اروپا و راهکارهای فعالیت در اقتصاد ایران درصورت احیای برجام

اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» (European Council on Foreign Relations) در تحلیلی به راهکارهای کشورهای اروپایی در زمینه حمایت و تقویت تجارت با ایران در دوره پس از احیای برجام پرداخته است.

این گزارش با بیان اینکه حتی در صورت از سرگیری دوباره توافق هسته ای، شرکت های اروپایی در مورد همکاری با تهران تردید دارند تصریح کرد: این وظیفه مقام های اروپایی و آمریکایی است که در همکاری با یکدیگر برای تسهیل امور مورد نیاز شرکت ها اقدام کنند.

در این گزارش ضمن بیان مقدمه ای، ۴ راه حل را به طرف های غربی پیشنهاد داد ه شده که به صورت خلاصه در بخش ذیل به آن ها اشاره می شود:

"به نظر می رسد به زودی ایالات متحده به برجام باز گردد. هر چند این روند با کندی پیش می رود اما به نتیجه رسیدن مذاکرات برای ایران تخفیف تحریم ها را به همراه خواهد داشت اما این موضوع به میزان زیادی به تمایل شرکت ها به ویژه در اروپا که مهمترین تامین کننده فناوری ها برای ایران هستند و چگونگی پایان تحریم های ثانویه آمریکا، بستگی دارد.

موفقیت توافق در وین در انتها به این امر وابسته است که آیا بنگاه های خارجی برای تعامل با ایران اعتماد به نفس کافی را خواهند داشت تا در همکاری با تهران رشد اقتصادی مورد نیاز ایران را تامین کنند. اکنون علائم چندان امیدوارکننده ای در این زمینه وجود ندارد زیرا مدیران شرکت های بزرگ اروپایی هنوز خاطره خسارت های مالی پس از اعمال دوباره تحریم ها در سال ۲۰۱۸ به ویژه در زمینه های بانکی را در خاطر دارند.

شرکت ها و بانک های اروپایی نقش اصلی را در تعیین میزان موفقیت تخفیف تحریم ها بازی می کنند. سیاست گذاران غربی برخی اقدامات تشخیصی در زمینه چگونگی دادن آرامش و شفافیت به بنگاه ها برای بازگشت به ایران را ارائه کرده اند زیرا گذشته از همه این موارد ایران کشوری است که باتوجه به جمعیت مصرفی ۸۰ میلیونی، بازار جذابی دارد. 

تصمیم اخیر ایالات متحده در زمینه ساقط (دشمنی) نکردن پروژه نورد استریم ۲ نشان می دهد که سیاست گذارن آمریکایی لزوم توجه به منافع اقتصادی اروپا را درک کرده اند. با توجه با این ملاحظه، و درک این که بازیگران سیاسی باید به فعالان اقتصادی  سیگنال هایی ارسال کنند که بازگشت به ایران را ارزشمند نشان می دهد، دولت های اروپایی باید گام های زیر را در زمینه تسهیل موثر و اقتصادی تخفیف تحریم ها انجام دهند و ایالات متحده را به سمت ارائه راه حل های فنی هدایت کنند که در زمان لغو تحریم ها در سال ۲۰۱۶ وجود نداشت.

۱- از دفتر کنترل دارایی های خارجی OFAC به عنوان بخشی از خزانه داری ایالات متحده که مسئول اجرای تحریم ها است، توضیحات بیشتری را در این زمینه خواستار شوند که انجام چه معاملاتی در حیطه تحریم های اولیه و ثانویه ایران مجاز است.

اگرچه این امر ممکن است نیازمند دستورالعمل های جدید و انتشار راهنما باشد، دولت های اروپایی باید بر OFAC فشار بیاورند تا این دستورالعمل ها را به صورت ساده صادر کند و ضمن حذف بخش های اضافی از ادبیاتی قابل فهم برای همه در آن استفاده نماید.

۲- استفاده از نامه های تسهیل کننده باید گسترش یابد.

دولت های اروپایی باید به آمریکا اصرار کنند که نهادهای این کشور بپذیرند اختیارات قضایی آن ها در لغو تحریم ها حداقل تا حد اختیارات آن ها در اعمال تحریم ها افزایش یابد. در شرایط کنونی OFAC  مجوزهایی خاص به آن دسته از شرکت ها می دهد که تجارت برنامه ریزی شده آن ها با ایران به ایالات متحده پیوند دارد- دقیقا به این معنی که یک شخص، محصول یا دلار آمریکا در آن حضور دارد.  

 یک شرکت اروپایی با سهامداران آمریکایی، مدیریت ارشد آمریکایی یا دارای تجارت گسترده با آمریکا، همگی به نوعی با ایالات متحده ارتباط پیدا می کنند، اما اکنون از سوی OFAC  به رسمیت شناخته نمی شوند؛ سزاوار آن است که این شرکت نسبت به قرار گرفتن در معرض اجرای تحریم های ایالات متحده احساس آرامش کند.

۳- با مقامات ایالات متحده برای پیداکردن راه حل هایی در جهت رفع مشکل محدودیت نقدینگی یورویی در تعامل بانکی با ایران همکاری شود. شرکت های اروپایی در پرداخت هزینه کالا و خدمات صادراتی مشکل دارند. این امر حتی برای شرکت های چندملیتی اروپایی که در ایران فعالیت می کنند، هم یک چالش است. در نخستین گام، مقام های آمریکا و اروپا باید اطمینان دهند که ایران می تواند صادرات نفت و پتروشیمی به اروپا را از سر بگیرد. 

۴-از اینستکس (INSTEX) یا همان سازوکار تجاری مورد حمایت دولت ها برای پشتیبانی از تجارت اروپا با ایران بهتر استفاده شود.

ماموریت اینستکس را باید حفظ برجام از طریق اهرم های اقتصادی دانست و عملی شدن معنی دار آن نیز به حمایت سیاسی بیشتر اروپا نیاز دارد. این ماموریت با منافع سیاسی ایالات متحده مغایرت ندارد و دولت های اروپایی باید در زمینه آینده اینستکس با آمریکا گفت وگو کنند. این موسسه جهت تسهیل تجارت با ایران باید فرامینی را دریافت کند که به بازیگران تجاری در مورد انطباق و قابلیت معاملات اطمینان لازم را می دهد. درحالی که کسب مجوزهای بانکی یک یا دو سال طول می کشید، سرمایه گذاری بیشتر بر روی اینستکس و کسب برخی موافقت های ضمنی ایالات متحده، اعتماد به نفس شرکت های اروپایی را افزایش می دهد.

چهار گام فوق می تواند به حداکثر شدن تعاملات اقتصادی اروپا با ایران در کوتاه مدت کمک می کند. تهران اصولا از تقویت تجارت دوطرفه حمایت می کند. برای رفع موانع مالی و ساختار پیچیده معاملات که مانعی برای سرمایه گذاری اروپا در ایران است، اقدامات بیشتری مورد نیاز است.

شورای روابط خارجی اروپا(ECFR) از مطرح ترین اتاق فکر اروپایی است که به صورت ویژه بر سیاست خارجی و امنیتی اروپا متمرکز است و در این مسیر میزگردها و پژوهش هایی را در زمینه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و سیاست خارجی باهدف بهبود جایگاه و نقش جهانی قاره سبز برگزار می کند.

این موسسه در سال ۲۰۰۷ تاسیس شد و در شهرهای برلین، لندن، مادرید، پاریس، روم، صوفیه و ورشو دفتر دارد.

*انتشار این مطلب به معنای تائید محتوای آن نیست.