گسترش تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر موجب کمک به تحقق اهداف توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی می‌شود و از عوامل اساسی در رسیدن به توسعه پایدار در هر کشوری به شمار می‌رود.
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله انرژی بادی و خورشیدی می‌تواند باعث کاهش وابستگی به منابع فسیلی و کاهش انتشار گازهای آلاینده نیز شود و مزیت‌های فراوانی نسبت به سایر انرژی‌ها دارد که پاک و در دسترس بودن از مهمترین این مزیت‌هاست.
خراسان جنوبی در نوار مرزی شرق کشور با داشتن زمینه مناسب اقلیمی، تابش آفتاب و وزش باد در بیشتر مناطق و روزهای سال قابلیت خوبی در تولید انرژی‌های نو و پاک دارد.
تابش ۳۰۰ روزه خورشید و وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان در خراسان جنوبی به عنوان «ثروت‌های فراموش شده» یاد می‌شود که در صورت توجه و سرمایه‌گذاری روی این منابع عظیم خدادادی، این استان به قطب اقتصادی و تولید انرژی شرق کشور تبدیل می‌شود.
به گفته کارشناسان ساعات آفتابی به طور متوسط در خراسان جنوبی به سه هزار و ۲۰۰ ساعت در سال و حتی بیشتر نیز می‌رسد، به طوری که در برخی شهرستان‌های خراسان جنوبی از جمله طبس مقدار تابش ۴۸۱ (کالری بر سانتیمتر مربع در هر روز) است.
این نُرم مقدار تابش تقریبا در شهرستان‌های سرایان، بیرجند، قاینات، بشرویه و نهبندان نیز بین ۳۵۰ تا ۴۸۰ (کالری بر سانتیمتر مربع در هر روز) است.
همچنین براساس گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) ۲۹ سایت انرژی خورشیدی در خراسان جنوبی شناسایی شده که ظرفیت تخمینی آن سه هزار و ۶۶۵ مگاوات است بنابراین این استان مرزی و کویری به دلیل شرایط خاص آب و هوایی و وسعت زیاد ظرفیت خوبی برای استقرار سامانه‌های خورشیدی در کشور دارد.
خراسان جنوبی دارای دالان‌های بادی مناسب برای ایجاد نیروگاه بادی نیز است و شرایط مستعد اجرای طرح‌های انرژی‌های بادی را دارد، به عنوان مثال در بخش انرژی باد وجود دالان بادی در مناطق مختلف شهرستان‌های درمیان، نهبندان و سربیشه، «آفریز قاینات» و «کجه و چهنوی فردوس» بهترین ظرفیت برای اجرای طرح نیروگاه‌های بادی است.
براساس تحقیقات به عمل آمده میانگین سرعت باد برای به صرفه بودن تبدیل انرژی باد به برق حدود ۲۳ کیلومتر در ساعت است در حالی که سرعت باد در برخی مناطق خراسان جنوبی نزدیک به ۳۳ کیلومتر در ساعت به عنوان بهترین نُرم است.
تکیه بر انرژی‌های نو و تجدیدپذیر همواره جزو دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بوده است، به طوری که ایشان سال ۷۹ در راستای ابلاغ «سیاست‌های کلی نظام در بخش‌های امنیت اقتصادی، انرژی، منابع آب، بخش معدن، منابع طبیعی و حمل و نقل به روسای قوای سه گانه» بر ایجاد تنوع در منابع انرژی کشور و استفاده از آن با رعایت مسائل زیست محیطی و تلاش برای افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر با اولویت انرژی‌های آبی و همچنین تلاش برای کسب فناوری و دانش فنی انرژی‌های نو و ایجاد نیروگاه‌ها از قبیل بادی و خورشیدی و فسیل‌های سوختی و زمین گرمایی در کشور، تاکید کردند.
همچنین در بند ۱۳ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه که سال ۹۴ از سوی معظم‌له به قوای سه‌گانه ابلاغ شد، «افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر و نوین و گسترش نیروگاه‌های پراکنده و کوچک‌مقیاس» را مورد تاکید قرار دادند.
در این بین خراسان جنوبی به عنوان قطب منابع عظیم طبیعی از جمله تابش آفتاب و باد باید سهم قابل توجهی در تولید انرژی همچنین پیشرفت اقتصادی منطقه داشته باشد که در چند سال اخیر زیرساخت‌ها و برنامه‌های مناسبی در این حوزه اجرا شده یا در دست اقدام است.
با ورود سرمایه‌گذاران و حمایت دولت، نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی خوسف و نیروگاه خورشیدی هفت مگاواتی سربیشه سال ۱۳۹۸ به بهره‌برداری رسید و پارسال هم عملیات اجرایی نیروگاه بادی ۵۰ مگاواتی دُرح سربیشه با حضور وزیر نیرو آغاز شد که فاز نخست آن ۴۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و شهریور امسال تکمیل و بهره‌برداری می‌شود.
با احتساب سرمایه‌گذاری‌های قبلی در صورت تکمیل عملیات اجرایی این طرح، مجموع ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر استان از مرز ۷۱ مگاوات عبور خواهد کرد.
اکنون سه مزرعه خورشیدی به ظرفیت ۱۸ مگاوات در خراسان جنوبی فعال است و سال گذشته در این نیروگاه‌های بزرگ مقیاس، ۳۴ هزار و ۶۸۰ مگاوات انرژی تولید شده است.
