استان مرکزی با مساحتی معادل ۲۹ هزار و ۱۲۸ کیلومتر مربع، حدود یک و ۷۹ صدم درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده و با بهره‌مندی از سه هزار واحد صنعتی بزرگ، متوسط و کوچک نام پایتخت صنعتی ایران را یدک می‌کشد که اغلب این صنایع در شهر اراک و پس از آن ساوه فعالیت دارند و در کنار تمامی مزایای مثبت، آثار مخربی از آلایندگی زیستی را نیز بر جا گذاشته‌اند که نیازمند مدیریت و ترمیم است.
شمار زیاد واحدهای صنعتی مادر تخصصی و زیردستی اگرچه رونق اقتصادی و اشتغالزایی را رقم زده اما به دلیل رعایت نشدن پراکنش جغرافیایی و قدیمی بودن فناوری معضلاتی را در آلایندگی هوا برای مردم ایجاد کرده که سلامتشان را تهدید می‌کند و نیاز است که با همت و تدبیر مسئولان و صاحبان صنایع و افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی و زیستی مرهم کار بر این زخم گذاشته شود و رشد صنعتی با رعایت موازین زیستی بستر ساز توسعه متوازن باشد.
استان مرکزی تنها مزیت صنعت را ندارد بلکه در حوزه کشاورزی، خدمات و سرمایه‌گذاری خارجی نیز از کانون‌های مولد کشور محسوب می‌شود و باید تراز و سهم تمامی این بخش‌ها همسانی لازم را پیدا کرده و برآیند این مهم بهبود شاخص‌های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی برای دیار آفتاب خواهد بود.
استان مرکزی دومین قطب صنایع مادر تخصصی کشور و رتبه‌دار نخست تنوع تولیدات صنعتی است و این مزیت اگرچه نشانی بر سینه اقتصاد کشور و استان زده است اما، دردسرهای زیست محیطی و افزایش روزهای ناسالم هوا تاوانی بوده که در دهه‌های اخیر مردم این خطه برای آن پرداخت کرده‌اند و اکنون باید به تناسب سهم صنایع استان در اقتصاد کشور، بودجه و راهبردهای اجرایی هدفمند در ترمیم معضلات زیستی این خطه اختصاص یابد.
کیفیت هوای شهرهای اراک، ساوه، شازند و دلیجان از توابع استان مرکزی در سال‌های اخیر نمره قبولی نداشت اما با برنامه‌های هدفمند در راستای ترمیم مسایل زیست محیطی اکنون می‌توان شاهد بهبود نسبی آلایندگی هوا بود هرچند که با توجه به شرایط اقلیمی نیمه خشک و حاکمیت خشکسالی شدید و ریزگردهای محلی راهبردهای جدی برای جلوگیری از چالش‌های زیست محیطی اراک نیاز است.
مسایل زیستی استان مرکزی و اراک تنها در حوزه آلایندگی هوا نیست بلکه در کنترل آلودگی منابع پایه آب و خاک، مدیریت مناطق حفاظت شده نیز مسایلی وجود دارد که با وجود تنگناهای مالی دولت در شرایط دشوار تحریم راهبردهای اجرایی در تمامی این بخش‌ها رتبه رو به رشد و بهبود اوضاع را نشان می‌دهد.
صنایع آلاینده استان مرکزی در دولت تدبیر و امید ۵۶ درصد کاهش یافت
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: صنایع آلاینده این استان در دولت تدبیر و امید ۵۶ درصد کاهش یافته و این موفقیت در سایه همراهی صاحبان صنعت با برنامه‌های خوداظهاری زیست محیطی حاصل شده است.
سید «مهدی مصطفوی» افزود: شمار صنایع آلاینده این استان در سال ۹۲ به ۱۵۵ واحد رسیده بود که این شاخص در سال ۹۳ به ۱۴۸ واحد، سال ۹۴ به ۱۲۸ واحد و در سال ۹۵ به ۴۴ واحد کاهش یافت.
وی بیان کرد: کاهش تعداد صنایع آلاینده همچنان در دولت دوازدهم نیز مورد توجه بود و شمار واحدهای آلاینده صنعتی در سال ۹۶ به ۲۶ واحد، سال ۹۷ به ۲۲ واحد، سال ۹۸ به ۶۴ واحد و در سال ۹۹ به ۶۷ واحد رسید.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی ادامه داد: پیش‌بینی شده تعداد صنایع آلاینده این استان تا پایان سال جاری به ۳۰ واحد کاهش یابد.
