کمتر از ۲ ماه دیگر به انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهرها و روستاها باقی مانده است. نامزدهای این دوره کم کم در میدان انتخابات ظاهر می‌شوند. بیش از چهار هزار نفر در ۸۸ شهر، داوطلب نشستن بر کرسی‌های شوراهای اسلامی شهرها در خوزستان هستند و در کلانشهر اهواز برای هر یک کرسی، نزدیک به ۵۰ متقاضی وجود دارد. این در حالیست که تجربه مدیریت شهری در پنج دوره قبلی پر فراز و نشیب و پرحاشیه بوده است. در این میان برخی شهرها از جمله اهواز تجربه تلخ انحلال شورای شهر را نیز از سرگذرانده‌اند.
انتخاب نمایندگان شایسته برای اداره شهرها در ۲۰ سالی که از عمر شوراها می‌گذرد، همیشه دغدغه دلسوزان و فعالان اجتماعی بوده است. این سوال همچنان باقی مانده که چه کسانی می‌توانند نمایندگان شایسته‌ای برای شهروندان باشند؟
برای پاسخ به این پرسش با دکتر سعید امان‌پور از اعضای هیات علمی گروه برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز به گفت وگو نشستیم.
امان‌پور معتقد است: آسیب شناسی شوراهای اسلامی شهرها در دوره‌های گذشته نشان می‌دهد که مهمترین مشکل اعضای شوراهای شهر در استان اولویت داشتن خواسته‌های فردی و قومی و جناحی بر منافع جمعی شهروندان و نبود تخصص بوده است.
وی گفت: قومیت گرایی در شهرهای خوزستان به خصوص شهرهای کوچک، متاسفانه بسیار رایج است و ورود افرادی با این ویژگی‌ها به شهر ضربه می‌زند.
امان‌پور افزود: با انتخاب این افراد، شورای شهر که باید مجری خواسته‌های جمعی شهروندان باشد، تبدیل به مجری خواسته‌های فردی و گروهی و قومیتی و جناحی می‌شود که برای شورا خیلی مضر است زیرا در اینصورت خواسته‌های شهر فراموش می‌شود.
وی اضافه کرد: متخصص نبودن افراد، مکمل این مشکل است، به این معنی که افرادی وارد شورای شهر می‌شوند که هیچ ذهنیتی از شهر و مدیریت شهری ندارند، به طوری که حتی از عهده یک نطق و سخنرانی و اظهار نظر برنمی‌آیند، این در حالیست که این افراد به طور مثال به خودرو و یک سری امکانات نیاز پیدا می‌کنند و اگر شهردار حرف آنها را گوش ندهد برکنارش می‌کنند، بنابراین به مشکلات شهر و شهرداری نیز می‌افزایند.
صلاحیت نمایندگان از غیربومی‌ها تا پیمانکاران
این استاد دانشگاه در گفت وگو با ایرنا، با تاکید بر ضرورت توجه شهروندان به برخی شاخص‌ها در انتخاب نمایندگان شایسته برای کرسی‌های شورای شهر، برخی از این ویژگی‌های نامزدها را تشریح کرد.
وی گفت: برای اعضای شورای شهر اهمیت زیادی دارد که ساکن شهر اهواز یا شهری باشند که در آن نامزد می‌شوند، در حالیکه اکنون با مشکلی مواجه هستیم که برخی افراد مدارکی برای بومی بودن و سکونت خود ارائه می‌دهند اما خانواده آنها در جای دیگر سکونت دارند، یا اینکه مترصد یک فرصت و یا بازنشستگی هستند که مهاجرت کنند، البته این مساله در بین مدیران و حتی اساتید دانشگاه هم دیده می‌شود.
امان‌پور افزود: اهمیت سکونت عضو شورا به همراه خانواده، از آنجاست که باعث حس تعلق می‌شود زیرا کسی که احساس تعلق به شهر ندارد و خانواده‌اش در این شهر ساکن نیستند یا قرار است بعد از بازنشستگی از این شهر برود، نمی‌تواند نیروی خوبی برای ساختن شهر باشد.
وی شاخص دیگر برای انتخاب اعضای شورای شهر را داشتن تجربه مدیریت اجرایی و شهری دانست و افزود: افرادی از صنف‌هایی وارد صحنه انتخابات می‌شون که هیچ ارتباطی با مدیریت شهری ندارند گر چه ممکن است بتوانند رای مردم را جمع کنند امام برای شهر مفید نیستند زیرا شخصی برای شهر مفید است که با داشتن تجربه بتواند مشکلات شهر و مدیریت را درک کند.