همچنین از آذر سال ۹۵ تاکنون (ابتدای طرح) ۴۴۸ نیروگاه خورشیدی به ظرفیت چهار هزار و ۳۳۸ کیلووات در این استان راه‌اندازی شده که در این مدت بیش از ۱۳.۷ میلیون کیلووات انرژی برق از متقاضیان خریداری و ۱۸ میلیارد تومان بهای انرژی خریداری شده به صاحبان این نیروگاه‌ها پرداخت شده است.
به گفته کارشناسان، بام هر خانه‌ای در خراسان جنوبی می‌تواند به عنوان یک نیروگاه و مخزن ذخیره انرژی خورشیدی علاوه بر دشت‌ها و نقاط گسترده کویری باشد.
به گفته مجری طرح انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش تلفات شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی، انرژی‌های نو در مناطق محروم و روستاها به اشتغال پایدار منجر می‌شود و این موضوع در تمامی نقاط استان قابل توجیه است.
علیرضا پوزشی، ۳۲۰ روز آفتابی، هوای صاف با حداقل آلودگی، میانگین دمای مناسب و واحدهای مسکونی مناسب از نظر مساحت پشت بام را از ویژگی‌های خوب خراسان جنوبی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر بیان کرد و گفت: احداث نیروگاه خورشیدی خانگی بهترین زمینه سرمایه‌گذاری برای خانوارهای شهری و روستایی است.
وی اظهار داشت: هر نیروگاه خورشیدی پنج کیلوواتی خانگی سالانه بالغ بر ۹ هزار کیلووات ساعت انرژی تولید می‌کند که براساس آخرین مصوبه وزارت نیرو نرخ خرید هر کیلووات ساعت انرژی هزار و ۴۰ تومان در سال اول قرارداد است.
مجری طرح انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش تلفات شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی افزود: با توجه به میزان انرژی تولید شده و نرخ انرژی درآمد نیروگاه بالغ بر ۹ میلیون تومان در سال اول بوده و هر سال براساس تورم اعلام شده از سوی بانک مرکزی قیمت خرید آن تعدیل می‌شود.
وی گفت: در حال حاضر هزینه احداث نیروگاه پنج کیلوواتی خانگی ۸۰ میلیون تومان و با احتساب افرایش نرخ خرید براساس تورم سالانه برگشت سرمایه در این طرح کمتر از پنج سال است.
پوزشی اظهار داشت: برای تولید ۹ هزار کیلووات ساعت انرژی الکتریکی از نیروگاه‌های گازی نیاز به مصرف ۲ هزار و ۵۵۶ متر مکعب گاز و هزار و ۹۸۰ لیتر آب است که در صورت تامین این میزان انرژی از نیروگاه خورشیدی به همین میزان در مصرف گاز و آب صرفه‌جویی شده و از انتشار پنج هزار و ۸۰۵ کیلوگرم گاز دی اکسیدکربن در محیط زیست جلوگیری می‌شود.
اگرچه خراسان جنوبی از ذخایر نفت و گاز برخوردار نیست ولی ظرفیت‌های طبیعی از جمله انرژی لایزال خورشیدی و بادی در آسمان استان به وفور یافت می‌شود که می‌تواند علاوه بر اشتغالزایی و درآمدزایی برای مردم از طریق خرید تضمینی برق تولیدی، سهم قابل توجهی در تولید انرژی همچنین جهش تولید و در نهایت توسعه اقتصادی این استان را داشته باشد.
به باور کارشناسان اگر به درستی از ظرفیت انرژی آفتاب و باد استفاده شود، رونق اقتصادی در گوشه گوشه استان رقم می‌خورد و از جهتی احداث توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی کوچک در پشت بام و مزارع کشاورزان بستر خوبی برای اشتغال و ماندگاری جمعیت در روستاهای خراسان جنوبی است که متاسفانه در چند سال اخیر قهر طبیعت آنان را روانه گوشه و کنار شهرها کرده است.
همچنین خرداد پارسال که «محمدباقر نوبخت» معاون رییس جمهوری و رییس سازمان برنامه و بودجه در سومین سفرش در یک سال و نیم اخیر به خراسان جنوبی آمد، قرارداد همکاری مشترک برای احداث هفت هزار و ۵۰۰ نیروگاه خورشیدی خانگی پنج کیلوواتی بین سازمان برنامه و بودجه، استانداری خراسان جنوبی و صندوق کارآفرینی امید امضا شد.
این تفاهم‌نامه با اختصاص ۵۰ درصد یارانه دولتی و ۵۰ درصد وام قرض‌الحسنه امضا شد که حدود ۴۰ هزار کیلووات در استان تولید برق را به دنبال دارد و حداقل یک میلیون تومان در ماه برای هر خانواده درآمد ایجاد می‌کند و اجرای این طرح در دستور کار کمیته امداد خراسان جنوبی و دفتر امور روستایی استانداری خراسان جنوبی قرار دارد.
خراسان جنوبی دارای ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان و از بالاترین ضریب امنیتی در این منطقه برخودار است و در این سال‌ها یکی از درخواست‌های اصلی این کشور تامین برق از سوی ایران است که می‌تواند ارزآوری خوبی برای کشور به همراه داشته باشد.
لزوم توجه و سرمایه‌گذاری جدی در حوزه انرژی‌های نو «بادی و خورشیدی» می‌تواند این بستر را برای رشد و پیشرفت اقتصادی خراسان جنوبی در حوزه صادرات برق به کشور افغانستان و تبدیل شدن این استان به قطب انرژی‌های نو در شرق کشور فراهم کند.
خبرنگار ایرنا در خراسان جنوبی
نظر شما