سالی ۳ هزار نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند

به گزارش ایرنا، در تقویم رسمی کشور، روز جمعه۳۱ اردیبهشت ماه به عنوان روز ملی اهدای عضو نامگذاری شده و هدف از این نامگذاری، آگاهی بخشی در مورد این اتفاق خداپسندانه است.

تاریخچه پیوند اعضا و نسوج در ایران به سال ۱۳۱۴ باز می گردد، در آن سال قرنیه یک بیمار در یکی از بیمارستان های تهران پیونده زده شد. پیوند کلیه نخستین بار در سال ۱۳۴۷ و پیوند سایر اعضا و نسوج به تدریج در دهه پنجاه و شصت صورت گرفت.

در مورد اهدا و پیوند عضو، یکی از اصلی ترین پرسش ها نوع مرگ، تعداد عضوها و نسوج پیوندی و چگونگی عضویت در این عمل نوعدوستانه است. گزارش انجمن اهدای عضو ایران به این پرسش ها پاسخ داده و عنوان می کند که در دنیای پزشکی دو نوع مرگ وجود دارد؛ مرگ قلبی (مرگ رایج) که ۹۹ درصد مرگ‌ها را در جهان، شامل می‌شود و دیگری مرگ مغزی که ۱ درصد مرگ‌ها را شامل می‌شود و فرصت استثنایی است برای خانواده که با تصمیمی صحیح، بتواند از مرگ عزیزش، برای او جاودانگی، ثواب و صدقه جاریه و نامی نیک‌تر بیافریند.

مرگ مغزی چه تفاوتی با مرگ طبیعی دارد؟

در مورد مرگ مغزی می توان گفت مانند مرگ معمولی، نوعی مرگ و غیر قابل برگشت است با این تفاوت که به دلیل اکسیژن‌رسانی مصنوعی توسط دستگاه، حرکات قفسه سینه شبیه به تنفس و ضربان قلب وجود دارد که حداکثر تا ۱۴ روز به این دستگاه جواب می‌دهد و برای تصمیم سرنوشت‌ساز خانواده برای اهدای عضو فرصت مناسبی است.

ضمن اینکه مرگ مغزی، از نظر ظاهری حالتی مشابه دارد به نام کما؛ با این تفاوت که در کما سلول‌های مغزی سالم هستند و مشکل در اختلال عملکرد آنهاست ولی در مرگ مغزی سلول‌ها به طور کامل از بین رفته‌اند و غیرقابل بازگشتند.

بیمار مرگ مغزی، ناجی چند بیمار نیازمند عضو است؟

در وضعیت مرگ مغزی، خانواده دو راه بیشتر ندارند؛ یا خاکسپاری ۸ ارگان که شامل ۲ کلیه، ۲ ریه، کبد، قلب، روده، لوزالمعده می شود یا اهدای عضو و نجات جان ۸ انسان؛ چرا که اعضای افراد مرگ مغزی، تنها راه نجات بیماران نیازمند به پیوند لیست‌های انتظار است.

هر فرد مرگ مغزی همچنین با اهدای ۱ تا ۵۳ نسج (مانند قرنیه، دریچه قلب، تاندون و ...) می تواند ۱ تا ۵۳ نفر را از معلولیت برهاند.

سالانه چند بیمار مرگ مغزی در کشور فوت می کند؟

در ایران سالانه حدود ۵ تا ۸ هزار نفر، جان خود را با مرگ مغزی از دست می‌دهند که نیمی از آنان یعنی حدود ۳هزار نفر، اعضای قابل پیوند دارند؛ ولی متاسفانه نهایتا ۱۰۰۰ خانواده یعنی یک سوم راضی به اهدای عضو می‌شوند و دو سوم خانواده‌ها با عدم رضایت خود، موجب خاکسپاری بیش از ۷هزار عضو قابل پیوند در سال می‌شوند.

چند بیمار نیازمند پیوند در کشور وجود دارد؟

در ایران، بالغ بر ۲۵هزار بیمار نیازمند پیوند در لیست‌های انتظار اعضای مختلف وجود دارند که متاسفانه روزانه ۷ تا ۱۰ نفر از آنان یعنی هر دو تا سه ساعت یک نفر، به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می کنند چیزی بالغ بر سالی ۳ هزار نفر.

با احتساب این که سالانه به دلیل عدم رضایت خانواده ها، ۷هزار عضو پیوندی خاکسپاری می شود و از طرف دیگر ۳هزار بیمار نیازمند، فوت می کنند می توان در نظر گرفت اگر فقط نیمی از اعضای خاکسپاری شده به این بیماران می رسید، هیچ بیمار نیازمندی در لیست انتظار فوت نمی‌کرد.

دلیل نارضایتی خانواده ها به رضایت پیوند اعضای مرگ مغزی خود چیست؟

در دنیا، حدود ۲۰ دلیل برای عدم رضایت به اهدای عضو وجود دارد اما مهمترین دلیل عدم رضایت خانواده به اهدای عضو، عدم باور برگشت ناپذیری مرگ مغزی به دلیل وجود حرکات قفسه سینه و ضربان قلب و عدم شناخت آن به عنوان مرگ قطعی و نهادینه نبودن فرهنگ اهدای عضو در جامعه و عدم آگاهی از نظر و تمایل متوفی در مورد اهدای عضو است.

بنابراین فرهنگ سازی در دو مقوله ی مرگ مغزی= مرگ و تشویق به دریافت کارت اهدای عضو، از مهمترین معیارهای موفقیت در این مقوله نظام سلامت و نجات جان بیماران است.

چگونه اعضای خود را پس از مرگ اهدا کنیم؟

در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دنیا، کارت اهدای عضو، جنبه قانونی ندارد و صرفا اعلام نظر هر فرد به اطرافیان در مورد تمایل او به اهدای عضو پس از مرگ است؛ حتی با داشتن کارت اهدای عضو، باز هم باید در صورت وقوع مرگ مغزی، از خانواده رضایت گرفت.

ولی کارت اهدای عضو، علی رغم نداشتن وجهه قانونی، در اخذ تصمیم خانواده به اهدای عضو عزیزشان، در آن لحظات بحرانی بسیار موثر است؛ به نحوی که خانواده هایی که مرگ را پذیرفته اند، در صورت رویت کارت عزیزشان، بالغ بر ۹۵ درصد رضایت به اهدای عضو می دهند و در صورت عدم وجود کارت، کمتر از ۵۰ درصد.

روش های دریافت کارت اهدای عضو هم از طریق ارسال کد ملی به سامانه پیامکی ۳۴۳۲، مراجعه به سامانه ملی دریافت کارت اهدای عضو به آدرس: www.ehdacenter.ir، مراجعه حضوری به شعب انجمن اهدای عضو ایرانیان در کشور، مراجعه حضوری به واحدهای اهدای عضو استان ها و غرفه های صدور کارت اهدای عضو است که به مناسبت های مختلف، دایر می شود.

از: فاطمه دهقان نیری