ادامه مذاکرات برای دستیابی به توافقنامه‌ای خوب

به گزارش خبرنگار ایرنا، دور ششم مذاکرات وین که از روز شنبه ۲۲ خرداد با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام‌ آغاز شده است، همچنان به صورت فشرده و مستمر ادامه دارد. تاکنون چندین نشست دوجانبه و چندجانبه در سطح معاونین و مدیران سیاسی و کارشناسی با هیات‌های مختلف برگزار شده و جلسات ادامه دارد.

سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امورخارجه در سخنان خود با پافشاری بر این موضوع که خروج از برجام نباید در آینده تکرار شود، گفت: ما باید یک «توافقنامه خوب» داشته باشیم، «توافقنامه خوب» زمانی بدست می‌آید که نگرانی‌های مهم ما رفع شوند و اهداف کلیدی ما بدست آیند. بدون تحقق این موارد، ما هیچ توافقی نخواهیم کرد.

توافق خوب به معنای عملی شدن خواسته‌ها و مطالبات بر زمین مانده ایران است. مقامات جمهوری اسلامی پیش از این اعلام کرده اند که خواستار رفع کامل همه تحریم‌ها هستند و در این میان تفاوتی میان تحریم‌هایی که در دوره اوباما وضع شده و یا تحریم‌های ترامپ نخواهد بود. علاوه بر این راستی‌آزمایی واقعی از ناحیه ایران در زمینه رفع کامل و واقعی تحریم‌ها و بازگشت ناپذیر بودن آنها ضرورت دارد. علاوه بر این مقامات کشورمان بر منتفی بودن هرگونه اقدام گام به گام تاکید کرده‌اند.

عراقچی اعلام کرده است که ایران تا جایی که لازم باشد مذاکره را ادامه می دهد و در عین حال تاکید کرده است: بدون آنکه وقت خود را هدر دهیم یا بدون آنکه به دیگران اجازه دهیم وقت ما را هدر دهند. ما همچنان به مذاکرات ادامه می‌دهیم. ما عجله نداریم. ما برای خودمان هیچ ضرب الاجلی تعیین نکردیم. چیزی که اهمیت دارد، توافقنامه‌ای خوب است که الزامات کلیدی و مهم ما در آن وجود داشته باشد و در برگیرنده مواضعی باشد که ما تاکنون آن‌ها را اعلام کردیم.

 گذشت نزدیک به سه ماه مذاکره نمایندگان ایران؛ شرکای برجام وآمریکا برای بازگشت واشنگتن به توافق هسته ای و احیای آن به حساسترین مرحله رسیده است. 6 دور مذاکره بین مذاکره کنندگان نشان می دهد که احیای برجام مسیر چندان‌ آسانی نبوده است و مین گذاری‌های ترامپ شرایط را برای مذاکره کنندگان سخت کرده است. بر اساس اخبار و اظهار نظرهای منتشر شده از مقامات ایران و غرب می‌توان ارزیابی اجمالی از خواسته‌ها و مطالبات دو طرف را در سال‌ها وماه‌های اخیر به دست‌ آورد.

در بخش خواسته های غرب عمدتا دو موضوع مسائل منطقه ای وبرنامه موشکی برجسته شده بود هرچند بحثها و ادعاهایی درباره طولانی کردن زمان محدودیتهای برجامی ایران هم ادعاهایی وجود داشت با این حال در  دور اخیر مذاکرات که از فروردین ماه گذشته آغاز شده است اولویت اول غربی‌ها احیای همین برجام در دستور کار قرار گرفته است. در این بین خواسته و مطالبه تهران رفع کامل تحریم‌هایی است که هم قرار بوده با برجام رفع شوند و هم تحریم‌هایی که ترامپ با بهانه‌های مختلف برای جلوگیری از احیای برجام ‌و هرگونه تنش‌زدایی و رفع تحریم‌های ایران اعمال کرده است.

 دغدغه بسیار مهم دیگر تهران این بوده که طرف‌های غربی باید تضمین بدهند دولت‌های بعدی اقدام به نقض تعهدات برجامی خود نکنند. زمانی که ترامپ از برجام خارج شد و تحریمهای حداکثری علیه ایران اعمال کرد، نه ترامپ و نه مشاورانش تصور نمی کردند که ایران هم ابزارها و برگه‌هایی در دست داشته باشد با این حال آغاز فعالیت‌های هسته ای ایران کم کم اشتباهات ترامپ و مشاورانش را عیان  و مشخص کرد که زمان اگر به نفع تهران نیست به نفع غرب هم نیست.

تصویب قانون اقدام راهبردی برای مقابله با تحریمها شرایط را برای غرب بغرنج تر کرده است ایران هم غنی سازی را به  سطح 60 درصد ارتقا داده و هم از ماشین‌های پیشرفته تری رونمایی کرده است. اقدامات ایذایی اسرائیل هم  مانعی جدی پیش روی برنامه هسته ای ایران به شمار نمی رود.

