دو ضربه پیاپی آمریکا به ترکیه

در سه روز گذشته دو خبر از واشنگتن منتشر شد، اخباری که نشان از تشدید فشار سران آمریکا علیه ترکیه دارد.

اولین خبر مربوط به اخراج رسمی ترکیه از برنامه چند ملیتی تولید جنگنده پیشرفته «اف-۳۵ » و دومین خبر، آماده شدن "جو بایدن" رییس جمهوری آمریکا برای به رسمیت شناختن «کشتار ارامنه توسط دولت عثمانی» در سال 1915 می‌باشد، دو اقدامی که به روابط دوجانبه آنکارا – واشنگتن لطمه جدی وارد خواهد کرد.

پنج شنبه گذشته خبرگزاری «آناتولی» به نقل از یک مقام مسئول در «پنتاگون» (وزارت دفاع آمریکا) اعلام کرد که واشنگتن رسما به آنکارا ابلاغ کرده که ترکیه را از برنامه چند ملیتی تولید جنگنده پیشرفته اف-۳۵، کنار گذاشته است.

این مقام مسئول در پنتاگون تصریح کرد که توافق مشترک میان واشنگتن – آنکارا که در سال ۲۰۰۷ در خصوص تولید مشترک و چند ملیتی جنگنده پیشرفته اف – ۳۵ امضاء شده، فسخ گردیده و نام ترکیه دیگر در بین شرکای تولید کننده این جنگنده نمی‌باشد.

منابع خبری اعلام کرده‌اند که ایالات متحده، هشت شریک دیگر در این برنامه را در جریان این موضوع قرار داده و تاکید کرده که برنامه تولید این جنگنده‌ها شامل حال کشور جدیدی نخواهد شد و کشور دیگری نیز جایگزین ترکیه در این برنامه نمی‌شود.

البته در سال ۲۰۱۹، آمریکا تحویل این جنگنده‌ها به آنکارا و آموزش خلبانان آن را به دلیل خرید سامانه دفاع موشکی «اس-۴۰۰ » توسط ترکیه از روسیه، تعلیق کرده بود، ولی دو روز پیش رسما آنکارا از ساخت و تولید این جنگنده کنار گذاشته شد.

خبر بدتر در این زمینه این که برخی رسانه‌ها در روزهای اخیر از توافق یونان (رقیب ترکیه) با آمریکا برای خرید جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ و احتمال انتقال تجهیزات ناتو از ترکیه به جزیره «کرت» یونان خبر داده بودند.

وبگاه «جوئیش پرس» اعلام کرد که دولت آمریکا قصد دارد شش فروند از جنگنده‌های اف-۳۵ که ترکیه پیشتر سفارش داده بود را به یونان بفروشد. (آمریکا و یونان در دوران "دونالد ترامپ" برای خرید ۲۰ فروند جنگنده اف - ۳۵ توافق کرده بودند)

ترکیه در کنار، ایالات متحده، انگلیس، کانادا، دانمارک، استرالیا، ایتالیا، هلند، نروژ در برنامه تولید جنگنده اف -۳۵ مشارکت داشتند و بر اساس قراردادی که در سال ۲۰۰۷ میان این کشورها منعقد شده بود، هر کدام از این ۹ کشور بخشی از قطعات آن را می‌ساختند که در نهایت در سه نقطه جهان این قطعات کنترل شده و سر هم می‌شد؛ به جز ایالات متحده، دو خط تولید دیگر این جنگنده در ایتالیا و ژاپن قرار دارد.

ترکیه در سال انعقاد قرار داد خرید "اف ۳۵" خواستار خرید ۱۰۰ فروند از این نوع جنگنده شده بود.

چند فروند از جنگنده‌های درخواستی "اف – ۳۵" ترکیه برای نخستین بار در سال ۲۰۱۸ به این کشور تحویل شد و شماری از خلبانان ترک نیز تحت آموزش قرار گرفتند، اما تصمیم آنکارا مبنی بر خرید سامانه پدافندی اس ۴۰۰ از روسیه، موجب شد که طرف آمریکایی از تحویل این جنگنده‌ها به آنکارا خودداری و خلبانان ترکیه را نیز از برنامه آموزش این نوع جنگنده خارج کند.

