همه ساله و با نزدیک شدن به شب چهارشنبه آخر سال شنیدن انواع صداهای مهیب و ناهنجار، عادتی است که طی دهه‌های اخیر، گوش های بسیاری از هموطنان را آزار داده و برخی از نوجوانان را با آسیب چشم، سوختگی سر و صورت، قطع انگشت، آسیب دیدگی پرده گوش و سوختگی راهی بیمارستان کرده است.
در شب چهارشنبه آخر سال گروه های سنی کودکان، نوجوانان و جوانان بیشترین آسیب را می بینند که با مراقبت های بیشتر از فرزندان به خصوص در این روزها می توان از آسیب هایی همچون، سوختگی ناشی از انفجار و آتش حجیم، اصابت ترکش مواد محترقه، رسیدن نورهای خیره کننده به چشم، قطع عضو و معلولیت، آتش سوزی و انفجار در مناطق مسکونی و نظایر آن جلوگیری کرد.
بوی باروت و گوگرد فضای شهر را پر کرده است، دودی سیاه سراسر خیابان ها را فرا گرفته، چشم، چشم را نمی بیند، نارنجک های «دست ساز»، «سیگارت»، «کاربیت»، «کوزه»، «دارت»، «سوزن تریلی»، «دینامیت» و سایر مواد محترقه یکی پس از دیگری روی زمین فرود می آیند و تاریکی خیابان را در دود فرو می برد.
هر نارنجک دستی در برخورد با زمین یا دیوار منازل مسکونی صدای مهیبی را در گوش طنین انداز می کند. شعله و دود را در هوا پراکنده، صدای خرده سنگ و خرده شیشه همانند ترکش از گوشه گوشه خیابان به گوش می رسد و تصویری از یک جنگ و درگیری خیابانی را در ذهن تداعی می کند.
تعدادی جوان و نوجوان خیابان را تصاحب کرده و به اصطلاح چهارشنبه سوری را جشن گرفته اند لیکن شادی بیش از اندازه اغلب این افراد در این شب به خاطرات تلخ و فراموش نشدنی انسانهای دیگر بدل می شود.
کمی با خود می اندیشم و به روشنی روزهای نه چندان دوری را به یاد می آورم که در شب چهارشنبه آخر سال کوچک و بزرگ در پشت بامها سرگرم تماشا می شدند. بسیاری نیز در این شب خرمن آتش برافروخته و در اطراف آن در جست و خیز بودند.
پدرم به من می گفت: مردم در گذشته هنگام پریدن از روی آتش جمله معروف «سرخی تو از من، زردی من از تو» را که حاکی از این است که بیماری و زردی من برای تو ای آتش و شادابی و سرخی گونه های تو برای من را تکرار می کردند.
با مشاهده این صحنه های دود و آتش با خودم می گویم که امروز دیگر سنت ها و آیین های زیبای گذشته تکرار نمی شود. اغلب خانواده ها این شب به یاد ماندنی را به دلیل کوتاهی فرزندانشان در استفاده ناصحیح از وسایل شادی در بیمارستان ها سپری خواهند کرد.
در این شب جوانان و نوجوانان ناآگاه به آتش زدن مقداری چوب اکتفا نکرده و تا آسفالت خیابان را به آتش نزنند و کودکی را روانه بیمارستان نکنند، محل را ترک نخواهند کرد.
امسال نیز که برای دومین سال پیاپی چهارشنبه سوری و سال نو با شیوع ویروس کرونا همراه شده است، شرایط سخت‌تر از گذشته بوده و علاوه بر ترس از حوادث ناشی از آتش‌بازی، اجتماع و دورهمی افراد نیز خودبخود خطرآفرین بوده و منجر به گسترش این ویروس منحوس می‌شود.
با توجه به اینکه ازسال گذشته تاکنون مردم درگیر ویروس منحوس کرونا بوده وبسیاری از دورهمی‌ها و مراسم جشن و شادی و حتی ختم در جامعه کمرنگ شده و مردم از هرگونه تجمعی پرهیز می‌کنند بنابراین برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری خود می‌تواند کانون انتشار ویروس کرونا باشد.
