روزنامه اعتماد شنبه ۲۰ شهریور با درج گزارشی آورده است: در شرایطی که پکن و واشنگتن ماههای پرتنشی را سپری میکنند و تنها چند روز قبل، ایالات متحده به همراه تعدادی از متحدان آسیایی و اروپاییاش، چین را به سوءاستفاده گسترده از فضای اینترنت و حمله به سیستم ایمیل مایکروسافت متهم کرده بود، جو بایدن رییسجمهور امریکا و شی جینپینگ رییسجمهور چین عصر روز پنجشنبه با یکدیگر به صورت تلفنی گفتوگو کردند. رییسجمهوری امریکا در ماه فوریه و پس از حضور در کاخ سفید با رییسجمهوری چین تماس گرفته بود و پس از آن هرگز مکالمهای میان رهبران دو کشور برقرار نشد. هرچند برخی کارشناسان این گفتوگوها را برای بهبود روابط دوجانبه و فضای رقابت میان چین و امریکا ضروری ارزیابی میکنند اما گروهی دیگر نگاهی ناامیدانه به این موضوع دارند و معتقدند بدون تغییر رویکرد از سوی امریکا، فضای روابط دوجانبه پکن و واشنگتن روز به روز وخیمتر خواهد شد.
کاخ سفید در بیانیهای که پیرامون این تماس تلفنی منتشر کرده، نوشته است که «دو رهبر گفتوگوهای وسیع و استراتژیکی پیرامون موضوعاتی که منافع دو کشور همپوشانی دارد و همچنین مسائلی که نگاه، ارزشها و منافع ما در مواجهه با آنها متفاوت است، انجام دادند. بر اساس این بیانیه، دو طرف توافق کردند در گفتوگوهایی بیپرده و مستقیم پیرامون هر دو گروه از این موضوعات شرکت کنند. دولت ایالات متحده میگوید این تماس تلفنی بخشی از تلاش مداوم ایالات متحده برای مدیریت مسوولانه رقابت میان واشنگتن و پکن بوده و امریکا مایل است این رقابت در فضایی دور از تنش دنبال شود. یک مقام ارشد امریکایی پیش و پس از این تماس ۹۰ دقیقه بایدن و شی در جمع خبرنگاران حاضر شده و به شرط ناشناس بودن توضیحاتی را به آنها ارایه داده بود.
شبکه خبری سیانان به نقل از این مقام آگاه مینویسد: بایدن در این گفتوگو بیشتر به مسائل سایبری پرداخت و تلاش کرد بحثها در حوزه مباحث استراتژیک و همچنین نحوه مدیریت رقابت امریکا و چین به هدف جلوگیری از درگیری باقی بماند. به گفته او، دو رییسجمهور طی این گفتوگو لحنی دوستانه، صریح و توام با احترام داشتند. در این زمینه خبرگزاری رویترز نیز به نقل از یک مقام کاخ سفید نوشته است: «جو بایدن در این تماس به شیجین پینگ تاکید کرده که ایالات متحده قصد ندارد سیاست دولتش در قابل فشار بر چین در موضوعاتی از جمله حقوق بشر، تجارت و سایر موضوعاتی که معتقد است پکن خارج از هنجارهای بینالمللی عمل میکند، دور شود.»
به گزارش خبرگزاری شینهوا، رییسجمهور چین در این گفتوگو به بایدن گفته است که رویکرد ایالات متحده در قبال پکن، «مشکلاتی جدی» در روابط دو کشور ایجاد کرده است. شیجین پینگ تاکید کرده «اگر ایالات متحده و چین با یکدیگر همکاری کنند، هر دو کشور و همچنین تمام جهان سود خواهند برد و اگر ایالات متحده و چین در مسیر تقابل با یکدیگر گام بردارند، هر دو کشور و تمام جهان متضرر خواهند شد.» شی همچنین افزوده: «سوال این نیست که آیا چین و امریکا باید رابطه خوبی با یکدیگر داشته باشند یا نه؛ سوال این است که دو کشور چگونه میتوانند رابطه خوبی با یکدیگر داشته باشند.» دولت بایدن از ابتدای کار خود در ژانویه ۲۰۲۱، اعلام کرده بود که قصد دارد ضمن اتخاذ رویکردی سختگیرانه پیرامون مساله چین با همراهی متحدان بینالمللی، راه را برای همکاری با پکن در مواردی که دو طرف منافع و ارزشهای مشترکی دارند باز بگذارد.
