هجدهمین شماره مجلۀ ادبی چامه، ویژۀ شمس لنگرودی منتشر شد

محمد صادق رحمانیان مدیر و سردبیر این دو ماهنامه ادبی در سرمقاله این شماره مجله ادبی چامه در مطلبی با عنوان «سربستگی به سر راستی» گفته است: آنچه از گفت‌وگوهایی که با شمس لنگرودی داشتم، مرا به این سخن هایدگر رهنمون کرد. هایدگر باور داشت که اندیشمند حقیقی کسی است که زندگی‌اش را وقف یک فکر کند، به گونه‌ای که همه آثارش به نوعی بازگفت همان فکر باشد.

وی در ادامه این سرمقاله آورده است: با نگاهی گذرا به اثر متفکران، شاعران و رمان‌نویسان، چنین تکراری را به روشنی می‌توان دید و از این رهگذر می‌توان این بیان هایدگری را پذیرفت. شمس لنگرودی، در مجموعه شعرها و رمان‌ها و آثار موسیقیایی خود به همان فکر اولیه‌اش وفادار بوده است. محمّد شمس در مورد هنر و ادبیات یک ایده‌ کلی دارد  و آن این است که او به دنبال شرح خویشتن است. او از آغاز نوجوانی به گواه آن‌چه خود در گفت‌وگویش برشمرده است، بر مدار کلمه و آهنگ و حس چرخیده است.

رحمانیان در انتهای نوشتار خود تاکید کرده است: همین تنوع تلاش‌ها نشان می‌دهد که پشت بسیاری از رمان‌ها، شعرها، نمایش‌ها و آهنگ‌هایش چیزی جز خودِ انسانی‌اش نیست که او را در خود تکرارکنان به سحرگاه شکفتن‌ها و رستن‌های ابدی برده است.

شعر

در این شماره و در بخش «شعر زمان» که ضیاءالدین خالقی آن را سرپرستی می‌کند، شعرهای تازه‌ای از شاعرانی چون ایرج صف‌شکن، سیّدمحمدرضا روحانی،  علی عبداللهی، رجب افشنگ، ابراهیم کارگرنژاد، یاسین نمکچیان،  مصطفی مرتضوی،  حمیدرضا اکبری شروه، امید واقف، محمد اسماعیل‌دخت، مریم علی‌اکبری،  حیاتقلی فرخ‌منش، کوثر شیخ‌نجدی، محسن حسینخانی و  حامد معراجی می‌خوانیم.

داستان

بررسی داستانی از امیرحسین چهل‌تن به عنوان فصل دیگری از این دوماهنامه ادبی انتخاب شده است.

بررسی داستان چهل‌تن را مهدی میرابی مینابی به عهده گرفته است. او در بخشی از نقد خود آورده است: حوادث هر قدر ناگوار، تلخ و جان‌فرسا باشند؛ اگر مرتب تکرار شوند به رویه‌ای عادی در میان جوامع تبدیل می‌شود. از درجه و تأثیرش کم می‌شود و احساساتِ آدمیان را چندان برانگیخته نخواهد کرد. ملت‌هایی که درگیر جنگ داخلی هستند، قبایلی در گوشه‌ای از یک سرزمین و حتی در مقیاس بسیار کوچک خانواده، نزاع خونبارِ مدت‌دارشان باعث به وجود آمدن فروپاشی احساسات می‌شود.

ویژه‌نامه

در بخش «ویژه‌نامه» با تلاش ضیاءالدین خالقی، در فصل‌های گفت‌وگو، جستارها، شعرهای تازه‌ای از شمس لنگرودی و شعرهایی که به او تقدیم شده، آماده و آراسته شده است. صادق رحمانیان طی مصاحبۀ مفصلی از شمس لنگرودی زوایای مختلف زندگی و هنر او را واکاویده است.

در سرآهنگ این بخش ضیاءالدین خالقی با مروری بر شعر گیلان گفته است: شمس لنگرودی، یک شاعر گیلانی است، اما ایرانِ اهل شعر او را میشناسد، و نیز پارهای از جهانِ اهل شعر؛ شاعری که جهان، چگونگی شعر ایران را از او میپرسد؛ شاعری با جهان دیگری از شعر؛ شاعری که بعد از انقلاب توانست از زیر سایهی شعر غولهایی چون شاملو و فروغ و سپهری درآید و از معدود شاعران مستقلی شود که پرچمدار یکی از خوشرنگترین جریانهای شعر امروز، خاصه شعر سپید است. و گیلان، امروز، از شاعران ناشناختهمانده و یا کمتر شناخته شده خالی نیست. نگاهتان سرشار از شمس و شعر.

