چندین موج از بروز جهش یافته ویروس کرونا می‌گذرد و با هر بار جهش آن، مقرراتی سفت و سخت به منظور رعایت پروتکل های بهداشتی اعلام می‌شود. در این میان والدین به دلیل در معرض اطلاعات مختلف بودن، خواسته یا ناخواسته استرس ها و نگرانی های خود را به اطرافیان و خصوصا فرزندانشان منتقل می‌کنند. غافل از اینکه ممکن است زمینه های بروز برخی مشکلات نظیر استرس و لکنت را در آنها دامن بزنند. لکنت زبان از جمله اموری است که نباید آن را صرفا یک پدیده ارثی پنداشت و باید نقش عوامل دیگر را نیز بر آن مهم و موثر دانست. از جمله این عوامل شرایط ناشی از برخی رخداد ها نظیر کرونا است. از این رو لازم است مردم و خصوصا والدین با نحوه مواجهه صحیح در برابر بروز اپیدمی ها و رخدادهایی از این دست آشنا شده و چگونگی برخورد با آنها را بیاموزند. اهمیت توجه به نکات فوق و بیان راهکارهای موثر برای آن سبب شد، پژوهشگر ایرنا با "نازنین گمار"، روانشناس کودک و نوجوان به گفت و گو بنشیند. مشروح این گفت و گو را در ذیل می‌خوانید:
انواع و علل لکنت زبان
این روانشناس در خصوص لکنت زبان و انواع آن گفت: لکنت از رایج‌ترین اختلالات تکلمی و در دسته اختلال های ارتباطی قرار دارد. لکنت زبان به طور کلی از دوران خردسالی آغاز شده و معمولاًحدود۱۰ درصد کودکان در سنین قبل از دبستان و بین۲ تا ۶ سالگی به آن مبتلا می‌شوند. در سنین ۶ تا ۷ سالگی نیز که همزمان با آغاز مدرسه است به لحاظ ویژگی های عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره، موقعیت بروز لکنت زبان برای آن دسته از کودکانی که مستعد آن هستند، فراهم می‌شود. گاهی نیز در دوران بلوغ افرادی که پیش از آن، لکنت داشتند، دوباره به لکنت زبان گرفتار می‌شوند. اما نتایج تحقیقات نشان داده که حدود ۷۰ درصد پسران و ۳۰ درصد دختران به آن مبتلا می شوند.
وی در ادامه افزود: لکنت ۳ دسته است؛ یک دسته، لکنت "کلونیک" است که طی آن کلمات توام با تکرار ادا می شود. دسته دوم، لکنت تونیک است که ادای کلمات با فشار شدید و به اصطلاح انفجاری صورت می‌گیرد و دسته سوم، لکنت کلونیک_تونیک است که ادای کلمات هم زمان با تکرار و با فشار همراه است.
گمار همچنین در ادامه به علل بروز لکنت اشاره کرده و توضیح داد: لکنت علت واحدی ندارد. بلکه محصول علت بدنی، عاطفی، اجتماعی یا ترکیب این عوامل است. عوامل وراثتی یک واقعیت شناخته شده در ارتباط با لکنت است که اغلب در اقوام و فامیل وجود دارد. اخیرا نیز، یک توافقی گسترده در بین پژوهشگران به وجود آمده که لکنت به ارث می‌رسد. به عبارت دیگر در بسیاری از افراد دارای لکنت زبان، یک یا هر دو والد درون ژن‌های خود عامل لکنت را دارند. بخش دیگر عوامل مادرزادی هستند که بعضی از افراد ممکن است هیچ عامل لکنت را به ارث نبرده باشند، درعوض ممکن است یک ضربه بدنی یا سایکولوژیکی را تجربه کرده باشند که عامل بروز لکنت در آنها باشد. این عوامل ممکن است حین یا نزدیک تولد باشد که عوامل مادرزادی نامیده می‌شوند. همچنین در بعضی از مواقع لکنت زبان ممکن است حاصل نارسایی ها و اختلالات دستگاه عصبی باشد.
لکنت زبان در کودکان پیش مدرسه‌ای
گمار در خصوص لکنت زبان کودکان پیش مدرسه‌ای بیان کرد: زمانی که کودکان سن مدرسه دایره لغات و استفاده از کلامشان بیشتر می‌شود، در برخی از کلمات دچار ناروانی می‌شوند. این ناروانی ها غالبا به صورت تکرار عبارت یا کلمه ظاهر می‌شود. نکته‌ای که اهمیت دارد این است که والدین باید بدانند چه زمانی این ناروانی‌ها بخش طبیعی از رشد هستند و چه زمانی باید در مورد آنها نگرانی وجود داشته باشد. معمولا ناروانی‌ها زمانی روی می‌دهند که کودک هیجان زده یا خسته است و یا احساس می‌کند که زمان محدودی برای حرف زدن دارد.
