آشغال‌هایت را جلو خانه خودت بگذار

بعضی شهروندان هم بنری روی دیوارشان چسبانده‌اند تا هشدار لازم را داده باشند که مردم زباله‌هایشان را جلو خانه همسایگانشان نگذارند.

مشکل هم به این بر می‌گردد که برخلاف بیشتر شهرها و مناطق در کشور و خارج از کشور، در شهر کرمان طی چندسال اخیر، سطل های زباله که سر تقاطع ها وجود دارد تا شهروندان کیسه های زباله را در آن قرار دهند را جمع کرده اند و آنطور که شهرداری می گوید هرکس باید ساعت ۲۱ شب جلو خانه خودش زباله را روی زمین بگذارد.

اما مشکل از آنجا تشدید می شود که اولا در همه نقاط شهر، ساعت شروع جمع آوری زباله از ساعت ۲۱ نیست و تا ۶ صبح ممکن است طول بکشد، ضمن اینکه برخی محلات چندروز ممکن است طول بکشد و بعد هم اینکه کسی زباله را جلو خانه خودش نمی گذارد تا سبب آلودگی و نازیبایی جلو خانه اش شود زیرا زباله گردها و حیوانات مهلت نمی دهند کیسه زباله ای در بسته بماند.

در این شرایط مردم یا زباله را جلو خانه همسایگان می گذارند یا البته بیشتر آنان، زباله را به سر چهارراهی که در قانونی نانوشته به عنوان محل جاگذاری زباله تعیین شده می گذارند و شیرابه ها کف خیابان رها می شود و مشکلات خاص خودش را ایجاد می کند.

ضمن اینکه از فاصله ۷ صبح تا ۲۱ شب هم بسیاری از شهروندان زباله های خود را در وسط کوچه ها رها می گذارنند و زباله تا فردا صبح (زمان جمع آوری) در خیابان به صورت رها می ماند.

گلایه های مردمی

شاید برای فردی که تازه در این شهر ساکن شده باشد قدری این شکل جمع آوری زباله عجیب و محل پرسش باشد اما مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان می گوید که طی چهار سال اخیر که این شیوه جمع آوری زباله در دوره پنجم مدیریت شهری اجرایی شده، شاهد اعتراض و گلایه ای نبوده است.

البته منِ خبرنگار ایرنا خیلی درباره این رویکرد شهروندان نمی توانم قضاوت کنم زیرا این جمله که شهروندان اعتراضی نکردند را چندی پیش در جلسه ای در جمع رسانه ای های استان مطرح کردم و واکنش نشان دادند و گفتند اینطور نیست که گفته نشده باشد.

به هر روی، این شیوه جمع آوری زباله مشکلات زیادی را از جمله آلودگی زیست محیطی در بین شهروندان در کوچه ها و خیابان ها، ایجاد تصاویر نازیبا در خیابان ها و نیز درگیری های گاه و بیگاه بین شهروندان را به دنبال داشته است.

قبل از اقدام برای نوشتن این گزارش از برخی شهروندان در گروه های فضای مجازی خواستیم که نقطه نظراتشان را دراین زمینه بیان کنند که همگی از وضع موجود گلایه داشتند و عکس هایی که در این گزارش استفاده شده، توسط آنان در اختیار ایرنا قرار گرفته است.

زمان شروع تهیه این گزارش به یکی دو ماه قبل و در زمان مدیریت شهری دوره پنجم باز می گردد که خبرنگار ایرنا تلاش کرد نقطه نظرات مسئولان ارشد شهرداری کرمان را نیز بگیرد اما هماهنگی های لازم برای انجام مصاحبه با شهردار یا معاونان وی ممکن نشد تا اینکه علیرضا ریاضی مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری کرمان با روی گشاده چندی قبل میزبان ما بود و به پرسش های ما با سعه صدر و بیان نظرات کارشناسی پاسخ داد. مسئولی که سال ها تجربه کار در حوزه مدیریت شهری دارد و دیدگاه هایی که مطرح کرد نشان از تجربه و افق های وی در حوزه خدمات شهری دارد و آرزو داشت که در دوره مدیریت جدید شهری کرمان، موضوع خدمات شهری و پسماند نیز در کنار سایر امور جزو دغدغه ها و اولویت های مهم کلانشهر کرمان قرار گیرد.