امروز که بسیاری از خانواده‌ها بخاطر شیوع این ویروس عزیزانشان را از دست داده و یا در بیمارستانها بستری هستند ضرورت دارد، خانواده‌ها تلاش کنند فرزندانشان را به گونه‌ای راضی کنند که از این اجتماعات دوری کرده و علاوه بر جلوگیری از آسیب‌های احتمالی ناشی از سوختگی و غیره از شیوع بیشتر کرونا جلوگیری کنند.
مجتبی خالدی سخنگوی سازمان اورژانس کشور روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، اظهار داشت: متاسفانه به رغم انتظار سازمان اورژانس کشور از مردم عزیز برای رعایت نسبت به رخ ندادن حوادث مرتبط با چهارشنبه آخر سال، شاهد افزایش ٢٠٠ درصدی در مراجعات مصدومان این شب هستیم.
وی ادامه داد: تا به این لحظه ۳۲۵ نفر از هموطنان دچار آسیب و متاسفانه ۶ نفر از آنها (سه نفر در استان کردستان، یک نفر در استان آذربایجان شرقی، یک نفر در استان آذربایجان غربی و یک نفر در استان تهران) جان خود را از دست داده اند. سال گذشته در همین زمان نزدیک به ٨٢ نفر مصدوم شده بودند. این آمار نشان دهنده این است که باید نظارت بیشتری به فرزندان خود داشته باشیم.
سخنگوی سازمان اورژانس کشور افزود: متاسفانه ١۴ درصد از افرادی که دچار آسیب شدند، عابران بودند یعنی افرادی که در حال بازگشت از مراکز آموزشی یا محل کار بودند. آسیب های چشمی، قطع عضو و سوختگی مواردی هستند که ما در چهارشنبه آخر سال با آن ها رو به رو هستیم که بسیاری از این آسیب ها علیرغم تلاش کادر تخصصی و حتی فوق تخصصی درمان قابل جبران نیست و محدودیت ها و معلولیت در پی خواهد داشت که تا پایان عمر همراه افراد خواهد ماند.
خالدی اضافه کرد: از آن جایی که بیشترین میانگین سنی افرادی که دچار آسیب شده‌اند ۶ تا ١٨ سال است، والدین باید نظارت بیشتری بر رفتار و تردد فرزندانشان داشته باشند.
امروز بسیاری از جوانان سهل انگار با پریدن از روی آتش نه تنها زردی و بیماری خود را به آن نداده، بلکه سوزانندگی شعله های آتش را به قیمت جان خریده و تمام عمر خود را با دنیایی پشیمانی و چهره ای سوخته در بستر بیماری سپری خواهند کرد.
در این شب است که خیل افراد و به ویژه نوجوانان و جوانان مجروح از آتش بازی و انفجار مواد محترقه، روانه بیمارستانها می شوند. چه خانه هایی که در این شب به آتش کشیده نمی شوند، چه اعضایی که از بدن جدا نمی شوند و چه پدران و مادرانی که در این شب به عزای فرزند خود نمی نشینند.
رسم دیرینه چهارشنبه سوری که «گرفتن فال و قاشق زنی» از برنامه های آن بود، با صداهای نارنجک های دستی، سیگارت، کاربیت، هفت ترقه و نظایر آن در معابر، کوچه های و خیابان های شهر و روستاها، از واقعیت خود به دور افتاده است.
امسال و در حالی که فقط چند ساعت تا زمان اجرای این سنت باقیمانده، صداهای گوش خراش در هر نقطه ای از شهر شنیده می شود و لحظه به لحظه نیز افزایش می یابد.
دستفروشان نیز از روزهای قبل با حضوری فعال در معابر، چهارراه ها و پشت چراغ قرمزها، سالن های مترو انواع و اقسام مواد منفجره و محترقه را به فروش می رسانند، بی آنکه کسی مانع آنها شود.