سیدعلی صالحی مطلب تازه‌ای را با نام «شمس در لغت یعنی ماه» به او تقدیم کرده است. در بخشی از یادداشت سیدعلی صالحی چنین آمده است: به شعر شمس که می رسیدم نفس عمیقی می‌کشیدم و کلماتش را تک تک می‌تکاندم که چیزی از آن  بیفتد مثل روشنایی، شوق، و یک حس پر از آفرین. هر وقت بیژن از بعضی دوستان حرف می‌زد، به شمس که می‌رسید، باز میپرسید: «شمس را خوانده‌ای؟» بیژن جوری مهرآمیز از لنگرودی یاد می‌کرد. می‌گفت: دوستمان احمدرضا احمدی عالی است. خوبی... خوبی را پیدا می‌کند. زنهار... کلمات کمیاب را مرتب تکرار کن، مبادا مثل نیکان روزگار بروند و دیگر به خانه برنگردند. بیژن همین کار را کرد. الان دارم ردیف... همه نام‌های شریف را به یاد میآورم.

در همین بخش، یک سخنرانی از دکتر علی‌محمد حق‌شناس، دربارۀ شمس لنگرودی انتخاب و چاپ شده است. نقدها و یادداشت‌هایی از عباس صفّاری، حافظ موسوی، شهاب مقرّبین، بهاءالدین مرشدی، محسن آریاپاد به نگارش درآمده است. رحیم چراغی، نصرت‌الله مسعودی، رضا بروسان، کاظم رستمی، علی‌اصغرغفاری، نادر نیک‌نژاد شیجانی، محمّد اسماعیل‌دخت، احمد زاهدی لنگرودی و حامد معراجی شعرهایشان را به شمس لنگرودی تقدیم کرده‌اند.

شعر و ترجمه

در این بخش راحلۀ بهادر، شش داستان کوتاهی را از «ویرجیلیو پینرا» (Virgilio Pinera) نویسنده، شاعر و نمایشنامه‌نویس کوبایی به فارسی ترجمه کرده است. همچنین مسعود غفوری، پانزدهمین کارگاه ترجمۀ شعر را به خانم «وندانا خانا» شاعر آمریکایی هندی‌تبار اختصاص داده است.

صالح بوعذار، چند شعر از علی احمدسعید (آدونیس) را به ترجمه درآورده است و شعرهایی از اکبر ارشن، ف. قربان‌پور (باران)، اکرم نوری، عظیمه صابری لنگرودی،  کاظم رستمی، کاظم عابدینی‌مطلق را خواهیم خواند.

در بخش چامک که به جستارها و مقالات اختصاص دارد، مسعود خیام مقاله‌ای دارد با عنوان «نگاه نظامی به فردوسی» که در بخشی از آن آمده است: نظامی، از رودکی و فردوسی و عنصری و منوچهری و خیام و انوری و سنایی و مسعود سعد و ناصرخسرو قبادیانی تأثیر پذیرفته است. تنها نامی که به گونه‌ای استثنایی نزد نظامی تکرار می‌شود فردوسی است.

نادیا سالور، در جستاری با عنوان زیبایی‌شناسی تکرار، دو اثر «بیرون پشت در» و «نان» وولفگانگ بورشرت را نقد و برسی سبک‌شناسی کرده است. 

مسعود عابدین نژاد،  در سلسله یادداشت‌هایی با نام «ضد خاطرات» نقبی به زندگی دکتر احمد فردید از دفتر خاطرات دانشجویی زده است و با نگاه به نامه‌های صادق هدایت، هویداها و دیگران فضای درس و کلاس او را واکاویده است.

شماره آینده دوماهنامۀ ادبی چامه که هفتۀ اول شهریور ماه منتشر می‌شود، ویژه‌نامه‌ دکتر علی‌محمّد حق‌شناس، زبان‌شناس فقید خواهد بود که دکتر فاطمه عظیمی‌فرد دبیر این بخش خواهد بود.

این شماره از دوماهنامه ادبی «چامه» در ۱۹۲ صفحه چاپ و نسخه الکترونیکی آن نیز در فروشگاه های اینترنتی عرضه شده است.