در حالی آمریکا نام ترکیه را پروژه "اف – ۳۵" حذف کرده که آنکارا بیش از یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون دلار برای خرید این جنگنده‌های نسل پنجمی پرداخت کرده است. از این رو ترکیه به یک شرکت حقوقی بین‌المللی وکالت داده تا علیه طرف آمریکایی شکایت کند. در عین حال آنکارا پیشنهاد تشکیل یک کمیته فنی برای بررسی مشکلات و خطرات مربوط به خرید سامانه پدافند هوایی "اس ۴۰۰" روسی را برای این جنگنده‌ها با طرف آمریکایی ارائه کرده است.

آمریکا اعلام کرده که سامانه پدافند هوایی اس-۴۰۰ روسی خطری علیه جنگنده نسل پنجم "اف-۳۵" می باشد و مقامات آمریکایی بر این باورند که این سامانه احتمالا آسیب پذیری این جنگنده‌ها را شناسایی کرده و این اطلاعات به مسکو انتقال داده خواهد شد و این در حالی است که ترکیه و روسیه این سناریو را رد کرده‌اند.

همچنین انتشار خبر به رسمیت شناخته شدن کشتار ارامنه توسط دولت عثمانی به منزله "نسل کشی"، در روزهای نزدیک به سالگرد این واقعه از سوی بایدن رییس جمهوری آمریکا، شوک دیگری به سران آنکارا وارد شد.

 نشریه «وال استریت ژورنال» در گزارشی به نقل از منابع ناشناس در دولت آمریکا اعلام کرد که بایدن رئیس جمهوری این کشور قرار است به طور رسمی کشتار ارامنه در خلال جنگ جهانی اول توسط دولت عثمانی را به رسمیت بشناسد؛ اقدامی که احتمالاً به روابط دوجانبه ترکیه و ایالات متحده لطمه جدی خواهد زد.

در سال ۲۰۱۹ و در دوران ریاست جمهوری "دونالد ترامپ" اعضای مجلس نمایندگان آمریکا با اکثریت آرا و در قطعنامه‌ای وقوع نسل‌کشی ارمنی‌ها در اوایل قرن بیستم در دوران امپراطوری عثمانی را تأیید کردند. در همان زمان تصویب این قطعنامه واکنش دولت ترکیه را به همراه داشت تا جایی که مقامات آنکارا نسبت به پیامدهای یک چنین قطعنامه‌ای هشدار دادند.

در همین راستا، "مولود چاووش اوغلو" وزیر امور خارجه ترکیه هشدار داده که هرگونه اقدام احتمالی دولت بایدن رئیس جمهوری آمریکا در به رسمیت شناختن کشتار ارامنه در سال ۱۹۱۵ به عنوان "نسل کشی"، به روابط  دو کشور لطمه می‌زند.

به گزارش رویترز، ترکیه اذعان می‌کند که شمار زیادی از ارامنه در دوران جنگ جهانی اول در این کشور کشته شده‌اند، اما هرگونه "نسل کشی" سیستماتیک را رد می‌کند و می‌گوید، شمار ارمنی‌های کشته شده بسیار کمتر از ارقام اعلام شده است و اینکه این رخداد یک اقدام از پیش طرح‌ریزی‌ شده، نبوده است.

با این حال، به گفته ارمنی‌ها و نیز شماری از پژوهشگران و مورخان، بین سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۸ میلادی حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از ارامنه ساکن قلمرو ترکیه دوران عثمانی قتل‌عام شدند. به همین مناسبت، ارمنی‌ها روز ۲۴ آوریل (۴ اردیبهشت) را سالگرد نمادین این «نسل کشی» می‌دانند.

این دو رویداد مهم باعث شد تا دیروز (جمعه") رؤسای جمهوری ایالات متحده و ترکیه در یک گفت وگوی تلفنی دیدار دوجانبه‌ای را در حاشیه نشست آتی سران "سازمان پیمان آتلانتیک شمالی"(ناتو) برنامه ریزی کنند.

به اعتقاد کارشناسان مسایل سیاسی، آمریکا به دنبال گروکشی از ترکیه در قضیه سامانه پدافند هوایی "اس ۴۰۰" علیه روسیه می‌باشد و واشنگتن نمی‌خواهد نقش منطقه‌ای مسکو که در جنگ سوریه تقویت شده، از این بیشتر رشد کند.

نکته بعدی این که سران آمریکا عموما کشورهای دیگر را با انعقاد قراردادهای بلند مدت، زیر بلیط خود دارند و هرگاه کشوری حتی کوچک‌ترین اقدامی بدون نظر و رضایت آمریکا انجام دهد، آن کشور را تحت فشار می‌گذارند و به راحتی قرارداد خود را با آن لغو می‌کنند.