سیاست خارجی عرصه فرصت سازی

به یک تعبیر و تعریف، سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی یک کشور است. امروز همه کشور ها در دنیا با توجه به رقابت پذیری اقتصاد بین الملل و تلاش کشور ها برای اتخاذ سهمی موثر در عرصه بین المللی، از سیاست خارجی به عنوان ظرفیتی برای توسعه اقتصادی و صنعتی استفاده می کنند. از این رو دولت ها با سرمایه گذاری در حوزه سیاست خارجی، به دنبال بهره گیری از فرصت های بین المللی برای توسعه داخلی شان هستند. به همین دلیل موفقیت در عرصه سیاست خارجی با متر و معیار اقتصاد و افزایش رقم صادرات یک کشور تعیین می شود. هر کشوری که بتواند فرصت سازی موثر در محیط منطقه ای و بین المللی اش برای فروش محصولات داخلی اش کند؛ آن کشور بالطبع موفقیت بیشتری نسبت به سایر کشورها کسب می کند. 

از تنش زدایی تا گسترش روابط اقتصادی
با عطف به اهمیت و اولویت مسایل اقتصادی و رفاهی در سیاستگذاری کلان دولت ها، سیاست خارجی به عنوان یک ابزار بایستی در وهله اول تنش زدایی کند و در گام بعدی زمینه را برای گسترش و تعمیق روابط اقتصادی فراهم سازد. تجربه سیاست بین المللی طی دوران گذشته و به خصوص در جنگ های اول و دوم جهانی این الگو را به خصوص در حوزه اتحادیه اروپا ایجاد کرد که امنیت پایدار در گرو اعتماد سازی و گفت و گوهای فراگیر است. توان و انرژی این کشورها صرف تلاش برای گسترش مرزهای تجاری و سرمایه گذاری شد و این امر زمینه ساز احیای اقتصادی و صنعتی مجموعه کشورهای اروپایی گردید. این الگو به شکل و شمایل دیگر در شرق آسیا نیز پیاده و پیگیری شد. پیشگام این سیاست چین و کره جنوبی است. رهبران این کشورها با اتخاذ سیاست خارجی تعامل گرا و توسعه طلب زمینه ساز رشد و توسعه اقتصادی پایدار در کشورشان شدند. در نتیجه سیاست خارجی توسعه گرا امروز تولید ناخالص ملی کره جنوبی رقمی در حدود یک تریلیون و ۶۴۷ میلیون دلار است. این آمار برای کشوری با وسعت کره جنوبی بسیار قابل تامل است و مهم تر از همه اینکه بخش اصلی و اعظم این تولید، منابع خام و معدنی نیست. فروش و صادرات اصلی کره جنوبی، تکنولوژی های نوین اعم از موبایل و لپ تاپ  و ماشین های لوکس است. طبق یک گزارش سئول پایتخت کره جنوبی دیجیتالی ترین شهر دنیاست. 
روند توسعه اقتصادی چین هم به طور کامل  گویای ارتباط معنادار سیاست خارجی بین الملل گرا با توسعه صنعتی و اقتصادی است. چین که حدود ۵۰ سال پیش کشوری با جمعیت گسترده روستایی و سنتی بود، امروز به قطب(Hub) تکنولوژی و دانش فنی تبدیل شده است. طبق گزارش منابع مالی معتبر جهانی تولید ناخالص ملی چین رقمی در حدود ۱۹ تریلیون دلار است که در حال پیشی گرفتن از اقتصاد آمریکا تا سال ۲۰۲۵ است. یکی از شهر های چین که قطب تکنولوژی این کشور و به عبارتی "سیلیکون‌ولی" [1] چین نام گرفته است، شهر شنزن است که مرکز و میزبان برندهای بزرگ تجاری اعم از هواوی، تی سنت و غیره است. آخرین گزارش از این شهر حاکی از این است که تولید ناخالص ملی در حدود ۴۰۰ میلیار دلار  در سال ۲۰۲۰ داشته  که از رقم تولید ناخالص ملی هنگ و کنگ که ۳۷۰ میلیار دلار بوده؛ پیشی گرفته است. 
این حقایق و واقعیت ها نشانگر این موضوع است که مسیر سیاست خارجی چه میزان در سمت گیری کلی اقتصادی یک کشور تعیین کننده است. بی دلیل نیست که در همه جای دنیا اختلافات و چانه زنی ها در عرصه سیاست داخلی به فراوان دیده می شود اما عرصه سیاست خارجی کمتر محل تردید و اختلاف نظر است.

