برخوردهای چکشی معاملات رمزارزی را از صرافی به تلگرام می‌کشاند

در بخش اول میزگرد مجازی «فرصت‌ها و چالش‌های ورود ایرانیان به حوزه رمزارز»، رئیس انجمن بلاکچین ایران با اشاره به برتری جهانی جوانان خلاق کشورمان در حوزه نرم افزاری از فرصت‌ بی‌نظیر بلاکچین برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی سخن گفت و محمد طهرانی، استاد دانشگاه نیز اعلام کرد که بلاتکلیفی در این زمینه باعث می‌شود فرصت طلایی برای استفاده از این موضوع مثل خیلی فرصت‌های دیگر از بین برود تا دودش به چشم مردم و بخش خصوصی برود. 

با توجه به گسترش ارزهای دیجیتال در دنیا و ورود ایرانیان به این حوزه، اداره کل پژوهش‌های خبری ایرنا در این میزگرد مجازی با حضور سپهر محمدی، رئیس انجمن بلاکچین ایران و دکتر محمد طهرانی، عضو هیئت علمی و بنیانگذار آزمایشگاه بلاکچین دانشگاه خاتم به این موضوع پرداخت.

بخش دوم این میزگرد پیش روی شماست:

احراز هویت و شفافیت درباره بلاکچین امکان پذیر است

ایرنا: مساله دیگر این است که شاید دولت بخواهد مالیات بر درآمد یا عایدی سرمایه را در نظر بگیرد. با توجه به مخفی بودن صاحبان رمزارزها پشت کدهای رمزگذاری شده، روشی برای احراز هویت و شفافیت و اعمال مالیات آنها وجود دارد؟

طهرانی: اگر سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌ها انجام شود که کاملا مشخص است و هویت احراز می‌شود. اگر ما این فرایند را ضابطه‌مند و قانونی کنیم، کسی که به صورت مستقیم خرید می‌کند و قصد کار غیرقانونی ندارد، خریدش را از درگاه قانونی و یک صرافی انجام می‌دهد و از این طریق می‌توان فرایند را کنترل کرد. البته ممکن است راه‌های گریزی وجود داشته باشد. اما وقتی راه‌های قانونی وجود داشته باشد، عموم مردم از همان چارچوب‌های قانونی استفاده می‌کنند و کمتر سراغ راه‌های کنترل نشده و غیرقانونی می‌روند.

برخوردهای چکشی معاملات را از صرافی به تلگرام می‌کشاند

ایرنا: ممکن است دلیل سختگیری بانک مرکزی مشکل احراز هویت صاحبان رمزارزها باشد. تا به حال بانک مرکزی از انجمن بلاکچین ایران مشورتی در این زمینه گرفته است؟

محمدی: اگر صرافی‌های رمزارزی زیر نظر بانک مرکزی باشند و کلیه اطلاعات کاربرانشان را ثبت کنند، هر گونه تراکنش وارده و صادره در این صرافی‌ها قابل رصد است. اما وقتی برخوردهای مطالعه نشده و چکشی انجام می‌شود، طبق اطلاعاتی که در همین روزهای اخیر به ما رسیده، گروه‌های تلگرامی ‌ایجاد می‌شود و افراد بدون احراز هویت شروع به مبادله می‌کنند و همان اتفاق نامطلوب رخ می‌دهد. بانک مرکزی جلسات مشورتی با ما داشته است و امیدواریم این جلسات ادامه داشته باشد و به نتایج عملی مفیدی برای کشور برسیم.

یکی از فعالترین نهادهای حاکمیتی در موضوع رمزارز، پلیس فتاست

ایرنا: در حال حاضر صرافی‌های ایرانی که کار رمز ارز انجام دهند داریم و در این صورت چه نوع نظارتی بر آنها انجام می‌شود؟

محمدی: یکی از بهترین نهادهای حاکمیتی که در موضوع رمزارز فعال و ناظر است و بسیار خوب هم کار کرده و کمک می‌کند تا همکاران ما به صورت مناسب خدمت ارائه کنند، پلیس فتاست و دستورالعمل‌هایی هم برای صرافی‌ها ارائه کرده و برهمین اساس، صرافی‌های داخل کشور تا این لحظه، خودشان به صورت داوطلبانه و بر اساس راهنمایی‌هایی که به خصوص از پلیس فتا دریافت کرده اند، کاربرانشان را احراز هویت کرده و به آنها ارائه خدمت می‌کنند. تراکنش‌های آنها هم ثبت می‌شود و قابل رصد است. گاهی هم پلیس فتا تماس گرفته و درباره تراکنش‌های انجام شده سوالاتی می‌پرسد. اما نهادهایی مثل بانک مرکزی در این زمینه بسیار کند و با تاخیر وارد شده‌اند.

به عنوان نمونه سال ۹۷ پیشنویسی درباره این نوع فعالیت‌ها منتشر شد، اما سال ۹۸ یک اطلاعیه ۵ خطی ضد آن منتشر شد. این عملکرد ضعیف و کند بوده و مطابق زمان و فناوری پیش نرفته است و در مقابل، پلیس فتا کارهایش را به خوبی انجام داده است و صرافی‌های قانونی هم با آن هماهنگ پیش می‌روند.