مصطفوی اظهار داشت: پایش و خوداظهاری صنایع استان مرکزی نیز در دولت یازدهم و دوازدهم ۱۰ و هشت دهم درصد افزایش داشته و از ۳۲۷ واحد در سال ۹۲ به ۳۴۱ واحد در سال ۹۳، ۳۶۰ واحد در سال ۹۴، ۴۵۵ واحد در سال ۹۵، ۴۴۶ واحد در سال ۹۶، ۵۰۱ واحد در سال ۹۷، ۵۳۳ واحد در سال ۹۸ و ۶۷۲ واحد در سال ۹۹ رسیده است.
وی عنوان کرد: اخطارهای زیست محیطی استان مرکزی در سال ۹۲ نسبت به پارسال، ۱۲ درصد افزایش یافته و پایش نمونه‌های آزمایشگاهی نیز در این مدت ۴۷ درصد افزایش یافته است.
کاهش ۵۴ درصدی روزهای ناسالم هوا در استان مرکزی
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: روزهای ناسالم هوا در فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم در این استان ۵۴ درصد کاهش یافته و تعداد روزهای سالم نیز با افزایش ۲۶ درصدی همراه بوده است.
«علیرضا محرابیان» افزود: شمار روزهای ناسالم هوا در اراک به عنوان یکی از هشت کلانشهر آلوده کشور در سال ۹۲ به ۱۱۵ روز رسیده بود، در سال ۹۳ با بیش از ۵۰ درصد کاهش به ۵۰ روز رسید، در سال ۹۴ به ۳۷ روز و در سال ۹۵ به دلیل شرایط منطقه‌ای و گرد و خاک‌های منطقه‌ای با افزایش به ۱۰۵ رسید.
وی بیان کرد: در سال ۹۶ این مهم مجدد روند کاهشی به خود گرفت و شمار روزهای ناسالم به ۶۳ روز، در سال ۹۷ به ۴۷ روز، در سال ۹۸ به ۴۰ روز و در سال ۹۹ به ۵۲ روز رسید.
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی ادامه داد: یکی از مشکلات این سازمان در راستای رصد دقیق آلاینده‌های هوا در سال‌های گذشته کمبود سامانه‌های پایش آلودگی بود که این مهم در طول دولت یازدهم و دوازدهم از ۶ ایستگاه به ۱۲ ایستگاه افزایش یافته است.
صدور پروانه شکار و صید در استان مرکزی کاهش یافت
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: صدور پروانه شکار و صید در این استان در دولت یازدهم و دوازدهم با کاهش ۲۴ و ۶ دهم درصدی همراه شده است.
«عباس جودکی» افزود: شمار پروانه‌های شکار و صید در سال ۹۲ به یکهزار و ۹۵۶ رسید و در سال ۹۳ هیچ پروانه‌ای در این خصوص در استان مرکزی صادر نشد.
وی بیان کرد: در سال ۹۴، تعداد پروانه‌های شکار و صید استان مرکزی به ۲ هزار و ۴۸ پروانه، در سال ۹۵ به ۲ هزار و ۳۴۸ پروانه، در سال ۹۶ به ۲ هزار و ۴۸ پروانه رسید.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان مرکزی ادامه داد: یکهزار و ۵۳۸ پروانه شکار و صید در سال۹۷، ۲ هزار و ۳۶ پروانه در سال ۹۸ و ۲۷۲ پروانه در سال ۹۹ در این استان صادر شد و پیش‌بینی شده در سال جاری نیز تعداد پروانه‌های شکار و صید این استان از ۱۴۲ پروانه فراتر نرود.
افزایش ۲۵ درصدی دامنه زیست طبیعی استان مرکزی
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: حیات وحش این استان در هشت سال گذشته با اقدامات خوب حفاظتی و ایجاد زمینه زیست طبیعی با ۲۵ درصد افزایش نسبت به سال ۹۲ همراه شده است.