به گفته وی در شورای شهر چند رشته مرتبط با مدیریت شهری می‌تواند کمک کننده باشند که شامل برنامه ریزی شهری، مدیریت، معماری، عمران، اقتصاد، جامعه شناسی و روانشناسی است که تحت عنوان مشاوران مدیریت شهری یاد می‌شوند.
امان‌پور درباره ثبت نام تعداد زیادی از افراد بیکار و پیمانکارها در انتخابات شورای شهر، اظهار داشت: با توجه به میانگین سنی و نوع شغل داوطلبان درمی‌یابیم که عده‌ای با رده سنی پایین و بدون تخصص هستند که به شورای شهر فقط به چشم پلکان ترقی نگاه می‌کنند، مخصوصا در شهرهای کوچک که حالت فامیلی و آشنایی بیشتر است، این افراد بیکار و فاقد شغل و تخصص هستند و به شورای شهر به عنوان شغل نگاه می‌کنند، در واقع رقابتی که در آزمون‌های استخدام است به شورای شهر منتقل می‌شود.
وی افزود: این مشکل قانون ماست که رشته‌های دارای صلاحیت برای شورای شهر را مشخص نکرده است، بنابراین افرادی می‌توانند شرکت کنند که کمک کننده باشند نه اینکه خودشان سربار باشند و به دنبال شغل و درآمد وارد شورا شوند.
امان‌پور تصریح کرد: هدف اول و آخر پیمانکارها از نامزدی در شوراهای شهرها بحث‌های اقتصادی است.
شفافیت در پیشینه
شفافیت در پیشینه کاری افراد یکی دیگر از شاخص‌هایی است که این استاد دانشگاه بر آن تاکید کرد و افزود: نداشتن سوءپیشینه و داشتن سابقه شفاف از لحاظ اجتماعی از جمله مواردی است که رای‌دهندگان باید به آن توجه کنند.
وی اضافه کرد: داشتن توان جسمی از دیگر ویژگی‌هایی است که منتخبان شورای شهر باید داشته باشند، زیرا همانطور که افراد با سن خیلی پایین که به شورای شهر به عنوان طعمه و شغل نگاه می‌کنند، به شهر لطمه وارد می‌کنند، افرادی که سن بالایی داشته و توان پیگیری مسائل را ندارند نیز برای عضویت در شورای شهر مناسب نیستند زیرا حضور در شورای شهر به معنی آمادگی برای پیگیری و فعالیت ۲۴ ساعته و در هر ساعت از شبانه روز است که توانایی جسمی و انرژی بالا و روحیه خستگی ناپذیر می‌طلبد.
امان‌پور اضافه کرد: یکی دیگر از شاخص‌هایی که در شورای شهر بسیار اهمیت دارد، این است که افرادی که انتخاب می‌شوند پاکدست باشند و سابقه سویی در زمینه امور مالی و اختلاس نداشته باشند، اکنون بدبینی‌هایی درباره مدیریت‌ها وجود دارد که درست بودن حتی اندکی از آنها هم مشکل‌ساز است.
لزوم انتخابات شهردار
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در ادامه درباره موانع تحقق شوراهای شهر یکدست و همراه در پنج دوره گذشته، اظهار داشت: این مساله ناشی از مشکل قانونی و نفس شورای شهر است.
وی توضیح داد: طرح شورای شهر و سپردن اداره شهر به دست مردم، در واقع نوعی الگوبرداری از کشورهای غربی است، اما این الگوبرداری کامل نبوده، زیرا باید همانطور که اعضای شورای شهر توسط مردم انتخاب می‌شوند، شهردار هم با رای مردم انتخاب شود که در صورت تحقق این مساله شاید ۵۰ درصد مشکلات شهرداری‌ها کاهش پیدا می‌کرد، بنابراین صحیح این است که یا شهردار همچون گذشته توسط وزارت کشور انتخاب شود و یا اینکه هر دو توسط مردم انتخاب شوند.
امان‌پور گفت: در شرایط فعلی شاهد هستیم که ۱۰ تا ۱۵ نفر بالای سر شهردار قرار می‌گیرد که هر کدام برآمده از یک طیف خاص و با خواسته‌های عجیب و یا فردی و حزبی هستند که بعد از انتخاب، کاری به کلیات شهر ندارند، در واقع مشکل اصلی شورا این است که افراد، خواسته‌های فردی، حزبی یا گروهی خود را دنبال می‌کردند، مکمل آن نیز متخصص نبودن افراد بوده است.
وی تاکید کرد: اگر شهردار توسط مردم انتخاب می‌شد این مشکلات وجود نداشت و شورا نقش مشاور را برای شهردار ایفا می‌کرد نه بالاسری؛ در حالیکه اکنون شورای شهر، خلاقیت و اختیار را از شهرداری سلب کرده و شهرداری باید تابع شورا باشد.