در روزهای پایانی سال، هر از گاهی صدای انفجاری شنیده می شود که بی شباهت به انفجار بسته های حاوی مواد منفجره قوی نیست، بسته هایی که به ظاهر برای ابراز خوشحالی و خرسندی منفجر می شود اما در پس آن یا ناله و آه و نفرین کسی برمی خیزد که از انفجار آسیب دیده یا این صداهای ناهنجار موجب بر هم خوردن آرامش روح وی شده است.
آری این روزها سیگارت، هفت ترقه، بالن، کوزه، مواد شادی آفرینی که به راحتی هر چه تمام تر در تهران به فروش می رسد. سود جویان به سودهای کلان خود می رسند و نوجوانان و جوانان از حوادث و خسارات آن بی نصیب نمی مانند، سهم خانواده ها هم از «چهارشنبه سوری»، فغان و افسوسی است که با هزینه های بسیار در مراکز درمانی و سوانح سوختگی بر جای می ماند.
حوادثی مانند آتش سوزی، قطع عضو و ویرانی برخی اماکن که هر ساله در آستانه سال نو و چهارشنبه سوری رقم می خورد، در واقع به سبب غفلت و کم اطلاعی جوانان، نوجوانان و حتی کودکانی است که برای به دست آوردن لحظه ای شادی کاذب، بدون در نظر گرفتن عواقب آن، جان خود و سلامت دیگران را در بازار خطر به حراج می گذارند.
کارشناسان معتقدند که مواد محترقه ای که توسط جوانان و نوجوانان استفاده می شود، موادی ترکیبی است که از حساسیت بالایی برخوردار است؛ آنچنان که حتی بر اثر جابجایی، حمل و نقل یا وارد شدن ضربه و قرار گرفتن در معرض گرما، به سرعت عمل کرده و منفجر می شوند.
مشاهده شده که این مواد به طور اتفاقی و حتی بدون رسیدن حرارت یا وارد شدن ضربه بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی، در مقابل ارتعاش هوا یا قرار گرفتن در محدوه یک فرکانس خاص، خود به خود فعال شده و منفجر می شوند.
انرژی حاصل از انفجار این مواد به طور ناگهانی آزاد شده و بر اثر پرتاب ذرات و انرژی رها شده علاوه بر ایجاد حریق و صدای مهیب، خسارات جانی و مالی نیز پدید می آید.
انفجار مواد محترقه در محیط بسته اثر تخریبی این مواد را به میزان زیادی افزایش می دهد؛ در بسیاری از این حوادث مقدار کمی از این مواد سبب ویرانی منازل و شکسته شدن شیشه ها در شعاعی چندین متر دورتر، شده است.
به گفته کارشناسان، مواد محترقه در مجاورت لوازم گرم زا، در محیط های گرم و حتی در دست یا جیب افراد مشتعل می شوند.
همچنین قراردادن ظرف مایعات قابل اشتعال مثل نفت و بنزین در کنار شعله یا ریختن آنها بر روی آتش، موجب گسترش شعله های آن و حرکت به سوی ظرف و در نهایت سوختن فرد عامل می شود.
در چنین شرایطی دستفروشان، حجم انبوهی از مواد محترقه را در شهر عرضه می کنند بدون آنکه فردی با آنها برخورد کرده یا به آنها تذکر دهد.
پارگی قرنیه چشم، سوختگی سر و صورت، قطع انگشت، آسیب دیدگی پرده گوش و سوختگی درجه ۴، ۳، ۲، و ۱ از جمله آسیب دیدگی افراد با میانگین سنی ۱۰ تا ۱۹ سال در چهارشنبه سوری سال های گذشته بوده است.
ای کاش خانواده ها در شب چهارشنبه آخر سال مراقب فرزندان خود باشند و با فرزندان خود همانند شب یلدا و عید نوروز در جشن چهارشنبه سوری شرکت کنند تا علاوه بر احیای سنتهای پسندیده ملی در این زمینه خطرات را به آنها گوشزد کنند.