استفاده دولت از فرصت سیاست خارجی جهت  رشد اقتصادی

 روند سیاست خارجی کشور در دولت تدبیر و امید بر استفاده از فرصت سیاست خارجی برای به حرکت درآوردن اقتصاد و صنعت داخلی کشور است. این موضوع برای همه اقتصاد دانان و فعالان مالی امری مفروض و پذیرفته شده است که مهم ترین چالش در توسعه اقتصادی کشور، عنصر تحریم های بین المللی است که اجازه شکوفایی کامل اقتصاد و ظرفیت های نهفته در آن را نداده است. با این نگرش و تفسیر مهم ترین اولویت در کشور بایستی معطوف به حل تحریم ها باشد و این مهم همواره مورد توجه دولت تدبیر و امید بوده است. 
روند رشد اقتصادی مثبت کشور در بین سالهای ۲۰۱۴ تا اواخر ۲۰۱۶ گواهی محکم و متقن بر تایید این گزاره است که سیاست خارجی تعاملی چه میزان می تواند نقشی  موثر و معنادار در رشد و توسعه اقتصادی کشور داشته باشد. میزان فروش نفت کشور در آن دوره به بالاترین حدود یعنی دو و نیم میلیون بشکه رسید. مهم تر از همه درآمدهای حاصل از فروش نفت به راحتی از شبکه بانکی و سوئیفت وارد بدنه اقتصاد و تجارت کشور می شد. امروز هم دولت و دستگاه وزارت خارجه با همین راهبرد در تلاش برای رفع تحریم های ظالمانه از روی اقتصاد و تجارت کشورمان است و خوشبختانه نشانه های بسیار امیدوار کننده هم از موضوع رفع تحریم ها دیده می شود. انتظار بر این است که در این شرایط که دورنمای مثبتی از روند مذاکرات وین دیده می شود، همه تلاش ها در داخل کشور حول محور رفع تحریم ها تجمیع و هم افزایی گردد. بیان این موضوع از زبان برخی سیاسیون که دستگاه وزارت خارجه طی این سال ها هزینه های سنگینی برای کشور ایجاد کرده است؛ توجیه عقلی و منطقی ندارد. ای کاش به جای بیان کلیات، مخالفان دستگاه وزارت خارجه  وارد جزییات شوند و دقیقا توضیح دهند که این هزینه های سنگین در چه بخش هایی بوده است. مگر این نیست که هزینه های سنگین اقتصادی به کشور در سایه تحریم های ظالمانه دشمن بر اقتصاد کشور اعمال شده و امروز دستگاه وزارت خارجه در تلاش برای کاهش این هزینه ها با رفع تحریم ها هستند. آخر کلام اینکه هزینه سنگین به اقتصاد کشور وقتی است که قدر فرصت ها و زمان درک نشود، از فضای جدید بین المللی به نحو هوشمندانه ای برای حل معضل چالش ها استفاده نکنیم و همچنین سیاست خارجی را به عرصه ای برای مسایل جناحی و شخصی تبدیل کنیم.

[1]  "Silicon Valley"، نام رایج و غیررسمی منطقه‌ای در سانفرانسیسکو آمریکاست. شهرت این منطقه به دلیل قرار داشتن بسیاری از شرکت‌های مطرح انفورماتیک جهان در این منطقه‌ است.