین مراسم سنتی آن نیز در چهلم بهار در افغانستان پایان می‌پذیرد که برابر با نخستین گاهنبار و آفرینش آسمان است. ص (۶۸)
نوروز، جشنی که به هیچ گروه، قوم، دین، زبان و سرزمینی وابسته نیست
نوروز کهن‌ترین سال‌جشنِ مستمر جهان است که به هیچ گروه، قومی، دینی، زبانی و سرزمینی وابسته نیست و برخاسته از مجموعه شرایط طبیعی، اقلیمی و فرهنگی فلات ایران و سرزمین‌های پیرامون و پیوسته به آن است. از روزگارانی دور، زنده و پویا و برجا و پایدار مانده است.
امروز، از مناطق شرقی چین تا دریای مدیترانه و از دشت‌های جنوب سیبری تا کرانه‌های سند و تا خلیج‌فارس، نوروز جشن ملی و سنتی آغاز سال ملت‌ها است. در پهنه گسترده این سرزمین‌ها که حوزه جغرافیایی گسترش فرهنگ ایرانی است. نوروز شاخص‌ترین عنصر فرهنگ معنوی و وجه مشترک مردمان بیش از ۱۲ کشور منطقه است. کشورهای عضو پرونده ثبت جهانی نوروز، که بزرگترین پرونده ثبتی در فهرست آثار ثبت شده در حوزه میراث معنوی (ناملموس) جهان به شمار می‌رود.
پیشینه نوروز، اگرچه در دوردست‌های تاریخ ناپیدا است، اما با مقایسه فرهنگ‌ها و تمدن‌های شکل گرفته در محدوده سرزمین‌های آن می‌توان قدمت آن را تا بیش از پنجاه قرن در گمانه‌زنیِ تاریخ جلوه‌ها و نمودهای رفتاری مردمان، که امروزه میراث معنوی یا غیرملموس نامیده می‌شود، پیش برد.
فرحناکی و شادی تکرار آیین‌های نیاکانمان در این روزهای کرونایی
بی هیچ تردیدی در حوزه و دامنه مطالعاتی و پژوهشی آئین‌های نوروزی و فرهنگ و جشن ملی نوروز اگر بخواهیم نام اساتید پژوهش‌گری که دهه‌ها از عمر خود را برای قلمی کردن و ثبت کردن این بخش از شناسنامه و هویت فرهنگی و ملی کشورمان صرف کرده‌اند نام ببریم، نام استاد محمد میرشکرایی در همان پله‌های نخستین این حوزه به وضوح می‌درخشد.
پس؛ از نام این نویسنده و پژوهشگر بزرگ می‌گذاریم و متمرکز می‌شویم بر کتاب درخشان و گرانسنگ او نوروز؛ سال‌جشنِ کهن که توسط نشر نقد افکار منتشر شده است.
زیستِ زندگی شهری ما را بیشتر به سمت عادت و تکرار سوق می‌دهد. در حالی که تنها با مطالعه یک یا دو فصل از کتاب نوروز؛ سال‌جشنِ کهن برای یک بازه زمانی محدود شاید از بیست‌وپنجم یا بیست‌وششم اسفند تا حداکثر پایان سیزدهم فروردین‌ماه این سالْ‌جشن شادباش گرفته می‌شود.
این سال‌جشن، آینه به آینه، دل به دل و گام به گامم لبریز از چونان اتفاقات و واقداماتی ساده است که من و شمای مدعی در زندگی متمدن و شهرنشین امروزی نیز فقط در بطن مطالعه این کتاب می‌گوییم که ما هم می‌توانیم هنوز این آیین‌ها را آنگونه که پدران و نیاکانمان پاس داشته و اجرا می‌کردند، تجربه و اجرا کنیم.
هر کدام از این تفاوت رفتاری در برپایی آیین‌های نوروزی می‌تواند طراوتی متفاوت و فرحناکی توأم با تصویری نو در زندگی روزمره ما به وجود آورد. ولو در همین روزهایی که به سبب شیوع ویروس کرونا کمتر دیدوبازدیدهای سنتی قدیم را شاهد هستیم کمتر شاید دل به مسافرت می‌سپاریم.
حال که در همین چهاردیواری منزل خود به شادباش نوروز نشسته‌ایم می‌توانیم گاه و دمی متفاوت، شاد و مفرح با تکرار تجربه پیشینیان‌مان در قامت پاسداشت نوروز برای خود و خانواده به ارمغان آوریم.
در کتاب نوروز؛ سال جشن کهن نوشته محمد میرشکرایی به نوروز کهن‌ترین سال جشن جهان، نوروز در فرهنگ ایران، نوروز وحدت ملی و همبستگی منطقه‌ای، نوروز و هنر، زن و آیین‌های نوروزی، پیران و پریان نوروز(قصه‌ها و باورها)، سمنو (خوراکی آیینی نوروزی)، نوروز در بلخ مزار شریف (بلخ بامیان)، نوروز در گیلان و مازندران، نوروز جشن فراملیتی و.. اشاره شده است.
نظر شما