آنها معتقدند هر دو کشور علاوه بر اینکه ضروری است در مواردی که اختلاف نظر وجود دارد نگرانی خود را ابراز کنند، به همان اندازه نیز نیاز است که بدون در نظر گرفتن اختلافات سیاسی در مواردی که منافع هر دو ایجاب میکند، در مسیر همکاری با یکدیگر گام بردارند. وضعیت موجود نشان میدهد این هدف چندان محقق نشده و به همین دلیل هم دولتمردان امریکایی که میگویند از عملکرد خود راضی نبودهاند، تلاش کردند تا از طریق برقراری ارتباط در عالیترین سطوح، به دنبال تحقق اهداف خود باشند.
یک مقام آگاه امریکایی در این خصوص میگوید: «ما همچنان بر این باوریم که تنظیم معیارها و محدودههای مناسب برای رقابت و همچنین حفظ خطوط ارتباطی میان دو طرف، بسیار مهم است. اما تعاملات در سطوح پایین موثر نبوده و صراحتا باید بگویم از عملکرد خود راضی نبودهایم.» بر اساس روایت چند رسانه امریکایی، مقامهای کاخ سفید لیست کاملی از موارد مطرح شده میان روسای جمهور ایالات متحده و چین ارایه نکردند اما اشاره داشتند که پیرامون دو موضوع ایران و کره شمالی ممکن است در آینده گفتوگوهای بیشتر و مفصلتری صورت بگیرد. مقامهای آگاه در پاسخ به سوالهایی پیرامون اینکه آیا مساله افغانستان نیز در گفتوگوی میان دو رییسجمهور مطرح شد، پاسخ مشخصی ارایه ندادند اما گفتند که بایدن در این باره درخواست به خصوصی از چین ندارد اما درباره «مسائل مهم جهانی» طی این تماس تلفنی گفتوگو شده است.
واشنگتنپست نوشته است بایدن و شیجین پینگ پذیرفتهاند که پیرامون برخی مسائل دیدار و گفتوگوی رو در رو داشته باشند اما به گفته برخی مقامها که این گفتوگو را دنبال میکردند تاریخ یا موضوع ویژهای برای گفتوگو هنوز تعیین نشده است. هنوز مشخص نیست که گفتوگوی اخیر میان جو بایدن و شیجین پینگ تا چه اندازه در آینده روابط دو کشور و کاهش تنشها میان واشنگتن و پکن موثر باشد و نگاههای متفاوتی در این زمینه میان کارشناسان وجود دارد. ایوان مدیروس، کارشناس مسائل آسیا در دانشگاه جورج تاون و مشاور ارشد سابق باراک اوباما، رییسجمهور سابق امریکا میگوید که «این تماس یک گام مهم است که میتواند راه را برای ملاقات حضوری هموار کند» و در گفتوگوهای رو در رو امکان پیشرفت در برخی زمینهها وجود دارد. به گفته او، «در رابطهای تا این اندازه رقابتی، دیپلماسی در سطح رهبران یک عنصر اساسی برای مدیریت درست رقابت است.»
مدیروس تاکید دارد: «هفت ماه گذشته هفت ماهی سخت برای رابطه چین و ایالات متحده بوده و اکنون زمان آن رسیده است که رهبران دو کشور این وضعیت را مهار کنند.» با این حال، مقامهای دولتی و کارشناسان چینی بر این باورند که بهرغم ادعای دولت بایدن مبنی بر تمایل به همکاری در موضوعاتی که منافع مشترک میان واشنگتن و پکن وجود دارد، تداوم رویکرد تقابلی دولت دونالد ترامپ در قبال چین در دولت بایدن و اتخاذ سیاستهای سرسختانه از سوی امریکا در این زمینه باعث شده است حتی در موضوعاتی که دو طرف نگاه و منافع مشترک دارند نظیر تغییرات اقلیمی نیز امکان همکاری موثری وجود نداشته باشد و گفتوگوهای اینچنینی نیز تا زمانی که رویکرد طرفین تغییر نکند موثر نخواهند بود. این موضوع برای چندمین بار در دیدار هفته گذشته جان کری، نماینده ویژه رییسجمهور امریکا در امور تغییرات اقلیمی و وانگ یی وزیر خارجه چین مطرح شد. چینیها در این دیدار خواستار تغییر رویکرد امریکا شدند و وزیر خارجه ضمن اعلام آمادگی برای همکاری تاکید کرد که «اکنون توپ در زمین امریکاست.» شی یین هونگ، استاد روابط بینالملل در دانشگاه رنمین پکن معتقد است: «ایالات متحده آشکارا در بسیاری از حوزههای بسیار مهم برای پکن، نظیر تایوان، دریای چین جنوبی و حقوق بشر در مقابل دولت چین ایستاده است. در چنین شرایطی اگر دو طرف موفق به یافتن زمینههایی برای همکاری دوجانبه در راستای منافع مشترک نشوند، روابط آنها بدون تردید به وضعیت وخیمی دچار خواهد شد.»
نظر شما