کارهای خوبی انجام شده، اما برخی نهادها با هم اختلاف دارند

ایرنا: در همین فاصله که بانک مرکزی پیشنویسی درباره رمزارز منتشر کرد و به نتیجه نرسید، دیدیم که مثلا چین ای یوآن، پول الکترونیک خود را معرفی می‌کند یا بانک مرکزی اتحادیه اروپا بر روی یوروی الکترونیک کار می‌کند. تفاوت این پول‌های الکترونیک که درحال شکل گیری است، با رمزارزها چیست؟

محمدی: اولا براساس اطلاعی که ما داریم،؛ بانک مرکزی ما هم در حال کار روی این موضوع است. مشکل شاید ناشی از این است که مدیریت چندان خوب نیست یا برخی نهادها با هم هماهنگ نیستند و اختلاف دارند. و الا کارهای خوبی انجام شده و امیدواریم زودتر پخته شود و وارد مرحله اجرا شود. رمزارزها، پول‌های دیجیتال یا digital currency‌ ها یا cryptocurrency‌ها الان زیر نظر بانک مرکزی هستند و الان توصیه بانک تسویه حساب‌های بین الملل به همه بانک‌های جهان این است که از این رمزارزها برای تسهیل مبادلات داخلی  استفاده کنند و حدود ۷۰ کشور دنیا در این زمینه در حال کار و مطالعه هستند و چین بسیار پیشتاز است. امریکا هم رمزارزها را تهدیدی برای دلار خودش دانسته و نگران موضوع است. چون این رمزارزها دیگر به سیستم بانکی احتیاج ندارند. در حالیکه تبادلات ارزی بین کشورها، دست کم نیازمند یک سفر به نیویورک است و طبیعتا دولت آمریکا می‌تواند بگوید کدام تراکنش انجام شود و کدام انجام نشود! ولی وقتی رمزارزهای بانک مرکزی بر بستر بلاکچین فعال شوند و کشورها یا براساس رمزارزهای بانک مرکزی و یا طبق پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه مبادلات را انجام دهند، دیگر تحت سیطره و قیمومیت نیویورک و واشنگتن نخواهند بود.

می‌توانیم به ریالمان سیالیت جهانی ببخشیم

ایرنا: با این حساب آیا می‌توان گفت طبق سند پیشنویس، رمزارز ملی قابل استفاده است؟ چه تغییراتی در آن پیشنویس باید رخ دهد تا بتوانیم مثل دنیا در این زمینه پیش برویم؟

طهرانی: بحث رمزارزها را از پولهای بانک مرکزی جدا کنیم. در آن پیش نویس از عبارت «رمزارز جهان روا» و پول بانک مرکزی استفاده شده بود. رمزپول بانک مرکزی یا همان CBCC  ظرفیتی است و همان پولی است که بانک مرکزی همچنان منتشر می‌کند و ممکن است ما آن را با اسکناس یا با کارت بانکی خودمان از بانک تحویل بگیریم و این بار داریم آن را بر بستر بلاکچین تحویل می‌گیریم و فقط کانال ارتباطی ما با بانک مرکزی عوض شده است. این پولی است که تحت نظارت بانک مرکزی است و تنها خود بانک مرکزی هم می‌تواند آن را صادر کند. حالا اگر این پول جدید یوآن یا دلار است، چین و آمریکا آن را می‌زنند و اگر ریال است، بانک مرکزی ایران. حالا چه اتفاقی می‌افتد؟ وقتی بانک مرکزی این را منتشر می‌کند، ما می‌توانیم به ریالمان سیالیت جهانی ببخشیم. دو ایرانی در یک کشور خارجی می‌توانند خیلی راحت رمزپول بانک مرکزی خود را با هم مبادله کنند و لزومی ندارد در آن کشور دلار مبادله کنند. همه پولهای دنیا آن موقع ظرفیت داشتن یک Scale  جهانی را پیدا می‌کنند. همه پولها را می‌توان به جای کانال دلار، در دامنه بازار جهانی مستقیما با هم تهاتر نمود. این ظرفیت آزادی را به خصوص برای کشورهایی مثل ایران که تا دیروز در معرض تحریم بودند، ایجاد می‌کند.

ماه گذشته رویدادی را در ققنوس به نام رمزپول بانک مرکزی (CBCC) برگزار و فرصت‌ها و چالش‌های آن را با حضور کارشناسان و نمایندگان نهادهای مختلف بررسی کردیم. هدفمان کمک به تصمیم سازی بانک مرکزی بود و به عنوان پایلوت هم پروژه‌ای با عنوان نشان ریال را با همکاری بانک ملی و با حضور مدیرعامل آن در دهه فجر رونمایی کردیم. این می‌تواند تست اولیه حضور ریال در بستر بلاکچین باشد. اگر این مدل را به خوبی تجربه کنیم، می‌توانیم در گستره ملی آن را گسترش دهیم. در این زمینه در حال تعامل با بانک ملی و بانک مرکزی هستیم تا بانک مرکزی درصورت صلاحدید از آن استفاده کند.