«رضا میرزایی» افزود: ارتقای سطح حراست از منطقه حفاظت شده هفتاد قله به پارک ملی و منطقه آزاد چنار به منطقه حفاظت شده، از دیگر اقدامات است.
وی بیان کرد: راه‌اندازی مرکز تیمار حیات وحش، عملیاتی شدن پاسگاه‌های محیط بانی انجدان و قاقان، حفر کانال حفاظتی در پارک ملی هفتاد قله به طول سه کیلومتر، اجرای طرح «مردم برای مردم » در راستای کمک به آسیب دیدگان ناشی از بیماری کرونا برای نخستین بار در کشور و جمع آوری ۳۹۰ تن زباله از چهار هزار و ۷۰۰ هکتار از حریم جاده‌های استان مرکزی بخش دیگری از اقدامات است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی ادامه داد: سامانه پایش کیفیت آب تالاب میقان اراک در دولت دوازدهم ایجاد شد و عملیات کرسی‌چینی و فنس‌کشی به طول ۴۰۰ متر به همراه تعبیه در ورودی از جنس فنس در اطراف برج پرنده نگری تالاب و تکمیل عملیات سازه‌ای و مستحکم‌سازی برج ۲ منظوره دیده‌بانی و پرنده نگری تالاب نیز در دولت اخیر انجام شد.
میرزایی اظهار داشت: انجام عملیات واکاری، کاشت، آبیاری و نگهداری نهال‌های قره‌داغ در دستور کار جدی این سازمان قرار داشته و در این راستا ۶۲ هکتار گیاه بومی در سال ۹۴، ۱۲۴ هکتار در سال ۹۵ و ۲۷۰ هکتار در سال ۹۷ انجام شده است.
وی عنوان کرد: برگرداندن باطله‌های شرکت معدنی املاح به محل گودال‌های ایجاد شده از دیگر اقدامات مهم برای حفظ تالاب میقان اراک است که در این راستا در سال ۹۶، حدود ۵۰۰ هزار تن باطله به داخل تالاب برگشت داده شده و این رقم در سال ۹۷ به حدود یک میلیون تن رسید.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی اضافه کرد: نصب ۲۴۸ عدد بنچ مارک به منظور تعیین حریم تالاب در سال ۹۵، ایجاد دایک حفاظتی اطراف تالاب به منظور جلوگیری از پیشروی پساب تصفیه خانه فاضلاب، لایروبی کانال برای انتقال آب، افتتاح و فعال‌سازی پاسگاه محیط بانی داود آباد در سال ۹۸ و خرید و تجهیز اداره کل با امکانات نوین برای مقابله با بحران، بخش دیگری از اقدامات این اداره است.
استان مرکزی یکی از مناطق برخوردار طبیعی در امتداد زاگرس است که انواع مناطق زیستگاهی تالابی، کویر، کوهستانی، دشت و غیره را در خود دارد و بر اساس آخرین مطالعات انجام شده تاکنون ۳۶۳ گونه جانوری شامل ۵۳ گونه پستاندار، ۲۰۵ گونه پرنده، ۵۴ گونه خزنده، ۲۰ گونه دوزیست، ۱۷گونه آبزی و یکهزار و ۳۳۶ گونه گیاهی در آن شناسایی شده است.
۱۲ و ۲۵ صدم درصد از مساحت استان مرکزی در قالب ۱۱ منطقه تحت مدیریت زیست محیطی به ثبت رسیده که این مناطق از بهترین زیستگاه‌ها و پناهگاه‌های حیات وحش کشور محسوب می‌شوند.
مناطق تحت حمایت استان مرکزی شامل ۲ منطقه حفاظت شده ۷۰ قله اراک و الوند خمین، ۲ پناهگاه حیات وحش راسوند شازند و جاسب دلیجان، مناطق شکار ممنوع بازرجان تفرش، کلاهه آشتیان، چال خاتون شازند، پلنگاب خنداب، خرقان زرندیه و تالاب میقان و اثر طبیعی ملی غار نخجیر است.
منطقه حفاظت شده ۷۰ قله اراک دارای حدود ۹۷ هزار هکتار وسعت و اولوند خمین هشت هزار و ۶۰۰ هکتار است.
استان مرکزی خاستگاه سوم کشور در حوزه تنوع زیستی است.
نظر شما