مواد محترقه در اثر جابجایی، حمل و نقل و واردشدن ضربه منفجر می شوند
مواد محترقه ترکیباتی حساس هستند که حتی در اثر جابجایی، حمل و نقل، وارد شدن ضربه، رسیدن حرارت اندک و گاهی در اثر ارتعاشات صوتی، فعل و انفعالات شیمیایی و قرار گرفتن در محدوده یک فرکانس خاص خود به خود فعال شده و منفجر می شوند.
هر ساله و در روزهای پایانی سال گزارش هایی از نقص عضو افراد به ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان در مواردی از جمله نابینایی دایم، قطع دست و پا و انگشتان، سوختگی اعضای بدن، مرگ و نظایر آن را در سطح کشور شاهد هستیم.
به رغم اقدامات کنترلی که سال های اخیر از سوی نیروی انتظامی و همکاری سایر بخش های مرتبط با آگاه سازی والدین از مخاطرات شب چهارشنبه آخر سال انجام شده، این معضل هنوز باقی و نیازمند اطلاع رسانی جامع و کامل در این زمینه از سوی رسانه های جمعی است.
مواد منفجره در مجاورت لوازم گرمازا در هوای گرم و حتی در جیب افراد ایجاد انفجار و اشتعال می کنند.
انفجار ۲۵۰ گرم مواد محترقه می تواند علاوه بر تخریب شدید یک ساختمان منجر به شکسته شدن شیشه های ساختمان های مجاور تا شعاع زیادی شود.
پرتاب ترقه و نارنجک های دست ساز به ویژه از روی پشت بام ها می تواند خسارات فراوانی به خودروهای در حال عبور وارد کند و حتی منجر به مرگ عابران شود.
صداهای ناهنجار ناشی از انفجار می تواند موجب اختلال آنی در سیستم عصبی افراد یاد شده شود.
هنگام سوختگی از خمیر دندان و پمادهای مختلف استفاده نشود
هنگام روبرو شدن با مصدومان دچار سوختگی در شب چهارشنبه آخر سال از هیچگونه ماده ای همچون خمیر دندان، پماد و نظایر آن استفاده نکرده و بلافاصله مصدومان را به مراکز درمانی و بیمارستان منتقل کنند.
اگر در شب چهارشنبه آخر سال با مصدومی مواجهه شدید که دچار سوختگی شده، در لحظات اولیه اگر لباس فرد در اثر آتش سوزی در حال سوختن باشد، حتما آن را از تن فرد بیرون بیاورید، اما چنانچه لباس به جایی از بدن مصدوم چسبیده بود، هیچ گاه آن قسمت را جدا نکنید و اگر فرد مصدوم ساعت، انگشتر، کمربند یا کفش دارد، آنان را از بدن مصدوم خارج کنید.
باید در نظر داشت که علاوه بر بالا بودن احتمال بروز آسیب در پی انفجار و پرتاب مواد محترقه و منفجره، این مواد آلودگی صوتی ایجاد می کنند که باعث آزار بیماران در منزل و مراکز درمانی می شود.
در صورت تپش قلب یا وزوز گوش یا کاهش شنوایی بدنبال مواجه با صدای نا به هنجار انفجار شدید مواد منفجره و محترقه، فرد حادثه دیده باید به پزشک متخصص مراجعه کرده و معاینه پزشکی شود.
چنانچه چشم فردی در شب چهارشنبه آخر سال دچار صدمه شد، باید به فرد مصدوم توصیه کنید چشم‌ها و پلک‌ها را دستکاری نکرده و چشم فرد را طوری بپوشانید که فشاری به چشم وارد نشود و بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کند.
کودکان، نوجوانان و جوانان شرکت کننده در آیین سنتی شب چهارشنبه باید از نزدیک شدن به افرادی که مسایل ایمنی را رعایت نمی کنند، جدا بپرهیزید و به یاد داشته باشید که تماشاچیان معمولا در خطر اصابت ترکش های ترقه ها و مواد منفجره هستند و سعی کنید در مسیر انفجار اینگونه مواد نباشید و هیچگاه این مواد را به سمت افراد دیگر پرتاب نکنید.
