هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

با پایان دوره هفتم ریاست جمهوری، ستاد انتخابات ایران با انتشار اطلاعیه ای رسما زمان و مدت ثبت نام از داوطلبان انتخابات هشتمین دوره را اعلام کرد. براساس این اطلاعیه، ثبت نام از نامزدهای این دوره از انتخابات ریاست جمهوری از ۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۰ خورشیدی آغاز و تا پایان وقت اداری ۱۶ اردیبهشت ادامه داشت.

تایید صلاحیت‌ها

شورای نگهبان برای هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از میان ۸۱۴ داوطلب ثبت نام کننده، ۱۰ نامزد را تایید صلاحیت کرد. این افراد عبارتند بودند از: سید محمد خاتمی، احمد توکلی، علی شمخانی، عبدالله جاسبی، حسن غفوری فرد، منصور رضوی، شهاب الدین صدر، علی فلاحیان، مصطفی هاشمی طبا و محمود کاشانی.

سید محمد خاتمی

سید محمد خاتمی که تجربه یک دوره ریاست جمهوری داشت در سال ۱۳۸۰ خورشیدی بار دیگر توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شد. وی هنگام ثبت نام در برابر خبرنگاران، اطمینان داد که بر عهد پیشین خود با مردم پابرجاست. وی در زمان صحبت هایش چندین بار به خاطر بغض، سخنانش قطع شد و در پایان هم بیت شعری خواند: «در عاشقی گریز نباشد زِ سوز و ساز/ ایستاده ام چوشمع، مترسان زِ آتشم». از این بخش از ثبت نامش در تبلیغاتش بسیار استفاده شد و برخی معتقدند نحوه حضور وی در روز ثبت نام تاثیر زیادی بر جلب رای مردم به وی داشت.

غالب ستادهای انتخاباتی خاتمی به حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی که برادرش محمدرضا خاتمی دبیرکلی آن را برعهده داشت، واگذار شد. شعارهایی از جمله «عدم کفایت اختیارات رییس جمهور و تبدیل انتخابات به همه پرسی» توسط هواداران او استفاده می شد.

برنامه های تبلیغاتی ستاد و فعالیت های رسانه ای، کمک زیادی به وی کرد. محسن امین زاده ریاست ستاد انتخاباتی خاتمی را بر عهده داشت. رئیس ستاد انتخاباتی جبهه دوم خرداد در گزارش عملکرد آن، از برپایی ۸۴۰۰ ستاد انتخاباتی، سازماندهی ۱۶۰۰ جلسه سخنرانی، حدود ۶۰۰۰ همایش، انتشار ۷ و نیم میلیون پوستر و تراکت خبر داد.

تبلیغات دیگر ستادهای تبلیغاتی خاتمی از جمله شامل توزیع اقلامی همچون هزاران نسخه CD فیلم تبلیغاتی خاتمی با عنوان «اشک نخل» بود. فیلم انتخاباتی خاتمی توسط بهروز افخمی با عنوان «ایستاده ام چو شمع» ساخته و از سیمای جمهوری اسلامی در زمان تبلیغات نامزدها پخش شد.

احمد توکلی

احمد توکلی از مبارزان سیاسی پیش از انقلاب بود که سابقه رییس شهربانی، رییس کمیته انقلاب اسلامی و دادیار و دادستان انقلاب بهشهر، نماینده مجلس وزیر کار و سخنگو را در کارنامه خود داشت. او در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز شرکت کرده بود اما رای نیاورد و بار دیگر شانس خود را در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری امتحان کرد.

توکلی رقیب اصلی خاتمی بود. او نقدهای تند و تیز نسبت به دولت خاتمی داشت و با ارایه نظریه ای با عنوان «جمهوری دوم» و با شعار «دولت پاک برای ملت پاک» وارد رقابت انتخاباتی شد. شعارهای توکلی بیشتر بر محورهای اقتصادی استوار بود و ارکان جمهوری دوم خود را «عقلانیت و عدالت» معرفی می کرد. وی در مصاحبه با روزنامه سیاست روز در بیان علت کاندیداتوری خود گفت: «چون اصلاح اقتصاد همت و جرأت لازم دارد».