رابطه اضطراب در مادران با استرس در کودکان
وی درباره تاثیر کرونا و بروز لکنت زبان اظهار داشت: همانطور که می‌دانید، چند وقتی است تیم های تخصصی و تحقیقاتی اغلب کشورها با تمام توان به کار افتاده‌اند تا کرونا این نو رسیده نامطلوب را شناسایی و درمان کنند. زمانی که کودکان دچار استرس می‌شوند، پاسخ های متفاوتی مانند جیغ زدن، پنهان شدن، غمگین شدن، خشمگین شدن، لکنت و غیره از خود نشان می‌دهند. محدودیت در ارتباطات، صرف انرژی، چه کنم چه کنم، تزلزل تعادل در ارتباطات، نگرانی والدین، شنیدن اخبار مختلف و مواردی این چنینی در این روزگار کرونایی باعث شده که همه افراد مخصوصا کودکان، در حال تجربه فشار روانی، استرس و هیجانات شدید، شوند. بیماری کرونا با محدودکردن کودکان در خانه، دوری از فضای مدرسه و دوستان، ازدست‌دادن تفریحات، اضطراب و افسردگی والدین و... سلامت روان آنها تهدید شود.
گمار پیرامون این سوال که استرس و اضطراب مادران بر استرس کودکان و در نهایت لکنت زبان کودکان چه تاثیری می‌گذارد، گفت: یافته‌ها نشان داده کودکانی که در زمان قرنطینه در کنار مادران خود بودند، اضطراب بیشتری را نسبت به کودکان دیگرتجربه می‌کنند. چرا که در طول روز شاهد غم،کاهش انرژی، بی‌تفاوتی و استرس‌ها، خستگی‌های والدین خود هستند. حتی ممکن است والدین بی حوصله، در برابر کنجکاوی کودکان خود برای اینکه او را آرام کنند از روش ترساندن استفاده کنند. «مثلا الان آقا دزده میاد». یا «کرونا بیاد تو رو ببره». بچه ها سیستم قلبی ضعیفی داشته و یا تخیل زیادی دارند و این ترس در جان آنها می‌نشیند و ترس مشکلاتی از قبیل شب ادراری، لکنت، وابستگی به دیگران و حتی پرخاشگری ایجاد می‌کند. بنابراین تا زمان ریشه‌کن شدن بیماری کرونا لازم است عوامل موثر براضطراب کودکان نسبت به این بیماری ودرشرایط قرنطینه بررسی و شناسایی شود. لذا آموزش والدین در خصوص تنظیم هیجانات منفی خود ضروری است و همچنین می‌توان اطلاعات مربوط به ویروس کووید۱۹ را با توجه به سن کودکان به آنها ارائه داد.
تکنیک های کاربردی برای کنترل و درمان
این روانشناس کودک و نوجوان در خصوص تکنیک‌های مقابله با لکنت زبان گفت: در مواجهه با لکنت کودک، اضطراب و ناراحتی خود را کاهش دهید و سعی کنید این شیوه حرف زدن او را نادیده بگیرید. وسط حرف کودک نپرید و آن را اصلاح نکنید. صبور باشید. تلاش کنید علاوه بر حفظ آرامش، با بچه مبتلا آرام و شمرده حرف بزنید تا به او القا کنید نیازی به جویده و تند تند حرف زدن نیست. از کودک بخواهیدکه نفس عمیقی بکشد، راحت باشد و ادامه دهد.
وی افزود: یکی از بازی‌های خوبی که توصیه می کنم با فرزندتان انجام دهید، حرف زدن با او مقابل آینه است. تمرین یک نمایش یا شعر یا هر بازی دیگر در حالی که هر دو در آغوش هم یا کنار هم هستید و خود را در آینه می‌بینید، ترس و اضطراب کودک را می‌کاهد و جو لذت بخش بازی او را در خود غرق می‌کند. صدای کودک را هنگام خواندن شعر یا داستان و هر موضوع آهنگین دیگر که با تسلط آن را می‌خواند، ضبط کنید و روی تلفن همراه یا دستگاه پخش قرار دهید. این کار باعث افزایش اعتماد به نفس او می‌شود.
وی در ادامه تاکید کرد: مهم است که از احساسات آنها آگاه باشیم و برای آنها فعالیت های مختلفی در نظر بگیریم. خواندن کتاب، داستان گفتن، نقاشی کردن، انجام کارهای روزانه با کمک یکدیگر، دعا کردن، باغبانی، یادگیری های آنلاین، معاشرت از طریق تلفن، بازی در خانه با اعضای خانواده فعالیت‌های لذت بخشی برای کودکان هستند. باید تلاش خود را برای سرگرم کردن آن ها بکنیم، در این صورت آرام می‌مانند و در دوران همه گیری کرونا، دچار پریشانی نمی‌شوند. در صورت شدید بودن نشانه‌های لکنت، باید فرزندتان زیر نظر متخصص قرار گیرد تا با تشخیص ایشان، ضمن گفتار درمانی از روش‌هایی مانند دارو درمانی، روان درمانی، رفتار درمانی و روش خود درمان گری استفاده شود.
لزوم ترسیم آینده ای روشن برای کودکان توسط والدین
گمار در پایان سخنان خود گفت: والدین می‌توانند میزان استرس و اضطراب در کودکان و دیگر افراد خانواده را مدیریت کنند. در حضور کودکان از ترسیدن در مورد موضوعاتی که ذهن آن ها را مشغول کرده است، دوری و ترس، خشونت و دلهره خود را کنترل کنند، هرگز ذهن کودکان را با دلواپسی های آینده و نگرانی های خود پر نکنند. به آنها در باره مفهوم و ضرورت تعطیلی و قرنطینه توضیح دهند و ضمن درک احساسات فرزندان با آن ها همدلی کرده و نوید آمدن روزهای خوش و دنیای زیبای آینده و بدون بیماری را بدهند.
نظر شما