ریاضی اگرچه ابتدای مصاحبه (بنا به مسئولیت سازمانی) در مقام دفاع از این شیوه جمع آوری از زباله برآمد و اظهارداشت که شاهد اعتراض شهروندان هم نبوده اما در جریان ادامه مصاحبه تصریح کرد که خرید تجهیزات و سطل های بزرگ زباله برای استقرار در سر تقاطع ها و محلات خودش هزینه های بسیار گزافی می طلبد؛ ضمن اینکه وی نیز بر تفکیک زباله در مبدا و نیز تلاش برای بازیافت مناسب زباله ها تاکید داشت و می گفت شهرداری به فکر آن بوده اما از طرح مربوط به این موضوع استقبال نشده است. همچنین علاقه مند بود که بیش از گذشته، موضوع مدیریت پسماند در اولویت مدیریت شهری در همه نقاط کشور قرار گیرد.

بیان این مشکل درحالی است که بنا بر اعلام شهرداری از شهر کرمان روزانه حدود ۴۰۰ تن زباله تر و خشک جمع می شود و واقعیت اینکه همه این زباله ها دفن می شوند؛ این اتفاق درحالی است که از افتتاح رسمی کارخانه بازیافت شهرداری کرمان که در زمان کنونی امکان و ظرفیت بازیافت دستکم نصف زباله های جمع آوری شده را داراست پنج ماه می گذرد اما این کارخانه همچنان تعطیل است و در روزهای اخیر آنطور که مسئولان شهرداری گفته اند پیمانکار مربوطه از طریق مزایده مشخص شده و درحال آماده سازی کار برای بهره برداری از آن است.

فرآیند جمع آوری

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان می گوید که جمع آوری زباله های شهری بر عهده پنج پیمانکار است که با بیش از هزار و ۲۰۰ نفر نیرو در پنج منطقه شهری در حال فعالیت هستند و این پنج پیمانکاران، شهر را به ۱۰ ناحیه تقسیم کرده اند.

وی با بیان اینکه کانون جغرافیایی فعالیت پیمانکاران براساس وسعت محلات و سرانه تولید زباله است گفت: به طور مثال ممکن است یک پیمانکار یک منطقه شهری را به همراه محلاتی از سایر مناطق پوشش دهد؛ تقسیم بندی براساس شاخص تمرکز و وسعت انجام شده است و بیشترین ناحیه مربوط به منطقه ۲ شهری است.

این مسئول با بیان اینکه شهرداران مناطق ناظران پیمانکاران هستند تاکید کرد: حتی قراردادهای پیمانکاران در شهرداری مناطق بسته می شود و ما تنها ناظران عالی آنها هستیم.

براساس تجربه، از پاکیزگی شهر راضی هستیم

وی در پاسخ به پرسشی کلی که آیا خودتان از پاکیزگی شهر با این وضع جمع آوری زباله که شاهد جاری شدن شیرابه های زباله سر تقاطع ها در محلات یا پاره شدن کیسه ها توسط حیوانات یا زباله گردان هستیم راضی هستید یا خیر؟ می گوید: براساس تجربه ای که داریم از پاکیزکی شهر کرمان راضی هستیم، به این دلیل که بخش خصوصی کار خود را بخوبی انجام می دهد و ما نیز نظارت می کنیم.

به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند کرمان کار جمع آوری زباله از ساعت ۹:۳۰ شب تا ساعت ۶ یا نهایتا ۷ صبح انجام می شود ما هرروز بر کار پیمانکاران نظارت داریم و اگر کارشان را خوب انجام ندهند برخورد می کنیم.