برنامه های توکلی «برون رفت از معضلات اقتصادی، راه اندازی تولید، کاهش نابرابری، کاهش و منطقی سازی نقش های دولت و مقابله با فساد و تبعیض» عنوان شد.

علی شمخانی

علی شمخانی متولد ۱۳۳۴ خورشیدی در اهواز است. او پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در تشکیل گروه های مبارز نقش داشت و در جنبش های مردمی حاضر بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز از فعالان سیاسی بوده است و در مسوولیت هایی چون فرمانده نیروی دریای سپاه،  قائم مقام وزیر سپاه، فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ریاست کمیته دفاعی- امنیتی شورای عالی امنیت ملی حاضر بوده است.

نامزد دیگر این دوره که توانست پس از توکلی بیشترین آرا را کسب کند، علی شمخانی بود که از درون کابینه خاتمی به رقابت وارد شده بود. شعار وی "دولت اقدام ملی" بود. شمخانی در مصاحبه خود با سیاست روز حرکت در مسیر جبهه دوم خرداد را بیش از آنکه برای توسعه حیات اجتماعی بداند، در جهت پسروی خواند، از سوی دیگر شعار دوم خود را "امنیت و اصلاحات" قرار داد و در کنار آن از پیشبرد اصلاحات در تراکت های تبلیغاتی خود سخن می گفت.

عبدالله جاسبی

جاسبی در دهه ۶۰ خورشیدی به عنوان رییس دانشگاه آزاد انتخاب شد و در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یکی از نامزدهای ثبت نام کرد که توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شد.

عبدالله جاسبی از سال ۱۳۶۱ ریاست دانشگاه آزاد بر عهده داشت. شعار جاسبی "دانایی، توانایی" بود. وی از عملکرد خود در دانشگاه آزاد به عنوان قسمتی از تبلیغات خود استفاده کرد. بسیاری از عوامل ستادهای انتخاباتی وی اساتید و کارمندان دانشگاه آزاد بودند.

محمود کاشانی

محمود کاشانی عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی و رییس گروه داوران ایرانی در دادگاه بین المللی لاهه (سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۳ خورشیدی) در بررسی دعاوی ایران نسبت به امریکا بود که پس از اختلاف با دولت وقت از این مسوولیت برکنار و به ایران فراخوانده شد.

کاشانی به عنوان یکی از نامزدهای چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری شانس خود را برای این مقام امتحان کرد اما نتوانست رای لازم را به دست آورد و در هشتمین دوره انتخابات بار دیگر به عنوان یکی از نامزدهای ثبت نام کننده تایید صلاحیت شد.

حسن غفوری فرد

حسن غفوری فرد بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مدتی استاد دانشگاه پلی تکنیک و استاندار خراسان بود و در انتخابات میان دوره ای در ۱۳۶۰ خورشیدی مجلس به نمایندگی مردم مشهد انتخاب شد. غفوری فرد در کابینه شهید باهنر و مهدوی کنی وزیر نیرو بود و برای انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری نامزد شد که نتوانست آراء لازم برای این مقام به دست آورد. غفوری فرد در سال ۱۳۸۰ خورشیدی بار دیگر به عنوان یکی از نامزدهای تایید صلاحیت شده پا در میدان رقابت انتخابات گذاشت.

سید منصور رضوی

سید منصور رضوی متولد ۱۳۳۱ خورشیدی و دارای تحصیلات مهندسی راه و ساختمان بود. وی از مبارزان قبل از انقلاب بود که مسوولیت شاخه مهندسین حزب جمهوری اسلامی ایران در زمان دبیر کلی آیت‌الله بهشتی را برعهده داشت و معاون ریاست جمهوری در زمان آیت الله هاشمی رفسنجانی بود و در نخستین دوره شورای اسلامی شهر تهران به عنوان یکی از اعضا انتخاب شد.

رضوی در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یکی از نامزدهای تایید صلاحیت شده به رقابت برای به دست آوردن این منصب پرداخت.

سید شهاب الدین صدر

سید شهاب الدین صدر متولد ۱۳۴۰ خورشیدی در تهران است. او یکسال بعد از انقلاب اسلامی وارد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران شد. وی در دوران دانشجویی به عضویت انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تهران درآمد و مسوول جهاد دانشگاهی دانشکده پزشکی (۶۴-۱۳۵۹)، عضو شورای مدیریت دانشکده پزشکی (۶۴-۱۳۶۰) و سپس عضو کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.

