به گزارش خبرنگار ایرنا، همزمان با برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نگاه بسیاری از تحلیلگران و ناظران مسائل سیاسی به تهران است کما اینکه بخش زیادی از سوالات در نشست خبری حجت الاسلام و المسلمین رییسی معطوف به روابط خارجی و برجام بوده است. پاسخ "خیر" رییس جمهوری منتخب درباره احتمال دیدار وی با بایدن رییس جمهوری آمریکا برجسته ترین بخش از نشست خبری بیش از یک ساعته رییسی بود. با این حال پاسخ‌های رییسی درباره برجام و تعاملات منطقه ای در همان چهارچوبی بود که انتظار می‌رفت.
به نظر می‌رسد حوزه سیاست خارجی تبدیل به حوزه اجماع و هماهنگی بخش‌های مختلف شده است. با این اوصاف انتظار نمی رود تغییر چندانی در فرایند مذاکراتی که برای احیای برجام در وین درجریان است رخ دهد با این حال بخش عمده توان دولت جدید احتمالا معطوف به خنثی کردن تحریم‌ها خواهد شد.
گفت و گوها با عربستان چند هفته ای است که در عراق آغاز شده است. این گفت و گوها در دولت آینده هم ادامه خواهد داشت.با این حال حضور رژیم صهیونیستی در منطقه و خروج آمریکا از افغانستان و امکان ظهور مجدد طالبان مهمترین مسائلی هستند دولت جدید با آنها مواجه خواهد بود.
یکی از مهمترین اولویت‌های جمهوری اسلامی حل اختلاف با دولت‌های عرب و مسلمان حوزه خلیج فارس است. دولت حسن روحانی با ارائه «طرح صلح هرمز» و فرستادن پیام‌های دوستانه و تاکید بر امنیت منطقه تلاش کرد نگرش خصمانه دولت‌های این منطقه را تغییر دهد و آنها را به سمت تشکیل یک سیستم امنیتی درون منطقه‌ای به دور از مداخلات قدرت‌های خارجی سوق دهد. اما وابستگی دولت‌های عرب حوزه خلیج فارس به آمریکا و ورود اسراییل به این منطقه مانع به نتیجه رسیدن تلاش‌ها در این زمینه شد.
با شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و آغاز مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای ایران عاملی شد که کشورهای عربی تصمیم بگیرند که تنش‌ها را با تهران کاهش دهند و نگرانی‌های امنیتی خود را نیز برطرف کنند.
کشورهای عربی بارها اعلام کرده اند که در برجام هیچ اشاره‌ای به نگرانی‌های آنان در مورد قدرت موشکی ایران نشده است. این کشورها تلاش بسیاری کردند که در گفت و گوهای احیای برجام در وین شرکت داشته باشند اما با پاسخ منفی دولت بایدن مواجه شدند.
با آغاز گفت و گوهای ایران و عربستان در هفته های اخیر به نظر می‌رسد مسیر دولت‌های عربی تغییر کرده است. امارات که از قبل با ایران ارتباطاتی داشت، از سال ۲۰۱۹ درصدد تنش‌زدایی با تهران برآمد. کشورهای عربی به این نتیجه رسیده اند که یک توافق با ایران به سود آنها خواهد بود. سفیر امارات در آمریکا چندی پیش گفت که اعراب باید در کنار ایران زندگی کنند و چه بهتر است که این همزیستی بدون تنش باشد. به هرحال ما نیاز داریم که با ایرانی‌ها در آرامش زندگی کنیم؛ بدون موشک، بدون نیروهای نیابتی و بدون تنش.
با این حال همچنان کشورهای عربی رویکرد دوگانه ای نسبت به ایران دارند. چند روز پیش در نشست وزیران خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بیانیه ای صادر شد که در آن با تکرار اتهامات همیشگی علیه ایران مبنی بر تلاش برای متزلزل کردن امنیت و ثبات منطقه، «بر لزوم پایبندی ایران به اصول و مبادی بین‌المللی، اصل حسن‌همجواری، احترام به حاکمیت کشورها» و عدم استفاده از آنچه خشونت خوانده شده، تأکید شده بود.
یکی دیگر از چالش‌های پیش روی دولت آینده، افغانستان است. این روزها و همزمان با خروج غیر مسئولانه نیروهای نظامی آمریکا از این کشور شاهد سقوط برخی از شهرهای افغانستان به دست طالبان هستیم هر چند انتظار می رود گروههای مردمی این روند را متوقف کنند با این وجود تداوم تنش و درگیری خواه نا خواه نا امنی را به کشور سرریز خواهد کرد و دولت‌آینده باید فکری عاجل درباره همسایه شرقی داشته باشد.
موضوع دیگری که منتقدان دولت روحانی در ماه‌ها و سال‌های اخیر داشتند این بود که نتوانسته از ظرفیت‌های موجود در منطقه استفاده کند. البته سیاست همسایگی از اولویت‌های دولت روحانی بوده است. انتظار می‌رود تعاملات با همسایگان در دولت آینده تعمیق یافته و سطح مناسبات با این کشورها افزایش یابد. یکی از مهمترین نکاتی که حجت الاسلام و المسلمین رییسی در نشست خبری خود مطرح کرد توسعه متوازن روابط با کشورهای دیگر بود. البته اغلب دولت‌ها شعار توسعه متوازن با دولت‌های خارجی را داده اند با این حال باید دید دولت‌اینده تا چه حد می تواند این شعار را عملیاتی کند.با این حال عملیاتی شدن همین نکته می تواند سمت و سوی دولت‌آینده در روابط خارجی را نشان دهد.
نظر شما