امان‌پور با تاکید بر شفافیت در عملکرد شوراها، تصریح کرد: اعضای شوراها باید به صورت شفاف برای مردم توضیح دهند که چه اقدامی برای کاهش مشکلات شهر کرده‌اند و چه درآمدی داشتند.
به گفته وی، اکنون در دنیا مشارکت اجتماعی و حضور مردم، روز به‌روز بیشتر می‌شود و نمی‌توان آن را حذف کرد اما حضوری که اینگونه باشد همچون باری بر بارهای قبلی است.
حاشیه‌های فزاینده
این پژوهشگر برنامه‌ریزی شهری، همچنین ۱۳ مشکل اصلی کلانشهر اهواز را تشریح کرد که نامزدهای انتخابات شورا و مدیریت شهری باید برای حل آنها برنامه داشته باشند.
وی با بیان اینکه مشکل نخست شهر اهواز شرایط جغرافیایی آن است، گفت: خشن بودن شرایط اقلیمی باعث شده است که نخبه‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از این شهر مهاجرت که نتیجه آن عدم شکل گیری توسعه پایدار در شهر خواهد بود، در اینصورت فقط افرادی باقی می‌مانند که تحت اجبار هستند یا این که شرایط برای آنها فراهم نیست.
امان‌پور افزود: یکی دیگر از ویژگی‌های جغرافیایی اهواز که مشکلات عدیده‌ای برای آن ایجاد کرده شیب کم شهر است، مهمترین مشکلی که ایجاد می‌کند دفع آب‌های سطحی است که با کمترین بارندگی خیابان‌ها دچار آب گرفتگی و شبکه فاضلاب مختل می‌شود.
وی مشکل دیگر شهر اهواز را حاشیه نشینی گسترده دانست و اضافه کرد: حاشیه نشینی در اهواز بیش از همه کلان‌شهرهای کشور است و درصد بالایی از جمعیت شهر در مناطق حاشیه ساکن هستند، به طوری که طبق آخرین آمار رسمی استانداری خوزستان در سال ۸۵ ، ۴۰ درصد این شهر در مناطق حاشیه سکونت دارند، که شواهد نشان می‌دهد این مساله حالت گسترش و فزاینده دارد.
امان‌پور ادامه داد: وقتی درباره حاشیه صحبت می‌کنیم به این معنی است که در این مناطق تخصص و شغل افراد، پایدار نیست و ممکن است برای معیشت خود و خانواده به هر راهی متوسل شوند که منجر به افزایش جرم و بزه می‌شود، به طور مثال شاید اهواز تنها شهری باشد که به این میزان سرقت درهای منهول در آن اتفاق می‌افتد.
امان‌پور با بیان اینکه آشفته بودن مبلمان شهری یکی دیگر از مشکلات شهر اهواز است، اظهار داشت: هر آن چیزی که در داخل شهر دیده می‌شود جزو مبلمان است که همانند دکوراسیون خانه، همه چیز باید در جای خود قرار گیرد.
وی افزود: مشکلات و آشفته بودن اجزای مبلمان شهری، در حال حاضر در جنس، رنگ، اندازه و حتی محل قرارگیری این اجزا وجود دارد و هیچ نظمی در شهر دیده نمی‌شود، به طوری که همه تصاویر ما در اهواز منتهی شده به پل سفید و از وجود رودخانه کارون نه تنها استفاده نمی‌شود بلکه به دلیل بوی نامطبوع، اسباب دردسر شده است.
آلودگی؛ سهم اهوازی‌ها از صنایع
این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به آلودگی‌های زیست محیطی به عنوان یکی دیگر از مشکلات شهر اهواز، اضافه کرد: این آلودگی‌ها در داخل و خارج شهر ناشی از صنایع اطراف شهر هستند، این در حالیست که صنایع در تمام دنیا به خاطر درآمدی که برای شهر ها دارند امتیاز حساب می‌شوند اما اهواز تنها از آلودگی‌های آنها بهره‌مند می‌شود، نمونه آن آلودگی ناشی از سوزاندن مزارع نیشکر، آب‌های سطحی سرگردان، زباله و دود مشعل‌های نفتی است.
وی با تاکید بر ساخت پیاده‌راه‌ها در شهر به عنوان یکی از خلاءهای اهواز، گفت: به گفته یکی از صاحبنظران شهرسازی در دنیا، موفق‌ترین شهر در قرن بیست و یکم شهر پیاده محور است، شهری که بتوانید در آن پیاده راه بروید و شرایط برای پیاده روی راحت اعم از جنس، عرض، شکل، امنیت پیاده راه و اقلیم مناسب، فراهم باشد.
