همکاری ایران و روسیه در زمینه علوم زمین

به گزارش ایرنا از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، این همکاری در چارچوب تفاهم نامه همکاری بین المللی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) و صندوق و بنیاد پژوهش‌های بنیادین روسیه (RFBR) در زمینه علوم زمین انجام می شود.
حسین فرجامی عضو هیات علمی و مسوول مرکز ملی تحقیقات جنوبگان در این باره گفت: در این کار برخی اساتید موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیز همکاری می کنند.
وی افزود: جنوبگان سرزمینی است پهناور، که پنجمین قاره بزرگ روی کره زمین محسوب می‌ شود، این قسمت از کره زمین از جنبه های گوناگون علمی، سیاسی و اقتصادی دارای اهمیت ویژه‌ای برای کشورهای مختلف است.
وی ادامه داد: وجود منابع عظیم معدنی و شرایط منحصر به فرد جنوبگان در جهت تحقیقات علمی مختلف در زمینه هوا-فضا و تحقیقات ماهواره‌ای، نجوم و مغناطیس، توفان‌های خورشیدی، تنوع زیستی، یخ‌شناسی و اقلیم‌شناسی و پدیده‌های جوی و اقیانوسی، تحقیقات پزشکی و غیره باعث توجه ویژه کشورهای پیشرفته و در حال توسعه جهان به این منطقه گشته است. بنابراین طبیعت دست نخورده، سرمای طبیعی، حجم عظیم یخ‌ها، سقوط شهاب‌سنگ‌ها و ده‌ها عامل دیگر دست به دست هم داده‌اند تا قاره جنوبگان به یک مرکز تحقیقاتی بزرگ بین المللی تبدیل شود.

فرجامی درباره نوآوری این فعالیت در داخل و خارج از کشور گفت: اولین پروژه تحقیقاتی تصویب شده و در حال انجام کشور در زمینه علوم جوی و اقیانوسی در منطقه جنوبگان، اولین پروژه تحقیقاتی پژوهشگاه در فراتر از آب‌های داخلی و اولین پروژه تحقیقاتی در مرکز ملی تحقیقات جنوبگان نوآوری های داخلی و بررسی اثر تغییر اقلیم بر روی یخ‌ها و آب‌های جنوبگان با استفاده از تصاویر ماهواره ای و مدل‌سازی عددی نوآوری بین المللی است.
وی افزود: کم فشارهای قطبی پدیده های حدی میان مقیاس جوی هستند که حاصل اندرکنش جو – اقیانوس است. این کم فشارها معمولا بر روی یخ های سطحی قطبی در دریاها با تداوم چندساعته تا دو روز شکل می گیرند. سرعت باد سطحی شدید ناشی از این کم فشارها باعث ایجاد امواج بلند ناگهانی در دریاها و اقیانوس‌ها و پدیده‌های حدی در عرض‌های بالا می شوند. شدت شار گرمایی توربولانسی حاصل از اندرکنش جو - اقیانوس در کم فشارهای قطبی باعث همرفت عمقی در دریاهای جنوبگان می شود.
فرجامی گفت: کم فشارهای قطبی بدون شک جزو پدیده های خطرناک آب و هوایی محسوب می‌شوند که نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق و کامل دارد. به دلیل پوشش کم ایستگاه های اندازه گیری میدانی در عرض های جغرافیایی بالا به ندرت در نقشه های هواشناسی قابل تشخیص هستند. طوری‌که بیشتر بخش‌های کم فشارهای قطبی در داده های بازتحلیل جوی دیده نمی‌شود. امروزه آنالیز چشمی داده های ماهواره ای روش بهینه‌ای جهت شناسایی و ردیابی این کم فشارها است.

وی ادامه داد: برخلاف قطب شمال، که مطالعات اقلیمی مختلفی در زمینه کم فشارهای قطبی انجام شده است، مطالعات کم و نادری در مورد کم فشارهای جنوبگان صورت گرفته است. تنها در ابتدای دهه ۱۹۹۰ برای دوره محدود چندماهه بدون استانداردهای لازم این پدیده بررسی شده است. در این تحقیق مجموعه داده‌های کم فشار جنوبگان بر اساس اطلاعات نوین ماهواره‌ای و مدل سازی عددی جمع آوری می‌گردد. این بانک اطلاعات شرایطی را فراهم می کند که نه تنها می توان مشخصه‌ها و سری مکانی -زمانی کم فشارهای جنوبگان را تخمین زد بلکه فرصت نابی برای مطالعات جدید جهت تعیین نقش کم فشارهای جنوبگان در سیستم اندرکنش جو- اقیانوس و یخ‌های جنوبگان پیش روی ما قرار می دهد.

فرجامی اظهار داشت: تیم روسی به شکل کاملا تخصصی از داده ها و تصاویر ماهواره ای در زمینه جوی و اقیانوسی و استخراج و تجزیه تحلیل پدیده های حدی در جنوبگان استفاده می کند. با همکاری با این تیم علاوه بر یادگیری آخرین تکنولوژی استفاده شده در زمینه هواشناسی و اقیانوس شناسی ماهواره ای، می توان این تخصص نوین را وارد دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور کرد.