کمتر از یک ماه تا انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم زمان باقی است. در چند هفته مانده به برگزاری انتخابات، از یک سو شاهد فعالیت کاندیدا های ریاست جمهوری و از سوی دیگر شاهد تکاپوی مردم برای کسب اطلاعات هستیم. با توجه به اینکه انتخابات یکی از مباحث مهم هر کشوری است و سرنوشت یک کشور برای مدتی معین حداقل ۴ سال از طریق آن رقم می خورد، لازم است اقدامات مورد نظر جهت برگزاری آن دقیق و سنجیده تر از هر زمان دیگر صورت بگیرد. فراهم کردن شرایط برابر و عادلانه برای همه کاندیدا های ریاست جمهوری یکی از این شروط است و شرط مهم دیگر، ترغیب مردم به شرکت در انتخابات است. زیرا همانطور که می دانیم انتخابات بدون مشارکت مردم معنا ندارد و مشروعیت لازم را کسب نمی نماید. از این رو، با در نظر گرفتن پیامد های آن باید زمینه‌سازی های لازم برای حضور مردم فراهم شود. اما اینکه این زمینه ها چگونه می‌توانند فراهم شوند، سبب شد پژوهشگر ایرنا با "یوسف مولایی"، استاد پیشین روابط بین الملل دانشگاه تهران به گفت و گو بنشیند. مشروح این گفت و گو را در ذیل می‌خوانید:
ویژگی های یک انتخابات خوب
مولایی به بررسی ویژگی‌های یک انتخابات خوب پرداخته و اظهار کرد: انتخابات باید الزامات رقابتی بودن، عادلانه بودن، منصفانه بودن و شفاف بودن را رعایت کند؛ همان چیزی که در سطح جهان شاهد هستیم. مهم ترین عنصر یک انتخابات خوب این است که واقعا رقابتی باشد.یعنی کاندیدا هایی وارد صحنه شوند که بتوانند نمایندگی کنند و رای دهنده واقعا حق انتخاب داشته باشد و آن هایی که در کرسی رقابت هستند واقعا یک رقابت عادلانه با رعایت همه شرایط داشته باشند.
وی ادامه داد: منظور از شفاف بودن نیز این است که به نظر من فقط نظارت شورای نگهبان کافی نیست. در تمام جوامع سیستم نظارتی جامعه مدنی و افکار عمومی وجود دارد و خود کاندید ها هم باید مکانیسمی برایشان تعریف شود که بتوانند نظارت کامل بر فرایندهای رای گیری، شمارش آرا و کنترل آن داشته باشند.
پیامدهای مشارکت و یا عدم مشارکت مردم
مولایی با بیان این که انتخابات به نوعی اعلام همدلی و هم رایی با نظام سیاسی است، گفت : وقتی مردم در انتخابات شرکت می‌کنند به رغم انتقاداتشان این پیام را دارد که به مجلس و یا ریاست جمهوری اعتماد دارند. همچنین مشارکت مردم در انتخابات، شکاف و فاصله بین مردم و نهادهای حکومتی را به حداقل می رساند، نوعی همبستگی در سطح ملی ایجاد می‌کند و این امر به کشور در سطح جهانی اعتبار و اقتدار می‌بخشد. این اعتبار نیز سرمایه ای است که بخشی از قدرت نرم را تشکیل می‌دهد و کشور ها می‌توانند با اتکا به این قدرت در تصمیم سازی جهانی نقش موثر و مفیدی به نفع منافع ملی خود داشته باشند.
وی تاکید کرد: گفتنی است که شرکت نکردن مردم در انتخابات به اعتبار و اقتدار کشور در سح جهانی لطمه می زند و به دنبال آن ممکن است مسایل امنیتی ایجاد شود. یعنی شرکت نکردن مردم در انتخابات ممکن است این پیام را به دیگران انتقال دهد که از ریاست جمهوری ناراضی هستند و در نتیجه به نشانه یک اعتراض شرکت نمی‌کنند که این خود بهانه‌ای به دست کشور های خارجی می‌دهد تا از این مساله به ضرر کشور استفاده کنند.
عوامل تاثیر گذار بر مشارکت
مولایی در خصوص عوامل موثر بر مشارکت مردم در انتخابات گفت: مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر انتخابات در عادلانه بودن و رقابتی بودن آن است. یعنی شورای نگهبان به نحوی عمل کند که مردم به این نتیجه برسند که نماینده ای وجود دارد که می‌تواند خواسته ها و مطالبات آن ها را اجرایی کند و از آنها دفاع کند. عملکرد دولت فعلی و دیگر نهاد ها در این زمینه تاثیر دارد. مردم زمانی که ببینند جامعه رو به سامان نیست و فساد و تورم بالا گرفته و صداقت در میان مسوولان نیست، از امیده ایی که به انتخابات داشته، دلسرد می‌شوند و در آن مشارکتی نمی‌کنند زیرا به نحوی به این نتیجه می‌رسند که حضور یا عدم حضور آن ها در انتخابات مشکلاتی خصوصا مشکلات ساختاری را حل نمی‌کند. بنابراین تا زمانیکه وضعیت معیشت مردم و اقتصاد جامعه بهبود نیابد و مطالبات مردم مرتفع نشود، انگیزه های کمتری برای شرکت در انتخابات باقی می‌ماند.
راهکارهای ترغیب مردم
مولایی در خصوص راهکارهایی برای ترغیب مردم به شرکت در انتخابات، گفت: حاکمیت باید تلاش خود را در بررسی صلاحیت ها بالا ببرد، به مطبوعات و رسانه ها باید فرصت بیشتری داده شود. هم چنین باید به مردم فرصت دهند تا بتوانند در مورد انتخابات با یکدیگر گفت و گو کنند. یعنی آزادی بیان در جامعه افزایش یابد.
وی افزود: همچنین حاکمیت باید در سطح جامعه اعتماد سازی کند. اعتماد سازی می‌تواند به طرق مختلف حاصل شود. یکی از این نمونه‌ها این است که وقتی وضعیت معیشتی و اقتصادی جامعه خوب نیست، درباره دلایل آن خصوصا در دوره قبلی به مردم توضیح داده شود. منتقدین باید نظر خود را از طریق رسانه‌های ملی منعکس کنند و یک گفتمان ملی پیرامون مسائل گریبانگیر مردم صورت بگیرد. از طرفی مردم در بسیاری از مسائل واقعا اطلاعات ندارند و در جریان امور نیستند، بعضی وقت ها اعتراضاتشان به خوبی شنیده نمی‌شود که همین امر باعث انباشته شدن آنها و انفجار آن در زمانی خاص می‌شود. به هر حال حاکمیت امکانات و توانایی‌های بسیاری دارد و اگر اراده کند می‌تواند آن ها را در اختیار مردم قرار دهد و از این طریق به ایجاد اعتماد در سطح جامعه بپردازد.
نظر شما