صدر در ۱۳۶۶ خورشیدی دوره دکتری پزشکی را به پایان رساند و در همین سال معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شد و تا ۱۳۷۱ خورشیدی در این منصب باقی ماند. او در ۱۳۶۹ خورشیدی دوره تخصصی فیزیولوژی پزشکی را به پایان رساند و یک سال بعد در دوره چهارم و پنجم به عنوان نماینده تهران انتخاب شد.

صدر نیز یکی از ۱۰ نامزد تایید صلاحیت شده در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود که با دیگر رقبا به رقابت پرداخت.

علی فلاحیان

علی فلاحیان متولد ۱۳۲۸ خورشیدی در روستای جلال‌آباد از توابع نجف آباد است. وی عضویت در مجلس خبرگان رهبری و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ خورشیدی وزیر اطلاعات بود. فلاحیان در سال ۱۳۸۰ خورشیدی در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران نامزد و تایید صلاحیت شد.

سید مصطفی هاشمی طبا

سیدمصطفی هاشمی طبا در ۱۳۲۵  خورشیدی در اصفهان متولد شد. او مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه امیرکبیر دریافت کرد و متخصص سیستم آنالیز از سازمان مدیریت صنعتی کشور است.

هاشمی طبا در دولت های شهید رجایی و آیت الله خامنه ای وزیر صنایع بود و در فاصله سال های ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۰ خورشیدی به عنوان معاون رئیس جمهور و در دولت دوم آیت الله هاشمی رفسنجانی و نیز دولت اول سیدمحمد خاتمی ریاست سازمان تربیت بدنی را برعهده داشت.

هاشمی طبا از ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ و از سال ۱۳۷۵ خورشیدی رییس کمیته ملی المپیک ایران بود که به عنوان نامزد دیگر انتخابات ریاست جمهوری از کابینه خاتمی وارد رقابت شد.

نتیجه انتخابات

در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری واجدین شرایط بیش از ۴۲ میلیون تن بودند که در ۱۸ خرداد ۱۳۸۰ خورشیدی حدود ۲۸ میلیون تن آنها در انتخابات شرکت کردند و سید محمد خاتمی برای بار دوم به عنوان رییس جمهور منتخب مردم سکان هدایت کشور را برعهده گرفت. آراء نامزدهای انتخابات به این شرح بود.

۱- سید محمد خاتمی با ۲۱ میلیون و ۶۵۹ هزار و ۵۳ رای

۲- احمد توکلی با ۴ میلیون و ۳۹۳ هزار و ۵۴۴ رای

۳- علی شمخانی با ۷۳۷ هزار و ۹۶۲ رای

۴- عبدالله جاسبی با ۲۶۰ هزار و ۸۲ رای

۵- محمود کاشانی با ۲۳۵ هزار و ۳۶۳ رای

۶- حسن غفوری فرد با ۱۲۹ هزار و ۲۲۲ رای

۷- سید منصور رضوی با ۱۱۴ هزار و ۳۲۷ رای

۸- شهاب الدین صدر با ۵۹ هزار و ۶۴۶ رای

۹- علی فلاحیان با ۵۵ هزار و ۱۷۶ رای

۱۰- سید مصطفی هاشمی طبا با ۲۸ هزار و ۹۰ رای

تنفیذ حکم

تنفیذ حکم ریاست جمهوری سید محمد خاتمی در ۱۲ مرداد ۱۳۸۰ خورشیدی در حسینیه امام خمینی(ره) توسط آیت الله خامنه ای انجام شد. ایشان در این مراسم بیان داشتند: «رییس جمهور محترم را به یاد خدا و اغتنام فرصت زودگذر و اخلاص در عمل توصیه می کنم و قدردانی از ملت و مراقبت از منافع ملی و اولویت دادن به نیاز قشرهای مستضعف و گرامی شمردن ارزش های والای دین و انقلاب را به ایشان متذکّر می گردم. به اعتقاد من، امروز قوی ترین کار این است که به مسایل اقتصادی و مساله معیشت و در رأس همه، مساله اشتغال به جدیت پرداخته شود».