«پیر محمد ملازهی» روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا با اشاره به مذاکراتی که در ماه‌های اخیر برای حل بحران افغانستان شکل گرفته، گفت: سرنوشت مذاکرات دوحه روشن است و افغانستان از این مذاکرات عبور کرد و هم اکنون مذاکرات استانبول مدنظر است.
وی ادامه داد: توافقی که بین طالبان و آمریکایی‌ها صورت گرفته بود، متعلق به زمان ترامپ بود و بایدن درآن تجدید نظر کرده است. تقریبا می‌توان گفت که مذاکرات دوحه به نتیجه مطلوب طرفین نرسید و اجلاس استانبول در این راستا تشکیل شد.
کارشناس مسائل شبه قاره گفت: اینکه چرا آمریکایی‌ها تصمیم گرفتند استراتژی خود را تغییر داده و خروج نیروهای خود را از افغانستان مدنظر قرار دهند به تجربه تلخ آمریکایی‌ها در افغانستان باز می‌گردد.
ملازهی در ادامه افزود: واقعیت این است که زمانی که آمریکایی‌ها در افغانستان مستقر می‌شدند تصور می‌کردند که می‌توانند به راحتی و برای همیشه افغانستان را تصرف کنند و در آنجا ماندگار شوند که اشتباه بود. تاریخ نشان داده که ارتش‌های بیگانه می‌توانند بیایند اما خروج آنها دست خودشان نیست و روس‌ها و انگلیس‌ها هم این وضعیت و اشغال افغانستان را تجربه کرده بودند.
آمریکا به حضور خود در افغانستان ادامه می‌دهد
وی یادآورشد: در اواخر دوران اوباما دستگاه‌های امنیتی آمریکا به این نتیجه رسیدند که پیروزی نظامی در افغانستان امکان ندارد و اگر همچنان به راه‌حل نظامی اصرار کنند، امکان شکست آنها وجود دارد. بر همین اساس اوباما در اواخر ریاست جمهوری خود استراتژی جدیدی طراحی کرد و پس از آن هم زمانی که ترامپ رییس جمهور شد، مذاکرات دوحه پیگیری و به توافقی منتهی شد.
کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: در واقع آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که امکان پیروزی نظامی در افغانستان وجود ندارد و باید راه حل سیاسی را در مد نظر قرار دهند. راه حل سیاسی هم به این معناست که طرفین به بخشی از انتظارات خود دست پیدا کرده و بخشی را تعدیل کنند.
ملازهی یادآورشد: آمریکایی‌ها پذیرفته‌اند که نیروهای آنها باید از افغانستان خارج شوند اما لازم است تجربه آمریکایی‌ها را در عراق در نظر داشته باشیم که حضور نظامی رسمی را پایان دادند اما در اشکال دیگری حضور خود را ادامه دادند که در افغانستان نیز به همین شکل حضور خود را ادامه خواهند داد.
وی توضیح داد: آمریکایی‌ها نیروهایی که تحت عنوان مبارزه با تروریسم مطرح می‌کنند در افغانستان نگه خواهند داشت ولی بخش اصلی نیروهای نظامی را که از دید طالبان اشغالگری بوده است را از افغانستان خارج می‌کنند.
طالبان باید راه حل سیاسی را بپذیرند/ ۳ ابتکار در مذاکرات استانبول دنبال می‌شود
ملازهی پیامدهای مذاکرات دوحه و استانبول را برای افغانستان و کشورهای همسایه به دو بخش تقسیم کرد و گفت: بسیار مهم است که طالبان در مقابل خروج نظامی آمریکا و تحولات افغانستان چه موضعی بگیرد. اگر موضع طالبان به طوری باشد که به صورت قهرآمیز کابل را تصرف کنند جنگ در افغانستان ادامه پیدا خواهد کرد و فقط جغرافیای جنگ تغییر می‌کند و از مناطق حاشیه جنوب شرق به شمال و مرکز منتقل می‌شود و بازیگران آن نیز متفاوت خواهند بود.
وی در این باره ادامه داد: طالبان تا اینجای کار حاضر نشدند از هدف اصلی خود که احیای امارت اسلامی است، کوتاه بیایند و همین موضوع را در مذاکرات دوحه گنجانده بودند و آمریکایی‌ها ملاحظاتی داشتند اما به ناچار پذیرفتند. در شرایط کنونی هم اگر طالبان سعی نکنند از طریق نظامی جلو بروند به هرحال باید راه حل سیاسی را بپذیرند و راه حل سیاسی هم از استانبول عبور می‌کند.
کارشناس مسائل افغانستان با بیان اینکه نشست استانبول، سه ابتکار مسکو، آمریکا و اشرف غنی را ترکیب می‌کند، تصریح کرد: این امکان وجود دارد که سه طیف فکری جریان اسلامی(طالبان)، لیبرال- دموکرات‌ها(اشرف غنی) و جریان جهادی‌ها(عبدالله عبدالله) با یکدیگر متحد شوند. اگر در نشست استانبول این سه جریان را با سه ابتکار فوق ترکیب کنند و سازمان ملل مسوولیت اصلی را بر عهده بگیرد و امنیت افغانستان را تضمین کند به نظر می‌رسد که راه حل سیاسی معقول‌ترین راه حل است و ایران هم همین راه حل را می‌خواهد.