جمع آوری یک شب در میان

وی به با بیان اینکه جمع آوری زباله در برخی محله ها بویژه در خیابان های فرعی یک شب در میان و در خیابان ها و معابر اصلی هر شب است، در پاسخ به دلایل جمع آوری یک شب در میان برخی محلات تصریح کرد: میزان زباله ها در خیابان های فرعی به قدری نیست که هر شب جمع آوری شود بنابراین جمع آوری یک شب درمیان انجام می شود؛ ضمن اینکه اگر بخواهیم همه نقاط شهر را هر شب جمع کنیم تعداد نیروها و تجهیزات بیشتری نیاز هست.

ریاضی به هزینه های جمع آوری زباله اشاره و بیان کرد: برای جمع آوری هر شب زباله باید ماشین ها و نیرو های بیشتری داشته باشیم و ما هر ماه ۸ میلیارد تومان هزینه پاکیزکی شهر می کنیم و این درحالی است که شاید ۱۰ درصد از این هزینه برمی گردد و ما در مدیریت پسماند ماهی یک میلیارد هم درآمد نداریم.

این مسئول شهری که تصریح دارد معابر و نحوه جمع آوری در شهر را درجه بندی کرده اند با اشاره به اینکه برنامه تنظیف در محلات کرمان به ۲ نوع تقسیم می شود خاطرنشان کرد: معابر درجه یک معابری هستند که به صورت روزانه رفت و روب در آنها انجام می گیرد که عمدتا معابر اصلی شهر هستند و در شیفت شب انجام می شود.

وی افزود: معابر درجه ۲ شامل معابری هستند که در هفته سه بار عملیات رفت و روب انجام می شود و عمدتا کوچه های اصلی شهر هستند و در طول روز تنظیف می شوند و معابری که کوچه های فرعی شهر را تشکیل می دهند، هفته ای یک بار و اصولا روز های جمعه تنظیف می شوند.

ریاضی در عین حال وضعیت نظافت شهری و جارو را مطلوب ارزیابی کرد و اظهارداشت: داد: نظارت اول صبح و پس از اتمام کار پاکبانان، توسط تیم نظارت مقیم و ۱۶ نفر ناظر انجام می شود، اگر ایرادی ببینند در نرم افزار نظارت گزارش نقص می دهند ضمن اینکه ۲ اکیپ بازرسی توسط سازمان مدیریت پسماند به عنوان دستگاه نظارت عالیه به صورت روزانه و طبق طرح تفصیلی ارائه شده در سطح شهر اقدام به بررسی چگونگی اجرای عملیات می کنند.

مردم حق دارند هر نمره‌ای بدهند

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان همچنین در پاسخ به خبرنگار ایرنا نمره پاکیزکی شهر کرمان را از ۲۰ بین ۱۶ تا ۱۷ می دهد و در عین حال می گوید: اگر مردم نمره کمتری به پاکیزگی دهند حق دارند زیرا بیشتر از ما ( مسئولان) چشم در چشم مسائل شهری هستند و ما به شهروندان این حق را می‌دهیم اما ما با توجه به وسعت و ظرفیت کاری خودمان می گوییم که این روند خوب است.

چرا سطل های بزرگ حذف شدند؟

ریاضی در پاسخ به چرایی حذف سطل های بزرگ در معابر و زمان انجام آن نیز پاسخ داد: در دوره پنجم مدیریت شهری این تصمیم گرفته شد و کار جمع آوری از در منازل در دستور کار قرار گرفت؛ دیگر گاری زباله که وجودش و خارج شدن شیرابه ها از آن مشکل ساز بود حذف شد.

وی نبود سطل زباله در سطح شهر را یک مزیت دانست و ادامه داد: این گاری ها همیشه آلودگی زیست محیطی و نازیبایی داشتند و زمینه حضور حیوانات ولگرد راهم فراهم می کردند؛ ضمن اینکه علاوه بر همه موارد مذکور، منبع هزینه های بالا نیز بودند؛ حتی برخی کلانشهرهای نزدیک استان از ما می پرسیدند چطور موفق شدیم این گاری ها را جمع آوری کنیم.

این مسئول در توضیح هزینه های بالای استقرار سطل های زباله بزرگ در سطح شهر افزود: ما چند گاری گالوانیزه استعلام قیمت گرفتیم، عددی بالای سه میلیون قیمت می خورد و هزینه، مولفه مهم بوده است.