همچنین پرتاب فشفشه، ترقه، سیگارت و مواد آتش زا روی شاخه درختان، پشت بام و بالکن منازل خودداری کنند و هرگز مواد آتش زا را در جیب، کیف و یا کمد منزل نگهداری نکنند، چون اینگونه مواد به سرعت با کمترین دما مشتعل می شوند.
در شب چهارشنبه آخر سال گروه های سنی کودکان، نوجوان و جوانان بیشترین آسیب را می بینند و با مراقبت های بیشتر از فرزندان به خصوص در این روزها می توان از آسیب هایی همچون، سوختگی ناشی از انفجار و آتش حجیم، اصابت ترکش مواد محترقه، رسیدن نورهای خیره کننده به چشم، قطع عضو و معلولیت، آتش سوزی و انفجار در مناطق مسکونی و نظایر آن جلوگیری کرد.
والدین نقش مهمی در پیشگیری از حوادث به خصوص حوادث شب چهارشنبه آخر سال دارند و والدین با نظارت مستقیم بر نوجوانان می توانند مسیر درست را به فرزندانشان نشان دهند و از بروز حوادث احتمالی بکاهند.
توصیه ها اورژانسی در سوختگی ها
هنگام قرار گرفتن در وضعیت اضطراری عمومی هر گونه سوختگی یا آتش سوزی در صورتی که مصدوم هنوز مشتعل است و یا صحنه هنوز ایمن نیست و خطر سوختگی هنوز وجود دارد کار نجات را به تیم آتش نشانی بسپارید.
در صورت امکان فقط و فقط لباس های آلوده به مواد سوخته و یا آغشته به مواد شیمیایی را خارج و لباس های نیمه سوخته را در صورتی که نچسبیده خارج کنید.
در ۱۵ تا ۲۰ دقیقه اول در صورت امکان اندام سوخته را در آب سرد (و نه آب یخ و یخ) قرار دهید و هیچ گونه ماده پوشاننده مانند کرم و پماد های سوختگی و خمیر دندان استفاده نکنید.
طبق تجربیات گروه های امدادرسان هلال احمر و اورژانس حتی المقدور در ۱۵ تا ۲۰ دقیقه اول ناحیه سوخته را پانسمان نکنید، تاولها را پاره نکنید. قیر گرم و چسبیده را با آب سرد خنک کنید و تلاشی برای پاک کردن و یا کندن آن نکنید.
ماده شیمیایی جامد مثل پودر آهک و یا سموم شیمیایی جامد و نظایر آن را با استفاده از برس، پارچه یا کاغذ خشک پاک کنید و سپس با آب فراوان حداقل به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه شستشو دهید، سوختگی شیمیایی مایع(اسید، باز و نظایر آن) را تا رسیدن تیم امدادی و پزشکی با آب فراوان شسته شده و از خنثی کردن آن با مواد قلیایی و یا اسیدی مانند سرکه، آبغوره و نظایر آن خودداری کنید.
برای شستشو از آبی که قابل نوشیدن است (آب رودخانه، آب شیر و نظایر آن) استفاده کنید و در صورت سوختگی شیمیایی چشم، چشم را با آب فراوان تمیز (آب شیر) به مدت طولانی ادامه دهید درصورت وجود لنز در چشم، اگر لنز به چشم نچسبیده به سرعت خارج شود و در غیر اینصورت دست کاری اضافی نکنید.
هرسال در روزهای پایانی سال مسوولان بر این امر تاکید دارند که مردم در مراسم‌ها و جشن‌های آخرسال از مواد محترقه و آتش‌زا استفاده نکنید و امسال با توجه به شرایط موجود تاکید دارند که مردم با درخانه ماندن از آسیب‌های احتمالی و همچنین افزایش و شیوع بیشتر کرونا در جامعه جلوگیری کنند.
نظر شما