ملازهی با بیان اینکه هر تحولی در افغانستان به هر حال بر ایران هم تاثیرگذار خواهد بود، درخصوص احتمال شکست گفت و گوها و تجزیه افغانستان گفت: اگر طالبان راه حل سیاسی و توزیع قدرت را نپذیرند و سعی کنند که به زور متوسل شوند در آن صورت احتمال تجزیه افغانستان افزایش پیدا می‌کند زیرا سه گروه شیعه مذهب، قومی تاجیک و قومی ازبک زیر بار انحصار قدرت طالبان نمی روند و دست به سلاح می‌برند در این صورت حتی ممکن است جنگ داخلی افغانستان به یک جنگ نیابتی کشورهای منطقه و صاحب نفوذ تبدیل شود. اما اگر طالبان به بخشی از قدرت رضایت بدهند و مذاکرات را بپذیرند وحدت ملی در افغانستان محقق می شود.
افغانستان، پاکستان و ایران می‌توانند معادله قدرت را برهم زنند
ملازهی در پاسخ به اینکه آیا آمریکا می‌خواهد از طریق افغانستان، چین، روسیه و ایران را مهار کند، اظهار داشت: این موضوع کاملا صحیح است. اما معالات دیگری مطرح می‌شود. در این مورد اگر نگاه روس ها را بپذیریم و همان اطلاعاتی که روس ها منتشر کرده اند را بررسی کنیم در می‌یابیم که روس ها معتقدند آمریکایی‌ها به نوعی به نیروهای قومی آسیایی (چچن‌ها، ازبک‌ها و ...) کمک کردند که به افغانستان بیایند. در تمام جنگ در سوریه و عراق هم همین نیروها را در اختیار داشتند.
وی خاطرنشان کرد: اگر اطلاعات روس ها صحیح باشد در این صورت پروژه گفت و گو با طالبان مقداری پیچیده‌تر خواهد بود به این معنا که با آمریکایی‌ها با طالبان به مصالحه می‌رسند اما طالبان در پشت پرده به نوعی با سازمان القاعده و داعش هماهنگی هم خواهند داشت و کسی به این موضوع در توافق دوحه توجه نکرده است. بر اساس این جمله طالبان تعهد کرده‌اند که در ازای خروج نیروهای آمریکا از افغانستان اجازه ندهند نیروهایی مثل داعش و القاعده از خاک افغانستان علیه آمریکا و متحدانش وارد عمل شود اما در این توافق هیچ صحبتی مبنی بر اینکه با رقبا آمریکا چه کاری انجام می‌دهند، به میان نیامده است.
کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به مناسبات ایران وآمریکا گفت: حتی اگر برجام هم به نتیجه برسد، تضادی که بین ایران، رژیم صهیونیستی و آمریکا ایجاد شده است به سادگی برطرف نمی‌شود. بنابراین نیروهای ضدایرانی که در افغانستان متحد داعش و القاعده هستند ممکن است مورد حمایت قرار گرفته و علیه ایران وارد عمل شوند.
وی در پاسخ به اینکه این احتمال وجود دارد که آمریکا پرونده افغانستان را به ترکیه و پاکستان بدهد، تصریح کرد: این احتمال بسیار کم است. زیرا در حال حاضر مناسبات پاکستان با چین بسیار نزدیک است. آمریکایی‌ها ممکن است به عنوان ابزار برای اینکه خود را از شر افغانستان خلاص کنند و هزینه مالی و انسانی در افغانستان ندهند و نیروهای خود را آبرومندانه از افغانستان خارج کنند، امتیازاتی به پاکستان و حتی ترکیه بدهند اما آمریکا درباره این موضوع ریسک نمی‌کند.
ملازهی با بیان اینکه در حال حاضر تکلیف سه کشور افغانستان، پاکستان و ایران در معادلات قدرت معلوم نیست، اظهار کرد: این کشورها در کانون رقابت‌های شرق و غرب قرار می‌گیرند و جهت‌گیری هر کدام از این کشورها به هر طرف باشد معادلات قدرت را به هم می‌زند به همین دلیل آمریکایی‌ها افغانستان را در اختیار پاکستان قرار نمی‌دهند.
کارشناس مسائل افغانستان در تحلیل فرآیند گفت و گو دولت مرکزی افغانستان و طالبان اظهار داشت: به نظر می رسد هر دو طرف به استانبول امید بسته‌اند. آمریکایی‌ها می‌توانند پاکستان را در نشست استانبول تحت فشار قرار بدهند تا طرح‌هایی که از سوی سازمان ملل عملیاتی می‌شوند را بپذیرند.
وی یادآورشد: در گفت و گوهای استانبول به احتمال زیاد بر سر اینکه در مرحله اول طالبان شریک قدرت شوند و همچنین ساختار قدرت افغانستان را فدرالی کنند، توافق خواهد شد زیرا افغانستان باید بی‌طرفی خود را احیا کند.
ملازهی تصریح کرد: طرف‌های افغانستانی باید در استانبول بی‌طرفی خود را تضمین کنند. از سوی دیگر کشورهای همسایه افغانستان، چین، روسیه و اروپا باید کمک‌های اقتصادی در اختیار این کشور قرار دهند. در افغانستان حضور سیاسی داشته باشند اما در امور این کشور دخالت نکنند زیرا افغانستان باثبات تنها از راه بی‌طرفی در سطح بین الملل و بی‌طرفی همسایگان و بی‌طرفی کشورهای صاحب قدرت در این کشور امکان پذیر است و سازمان ملل متحد می‌تواند این کار را به خوبی مدیریت کند.
نظر شما