به گزارش عصر شنبه پایگاه خبری دفتر تبلیغات اسلامی کتاب معنویت علوی و دنیای امروز با ارائه حجت الاسلام حمیدرضا مطهری رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حسین قاضی‌خانی و حجت الاسلام رمضان محمدی به عنوان ناقدان به همت خانه کتاب و ادبیات ایران به صورت مجازی مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این نشست، حجت الاسلام مطهری اظهار داشت: همایش بین المللی امام علی(ع) الگوی عدالت و معنویت برای جهان امروز در سال ۱۳۹۷ شمسی، مطابق با سال۱۴۴۰ هجری قمری همزمان با هزار و چهارصدمین سال شهادت امیرالمومنین در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد که حاصل آن در چهار جلد تحت عنوان امام علی و حکمرانی عادلانه، امام علی و حقوق انسانی، امام علی و عدالت اجتماعی و کتاب معنویت علوی و دنیای امروز که امروز مورد بررسی قرار می‌گیرد، منتشر شد.
وی گفت: در این همایش و آثار آن تلاش بر این بود که با توجه به رویکرد مسأله محوری در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، به نیازهای روز جامعه پرداخته شود و مباحثی چون معنویت، عدالت، حقوق انسانی و عدالت اجتماعی مورد توجه قرار گیرد، بیش از ۳۵۰ مقاله به دبیرخانه همایش رسید که تعداد زیادی از این مقاله‌ها مورد پذیرش قرار نگرفت و در مجموع مقاله‌های پذیرفته شده در چهار جلد منتشر شد، همچنین ۲ فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی و نهج البلاغه برای انتشار مقاله‌ها نیز با ما همکاری کردند.
رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین محورهای همایش، معنویت علوی بود موضوع معنویت را از نکته‌های مهم جامعه بشری و نیازهای آن معرفی، و بر لزوم ارائه الگوی مناسب در این باره برای جلوگیری از رفتن جامعه به سوی معنویت‌های کاذب تاکید و کاویدن این مهم در سیره معصومان ع را ضروری دانست.
مطهری در ادامه یکی از مهمترین نکته‌ها در زندگی امیرالمومنین را معنویت دانست و اشاره کرد که با ارائه راهکارهای حضرت می‌توان الگوی مناسبی را در ابعاد مختلف معنویت به جامعه معرفی کرد و در این کتاب تلاش شده هم بعُد اندیشه‌ای و هم بعُد ملموس آن مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: مقاله‌هایی که در این همایش به‌دست ما رسید همه محورها را در این زمینه بررسی نکرده بود، بنابراین تلاش ما این بوده که در فاصله برگزاری تا نشر مقالات این نواقص را برطرف کنیم.
مطهری در پایان گفت: تلاش کردیم مقالاتی که در این کتاب آورده شده برای عموم مخاطبان قابل استفاده باشد.
همچنین حسین قاضی خانی به عنوان ناقد نیز بیان داشت: امروزه جذب جوانان به عرفان‌های نوظهور نشان می‌دهد، دنبال معنویت بودن نیاز جوامع است و باید به این موضوع توجه نشان داد، امام علی ع به‌عنوان یک انسان کامل می‌تواند سبک و سیره‌اش الگوی ما باشد و معنویت زندگی‌مان را تامین کند.
وی افزود: دوره آن حضرت بسیار ویژه است و ما در این دوره شاهد ظهور اشرافیت اسلامی هستیم، اما با توجه به سیره پیامبر رفتار می‌کنند و سیره خاص خودشان را دارند و با این افراد کنار نمی‌آیند و حکومت ایشان با چالش مواجهه می‌شود و برای اینکه بتوانند به این افراد غلبه کنند با مشکل‌های مختلفی رو به رو می‌شوند، بنابراین برگزاری این همایش و ارائه این مقالات با توجه به حساسیت این دوره بسیار قابل قدردانی بود.
وی افزود: هنوز آثاری که بتواند تمام جنبه‌های زندگی نخستین پیشوای شیعیان را مورد کاوش قرار دهد در اختیار نداریم و نیاز است جمع بندی از موجودی‌های خود داشته باشیم و تلاش کنیم چیزهایی را که داریم یک بار دیگر مورد خوانش قرار داده و آثار جدیدی خلق کنیم.
وی ادامه داد: مقاله‌های ارائه شده در این کتاب از لحاظ محتوایی بسیار مهم است و ارزش و جایگاه پرداختن به این مساله نباید از دید مخاطبان مغفول بماند، در این کتاب ۱۳ مقاله جمع‌آوری شده است، در کتاب تقسیم بندی خاصی انجام نشده اما می‌شد که به لحاظ محتوایی طبقه‌بندی موضوعی درباره مقاله‌ها انجام شود.
قاضی خانی گفت: به لحاظ ساختاری بهتر بود که به حجم استاندارد در ارائه مقاله‌ها توجه می‌شد، گاهی برخی مقاله‌ها به ۴۰ صفحه می‌رسد که در حد یک کتابچه کوچک است، در برخی از مقاله‌ها نیز اساسا پیشینه تحقیق آورده نشده و جنبه نوآوری مقاله‌ها ذکر نشده است، به لحاظ محتوایی در برخی از مقاله‌ها، ارجاع‌های علمی زیادی دیده نمی‌شود و به‌صورت فردی و شخصی نظر داده شده است.