 نزدیک به سه ماه از مذاکرات برای احیای توافق هسته ای سپری شده است.  مسیر و نقشه راه برای بازگشت طرفین به توافق مشخص شده و حالا کار به جایی رسیده است که بایت طرفین تصمیمات دشوار اتخاذ کنند سید عباس عراقچی در این زمینه گفته است که ایران با پایبندی به توافق هسته ای و حفظ آن تصمیم سخت و دشوار را گرفته و حالا نوبت غرب است که باید تصمیم سخت بگیرد.  

واقعیت این است که مذاکرات فعلا روی کاغذ بوده و اتفاقی در این زمینه بر روی زمین رخ نداده است. در این مدت نه تغییری در سیاست فشار حداکثری و تحریم علیه ملت ایران رخ نداده است و طبعا  طرفهای غربی و نباید انتظار داشته باشند تهران گامی برای بازگشت به تعهدات خود بردارد تهران بارها اعلام آمادگی کرده به محض برداشته شدن عملی و قابل راستی آزمایی تحریم‌ها آماده است به روز اول اجرای برجام بازگردد.

تعلل آمریکا برای لغو تحریم‌ها در حالی است که مقامات دولت بایدن بر احیای فوری برجام تاکید دارند. آنتونی بلینکن، ‌ وزیر خارجه آمریکا، که برای شرکت در اجلاس سران گروه هفت به بروکسل، پایتخت بلژیک، سفر کرده است در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «سی‌بی‌اس» گفت از زمان خروج آمریکا از برجام، تهران اقدام به نادیده گرفتن و عدول از محدودیت‌های اعمال‌شده در برجام کرده است. در صورت تداوم این روند، حکومت ایران به دانشی در زمینه غنی‌سازی دست می‌یابد که بازگشت از آن بسیار دشوار خواهد بود و به همین دلیل، احیای برجام فوریت دارد.

آنچه وزیر خارجه آمریکا عدول از محدودیت‌ها می نامد کاهش ۵ مرحله‌ای تعهدات ایران یک سال پس از خروج آمریکا و مصوبه مجلس تحت عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» و کاهش همکاری با آژانس است که در به دلیل خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار حداکثری انجام شده است.

در همین زمینه سران جی ۷ در بیانیه‌ای از مذاکرات وین حمایت کردند. در این بیانیه آمده است: ما متعهد هستیم که اطمینان حاصل کنیم که ایران هرگز سلاح هسته‌ای توسعه نمی‌دهد. ما از گفت‌وگوهای اساسی میان مشارکت‌کنندگان در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و به صورت جداگانه با ایالات متحده به منظور بازگرداندن ایران و آمریکا به تعهدات برجامی‌شان استقبال می‌کنیم.

در ادامه این بیانیه هدف این گروه حمایت احیای منافع مرتبط با بخش عدم اشاعه هسته‌ای برجام و اطمینان حاصل کردن از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران اعلام شد. این گروه از ایران خواست: از تمامی اقداماتی که از میزان شفافیت می‌کاهد دست بکشد و از آن‌ها بازگردد و از همکاری کامل و به موقع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطمینان حاصل کند. برجام احیا و به طور کامل اجرا شده می‌تواند مسیر رسیدگی بیشتر به نگرانی‌های امنیتی و منطقه‌ای را هموار سازد.

سران گروه ۷ در انتهای بیانیه خود ضمن ایراد اتهاماتی در خصوص جنگ های نیابتی در منطقه از ایران خواسته اند که نقشی سازنده در  توسعه صلح و ثبات منطقه‌ای داشته باشد.

طی سه ماه اخیر و همزمان و به موازات مذاکرات در وین هراز گاهی شاهد اتخاذ رویکردهای سیاسی از سوی غربی‌ها بوده‌ایم. در آخرین است از این قبیل رفتارها غرب به کمک رفتار سیاسی آژانس تلاش کرد ایران را متهم اول شکست برجام عنوان و با «دیپلماسی اجبار»، تهران را مجبور به پذیرش مطالبات زیاده‌خواهانه کند.

 واقعیت این است که تهران تلاش کرده موضوع مذاکرات هسته ای را از دعواهای سیاسی و جناحی بویژه در انتخابات ریاست جمهوری کنار بگذارد کما اینکه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری  در باره این مذاکرات موضع منفی نداشته اند و از این بابت به نظر میرسد اجماعی در کشور شکل گرفته است و طرفهای غربی نباید بر روی شکافها و اختلاف نظرها درباره این مذاکرات حساب باز کنند. طرفهای برجام باید بپذیرند که زمان به ضرر همه طرف‌هاست و روند تحولات برجام در مسیر باخت- باخت است و تنها عمل به تعهدات و بازگشت به برجام است که می‌تواند این مسیر را اصلاح کند.