سرانه تولید زباله

ریاضی با اشاره به اینکه نسبت تولید زباله در کرمان در سطح کشوری، متوسط است ادامه داد: روزی ۴۰۰ تن زباله در سطح شهر جمع آوری می شود و مناطق ۲ و ۳ بیشترین میزان تولید را دارند.

گرانی و کاهش زباله

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند کرمان در عین حال معتقد است که بررسی های این سازمان نشان می دهد با افزایش قیمت ها تولید زباله نیز کاهش یافته و نشان از کاهش قدرت خرید مردم دارد.

از طرح تفکیک استقبال نشد

وی در پاسخ به سئوال خبرنگار مبنی بر طرح تفکیک در مبدا گفت: ما در یک سال گذشته در سه مرحله طرح تفکیک در مبدا را به مزایده گذاشتیم اما استقبالی نشد.

ریاضی با بیان اینکه این طرح نیازمند همکاری شهروندان است توضیح داد: در این زمینه مجموعه کاملی را انتخاب و تدوین کردیم و اسناد تفکیک زباله در مبدا  آماده که زباله های خشک قابل بازیافت جدا و یک اپلیکیشن به نام شمیز( مخفف شهر تمیز)  نیز طراحی و هفته اول فروردین رونمایی شد؛ همچنین ۲۳ اتاق کانکسی در ۲۳ نقطه شهر آماده شد و همه آنها را تحت یک مجموعه به مزایده گذاشتیم اما استقبال نشد.

مافیای زباله نمی گذارد

وی البته درباره دلایل استقبال نشدن ضمن اشاره به وزن پایین زباله های خشک به کارشکنی های برخی مافیایی که پشت زباله گردها در سطح شهر هستند نیز پردخت و گفت: زباله گردها سواره نظام هستند، مافیای زباله پشت آنها قرار دارند و از گردش مالی آنان نیز اطلاعی در دست نیست.

نقطه نظر سرپرست شهرداری کرمان

در فاصله بین تهیه و انتشار این گزارش مدیریت شهری تغییر کرد و سرپرست جدید شهرداری کرمان نیز مشغول به کار شد که خبرنگار ایرنا در این زمینه از وی پرسید و محسن پوراسماعیلی پاسخ داد که تاکید بسیاری بر مدیریت پسماند و حوزه خدمات شهری دارد و این درحالی است که در گذشته نیز در کرمان مسئولیت های مختلفی مرتبط با این موضوع داشته است.

متن کامل مصاحبه ایرنا با سرپرست شهرداری کرمان را اینجا می توانید مطالعه کنید.

سرپرست شهرداری کرمان تصریح کرد: اینکه گفته می‌شود مردم کرمان جایی ندارند که زباله های منازلشان را بگذارند، درست است اما این درحالی است که دیدگاه ما در این حوزه باید بسیار کلان تر با لحاظ اقتصاد جمع آوری زباله باشد.

پوراسماعیلی خاطرنشان کرد: برخی کشورها سطل ها و دستگاه مخازن بزرگ دارند که کار بازیافت را در محل انجام می دهند و اگر شرایط فراهم شود و این اتفاق در کرمان بیفتد، بسیاری از کارگران یا زباله گردان از سیستم حذف می شوند و هزینه‌ها نیز کاهش می یابد. 

سرپرست شهرداری کرمان ابراز داشت: معتقدم درباره زباله نباید تنها نگاه اقتصادی و درآمدی داشت؛ مسائل زیست محیطی آن بسیار مهمتر است. در بازیافت زباله به عنوان طلای کثیف بحث زیست محیطی مهمتر از درآمد آن است و شهرداری حتی در این حوزه باید یارانه بدهد زیرا بازیافت در مبدا زباله گردی را به عنوان یک معضل کاهش می دهد.

به گزارش ایرنا در این شرایط انتظار می رود که مدیریت شهری که در دوره ششم تازه کار خود را شروع کرده در کنار همه اقدامات توسعه ای که کرمان به آن نیاز دارد با برنامه های کلان و عملیاتی به فکر وضعیت بهتر خدمات شهری و نظافت این کلانشهر نیز باشد.