وی خاطرنشان کرد: در یکی از مقاله‌ها نیز دیده می‌شود که کل مقاله مقدمه است و شاید تنها چند صفحه کوچک به عنوان مقاله پرداخته است، بنابراین سطح علمی برخی مقاله‌ها با اینکه عالی است و ارجاع‌ها و منابع مناسب و خوبی دارد ولی باز می‌بینیم که سطح علمی برخی مقاله‌ها برای ارائه در این همایش با رویکرد نوآورانه مناسب نیست.
وی در ادامه اضافه کرد: برخی مقاله‌ها نیز گویا گرفته شده از یک کتاب نویسنده هستند اما در مقاله بیان نشده که مخاطب می‌تواند برای استفاده کامل به کتاب مراجعه کند، هدف این همایش معنویت علوی و دنیای امروز بوده و قصد این مقاله‌ها باید این باشد که با نقلی از تاریخ گذشته بتواند الگوی علمی برای جامعه ارائه کند اما وقتی مقاله‌ها را کنار هم می‌گذاریم این هدف تامین نمی‌شود، بنابراین بهتر بود جناب حجت الاسلام و المسلمین مطهری در بخشی مجزا با توجه به مقاله‌های ارائه شده، مقاله‌ای مستقل با عنوان الگویی برای دنیای امروز ارائه می‌کردند.
قاضی خانی تاکید کرد: نباید در تاریخ گذشته بمانیم و باید معنویت علوی، الگویی برای امروز ما باشد. بنابراین بهتر بود در قالب یک نتیجه گیری راهکارهایی در این زمینه در کتاب حاضر ارائه می‌شد.
حجت الاسلام رمضان محمدی نیز به عنوان ناقد، بیان داشت: در جامعه امروز قضاوت و اجحاف ایدئولوژیکی وجود دارد بدین معنی که برخی فکر می‌کنند معنویت با عقل و علم موافقت ندارد و در برخی از دوره‌ها دنیای اسلام را از توجه به علم و عقل بازداشته است در حالی که این چنین نیست و علمای زیادی داشتیم که در کنار رشد معنویت، خدمات ارزنده‌ای به علم و دانش دادند.
وی افزود: توجه به‌معنویت به‌معنای کنار گذاشتن علم نیست بلکه بدین معنا است که مسائل معنوی فراتر از مسائل مادی است، بنابراین بی توجهی به معنویت به‌منزله مثله کردن حقایق است، در جامعه غربی می‌بینیم که چه آشفتگی وجود دارد، اما دین اسلام و مذهب تشیع و به ویژه معنویت علوی فراتر از معنویت مادی است این معنویت همراه با عقلانیت است باید گفت، این گونه از معنویت در یک کتاب نمی‌گنجد و این کتاب تلاش خودش را کرده اما کافی نیست.
این محقق دینی با تاکید بر اینکه معنویت در مذهب شیعه بیش از مذاهب دیگر است و حتی اگر به نحله‌های صوفی و عرفان‌های نوظهور نگاه کنیم متوجه این موضوع می‌شویم گفت: معنویت علوی به هیچ وجه راز آلود نیست و این ویژگی مثبت این نوع معنویت است و برای عموم مردم قابل استفاده و ترویج است بر خلاف تصوف و عرفان‌های نوظهور که رازآلود است.
وی ادامه داد: معنویت عمومی که در عصر پیامبر(ص) بوده و امام علی نیز بر همین معنویت تلکید داشت برای عموم مردم لازم است.
محمدی بیان داشت: گناه با معنویت اسلامی و علوی تقابل دارد و این معنویت علوی پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی، فردی و ... دارد و معنویت علوی هیچ منافاتی با رفاه انسان و بهره‌مندی او از منابع دنیوی ندارد.
وی گفت: متاسفانه هنوز در قدم‌های اول هستیم و چنین آثاری تنها مقدمه است، تمام ابعاد معنویت علوی در یک کتاب نمی‌گنجد و حلقه‌های مفقوده زیاد است در این کتاب نگرش تاریخی کمتر دیده می‌شود و این مجموعه که کلید واژه آن معنویت علوی است نگرش تاریخی به سیره در آن ضعیف است و بیشتر به آرا پرداخته شده است، وقتی می‌گوییم علویت در دنیای امروز، باید بدانیم به نقش معنویت در بحران‌های اجتماعی، مسائیل سیاسی، سلامت خانواده‌ها و ... توجه شود.
وی گفت: امروز با وجود علم و مسائل مادی بسیاری از مشکل‌های انسان‌ها حل شده اما انسان‌ها آرامش روانی زیادی ندارند و خودکشی‌ها و اضطراب‌ها زیاد است بنابراین این‌ها مسائلی است که خوب است به آنها پرداخته شود.
محمدی با بیان اینکه در کتابی که درباره معنویت نوشته شده اما معنویت تعریف نشده و مرز عبادت و معنویت در آن مشخص نشده است گفت: معنویت درجات مختلفی دارد و در فرهنگ‌های مختلف معنویت به معنای مختلفی است که این‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد. معنویت علوی با معنویت‌های دیگر متفاوت است و در برخی از فرهنگ‌ها احساس معنویت از طریق مواجهه با امر متعالی اعم از خیالی و واقعی حاصل می‌شود مانند تصوف یا مرتاض‌ها اما معنویت علوی با این‌ها متفاوت است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: معنویت علوی نسخه تمام عیار معنویت نبوی و ناشی از یگانه پرستی و ارتباط با خداست. این معنویت همراه با انجام دستورات الهی است. در این معنویت عصاره آن بندگی خداست. بنابراین دو عنوان عبادت و معنویت باید در این کتاب مرزبندی می‌شد. مصادیق عبادت و معنویت نیز باید در کتاب ذکر و مشخص می‌شد./
نظر شما