امان‌پور ادامه داد: پیاده‌روها هم اکنون در اهواز ناهمسطح و نامناسب و فاقد سایه بان است که باعث شده افراد به سمت سواره روها هدایت شوند، در مقابل تجارب کشورهای حاشیه خلیج فارس را داریم که نشان می‌دهد با استفاده از تکنولوژی می‌توان بر اقلیم پیروز شد.
وی سرویس‌های حمل و نقل عمومی را از دیگر مشکلات شهر اهواز دانست و اضافه کرد: ساماندهی تاکسی‌ها و اتوبوس‌ها یکی دیگز ار مشکلات است، همچنین ضرورت دارد متروی اهواز راه‌اندازی شود، در صورت راه‌اندازی خط یک مترو از بیمارستان بقایی تا نیروگاه زرگان، مردم می‌توانستند حداقل برای فرار از گرما از آن استفاده کنند.
امان‌پور یکی دیگر از مشکلات اهواز را نبود امنیت اجتماعی عنوان کرد و گفت: روزانه اخباری از سرقت و زورگیری منتشر می‌شود، در حالیکه اگر نتوانیم در شهر پیاده روی کنیم، آنچه در برنامه ریزی شهری به «حس تعلق مکان» از آن نام برده می‌شود، به دست نخواهد آمد و وقتی علاقه نباشد، سرآغاز همه مشکلات و گرفتاری‌هاست.
به گفته وی گسترش نظارت اجتماعی به طور مثال با نصب دوربین‌ها و افزایش روشنایی معابر می‌تواند این حوادث را کاهش دهد.
وی افزود: مشاغل غیررسمی مساله دیگر شهر اهواز است که مشکلات زیادی ایجاد کرده به طوری که در سراسر خیابان نادری (مرکز شهر اهواز) بساط‌های دستفروشی پهن شده و حتی امکان تردد بر روی پیاده روها وجود ندارد، از سوی دیگر این مشاغل عوارضی به شهرداری نمی‌پردازند و درآمدی برای شهر ندارند.
امان‌پور اضافه کرد: بحث دیگر ارتقای شرایط گذران اوقات فراغت شهروندان است که باید اماکن تفریحی و پارک‌های خوبی برای اوقات فراغت شهروندان ساخته شود، این در حالیست که به طور مثال اکنون کیانپارس به عنوان یکی از محل‌های گذران اوقات فراغ شهروندان، مختص به مراکز پزشکی و یا اغذیه فروشی (فست فود) شده است.
به گفته وی، حدود ۱۵ طرح برای گذران اوقات فراغت شهروندان، از جمله مکان‌های تفریحی در شب و متناسب با شهرهای گرمسیری، به شهرداری پیشنهاد شده اما با هیچکدام موافقت نشده است.
وی با اشاره به مشکل نبود میادین میوه و تره بار در اهواز، گفت: شهرداری‌های اغلب شهرهای کشور از جمله تهران میادین میوه و تره بار در محله‌ها و نواحی و مناطق مختلف راه اندازی کردند که غرفه‌ها با قیمت مناسبی ارائه می‌شود و شهرداری آنها را وادار می‌کند اجناس را با قیمت مناسب‌تری در اختیار شهروندان قرار دهند.
امان‌پور افزود: در حال حاضر شهر اهواز به عنوان یک شهر گران در در کشور مطرح است در حالیکه با داشتن شهروندان کم درآمد می‌تواند با راه اندازی میادین میوه و تره بار به آنها کمک کند.
وی تصریح کرد: مورد دیگری که با شورای شهر نیز مطرح کرده‌ام، نظارت بر ساخت و سازهاست که باید روی این مساله دقت و توجه بیشتری شود، زیرا شاهد هستیم بعضی از سازه‌ها ریزش کرده یا دچار حریق شده‌اند.
امان‌پور با تاکید بر شفافیت در درآمدها و هزینه‌های شهرداری، اظهار داشت: اصل اول در حکمرانی خوب شهری، شفافیت در درآمدها و هزینه هاست، در حالیکه اکنون مشخص نیست شهرداری اهواز چقدر درآمد دارد و اینها را در کجا هزینه می‌کند، آیا درآمدهایی که از مناطق وصول می‌شود، واقعی است و منشا آن معلوم است؟
وی شفافیت در استخدام‌ها را نیز از دیگر مشکلات مدیریت شهری در اهواز دانست و گفت: داوطلبان شورای شهر به رای‌دهنده‌ها وعده استخدام فرزندان و بستگان را می‌دهند، که تراکم زیاد نیرو و مازاد نیرو را در شهرداری به دنبال داشته و هر دوره هم به این افراد اضافه می‌شود.
ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و نیز سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ۲۸ خرداد ماه همزمان در سراسر کشور برگزار می شود.
نظر شما