پیش نویس سیاستنامه بانک مرکزی در خصوص رمز ارزها، سند خیلی خوبی بود

محمدی: سند پیش نویس سیاستنامه بانک مرکزی در خصوص رمز ارزها که در اواخر سال ۹۷ منتشر شد، سند خیلی خوبی بود. البته اشکالاتی هم داشت و انجمن بلاکچین این اشکالات را منتشر کرد. رفتارهایی که بعدا بانک مرکزی داشته، بسیار محافظه‌کارانه‌تر از آن سند بوده است. مثلا در آن سند به بانک‌ها اجازه داده شده بود به پشتوانه ریال، طلا و ارز، رمزارز صادر کنند، اما بعدا بانک مرکزی اعلام کرد این موضوع صرفا در اختیار خود بانک مرکزی است. موارد دیگری هم بوده که مصوبات بعدی محافظه‌کارانه تر از آن سند شد. نکته دیگر این که بسیاری از چیزهایی که به اشتباه به آنها رمزارز می‌گوییم، درواقع «رمز دارایی» هستند و اساسا در حوزه اختیار بانک مرکزی نیستند که بخواهد درباره همه آنها اظهارنظر کند. حتی برخی از اینها گواهی هستند، مثل گواهینامه رانندگی بر بستر بلاکچین که نه ارز است و نه دارایی. به این موارد در آن سند اشاره نشده و مناسب است سندی درباره بلاکچین داشته باشیم که سیاستهای کشور را در این حوزه تبیین کند.

ضمنا لزومی ندارد رمزارز بانک مرکزی صرفا ریال باشد. بانک مرکزی ما می‌تواند بر بستر بلاکچین رمزارزی صادر کند که معادل یورو باشد. اگر این کار را بکند، به نیاز بسیاری از مردم که به هر دلیل مثل نگرانی از افت ارزش پول، می‌خواهند پولشان را مثلا با یورو نگه دارند، پاسخ داده می‌شود. در این صورت به جای این که اسکناس یورو را در متکای خانه پنهان کنند، ارز در اختیار بانک مرکزی است و مردم هم خیالشان راحت می‌شود.

ایرنا: اگر نکته پایانی دارید، بفرمایید.

محمدی: کمیسیون اقتصادی دولت مصوبه‌ای درباره رمزارزها داشته و سه تشکل بخش خصوصی شامل انجمن بلاکچین ایران، انجمن فین‌تک و کمیسیون رمزارز نظام صنفی رایانه ای کشور مشورت‌هایی در این زمینه به دولت داده‌اند. اما ناگهان این مشورت‌ها متوقف شده و رفتارهای متفاوتی از سوی نهادهای دیگر رخ داده است. رخواست من این است که قطار به ریل خود برگردد و این مشورت‌ها که در جلسات متعدد و مفصل ارائه شده و وقت زیادی از بخش‌های کارشناسی، خصوصی و دولتی گرفته و این سه تشکل بخش خصوصی با دولت به یک نقطه مشترک رسیده‌اند، یکباره کنار گذاشته نشود.

زمان برای زیر میز زدن همیشه هست! فرصت تعامل را از خودمان نگیریم

طهرانی: زمان برای زیر میز زدن و خراب کردن همیشه هست! اما فرصت تعامل را نباید از خودمان بگیریم. بانک مرکزی، بازار سرمایه و سایر رگولاتورها که در حوزه خود دارای اختیارات هستند، اگر بتوانند تعامل کنند. مجموعه‌های دانشگاهی، ققنوس، انجمن‌ها و فعالان بخش خصوصی می‌توانند به دولت و حاکمیت مشاوره دهند تا همه ذینفعان بهره‌مند شوند. اگر این تعامل شکل بگیرد، می‌توان امیدوار بود که این فناوری در کشور به ثمر برسد و همه از آن بهره ببرند؛ و الا نتیجه‌ای جز دلسرد شدن نیروی انسانی داخل و هدررفت سرمایه‌های پولی و انسانی حاصل نمی‌شود و برخوردهای چکشی به همه طرف‌ها اعم از حاکمیت و سرمایه‌گذاران آسیب می‌زند.

ایرنا: تشکر از نکات ارزشمند دو بزرگوار؛ امیدوارم در جلسات بعد بتوانیم موضوع را با حضور نهادهایی که از آنها یاد شد، بررسی کنیم و از آنها خبرهای خوشی بشنویم.

محمدی: نهادهایی مثل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری، مرکز بررسی‌های استراتژیک و پلیس فتا در این زمینه بسیار کمک کرده‌اند. بخشهایی از بانک مرکزی هم تلاش‌ها و هماهنگی‌های زیادی داشته اند. اما برخی نهادها که نامشان را نمی‌بریم، بعضا نامهربان بوده‌اند!

ایرنا: امیدواریم با شکل‌گیری تعامل، فرصت‌های تازه‌ای برای اشتغال و سرمایه‌گذاری ایجاد شود.