نتیجه دو دهه اشغالگری افغانستان توسط آمریکا چه بود؟

از سال ۲۰۰۱ که آمریکا به بهانه مقابله با تروریسم، افغانستان را به اشغال خود درآورد، مردم این کشور تا کنون در فقر و ناامنی روزگار گذرانده اند اما این اشغالگری برای خود آمریکا نیز پرهزینه بوده است؛ موضوعی که ترامپ و متعاقب آن، بایدن را به این نتیجه رساند به هر قیمتی که شده باید خاک افغانستان را برای همیشه ترک کنند.

در ارتباط با هزینه های دو دهه ای آمریکا در افغانستان به تازگی «دانشگاه براون» در یک بررسی همه‌جانبه، برآورد کرده که این کشور در ۲۰ سال گذشته که از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی آغاز شده، در مجموع ۲.۲۶ تریلیون دلار برای جنگ در افغانستان هزینه کرده است. این بدان معناست که این جنگ روزانه ۳۰۰ میلیون دلار برای آمریکا خرج برداشته و سرانه آن به ازای هر فرد افغانستانی معادل ۵۰ هزار دلار بوده است.

در ادامه این بررسی آمده است که ۲.۲۶ هزار میلیارد دلار هزینه شده در افغانستان شامل بیش از ۸۰۰ میلیارد دلار هزینه‌های مستقیم جنگ و افزون بر ۸۵ میلیارد دلار صرف شده برای آموزش ارتش مغلوب افغانستان بوده است. اما از نظر جانی نیز جنگ افغانستان موجب جان باختن دو هزار و ۵۰۰ سرباز آمریکایی و نزدیک به چهار هزار پیمانکار غیرنظامی آمریکایی شده است. همزمان ۶۹ هزار نظامی افغانستان، ۴۷ هزار غیرنظامی و ۵۱ هزار ستیزه‌جو نیز کشته شده‌اند.

حال این پرسش به ذهن می رسد که این همه هزینه مالی و جانی آمریکا چه سودی برای مردم افغانستان داشته است؟

آمریکا پس از دو دهه اشغال نظامی افغانستان درحالی نیروهای خود را از این کشور خارج کرد که اوضاع امنیتی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان در مقایسه با ۲۰ سال قبل بهبودی نیافته بود. تحلیلگران معتقدند که حضور نظامی طی این سال ها جز میلیاردها دلار خسارت و کشته شدن تعداد زیادی از سربازان آمریکایی و اعضای ناتو، کشته شدن هزاران شهروند افغانستان دستاوردی نداشته است.

همچنین تجربه افغانستان بر ادعاهای گذشته حامیان آمریکا خط بطلان می کشد؛ ادعاهایی مبنی بر اینکه آمریکا به هر نقطه ای از جهان وارد شده به توسعه آنجا کمک کرده است. اگر آمریکا طی دو دهه اخیر در زمینه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افغانستان سرمایه گذاری می‌کرد، افغانستان بی تردید از نظر توسعه یافتگی بسیار جلوتر از شرایط اسفبار کنونی بود.

ضمن اینکه دموکراسی مد نظر آمریکا در افغانستان حتی به شکل ظاهری از ارگ حکومتی در کابل فراتر نرفت. عدم اجماع سیاسی، فقر، فساد اداری و ضعف حاکمیت قانون نیز پس از حضور نیروهای خارجی مهم‌ترین چالش‌های داخلی بوده است.

در زمینه ریشه کن کردن تروریسم و افراط گرایی در افغانستان نیز آمریکا ناکام ماند. طی سال های اخیر همواره خاک افغانستان جولانگاه تروریست هاو حملات تروریستی بود و پس از خروج نظامیان آمریکا نیز گروه های افراطی دیگری سربرآورده اند که گروهک تروریستی موسوم به «داعش خراسان» از آن جمله است؛ این گروه تندرو اخیرا با حملات مرگبار به فرودگاه کابل۱۷۰ نفر از مردم بیگناه افغانستان و ۱۳ نیروی نظامی آمریکایی را کشتند.

بی تردید پس از خروج غیرمسوولانه آمریکا، تحرکات گروه های تروریستی افزایش خواهد یافت. چندی پیش «ویلیام برنز» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) تاکید کرد این یک واقعیت است که با خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان توانایی دولت ایالات متحده برای جمع‌آوری اطلاعات و واکنش به موقع به تهدیدهای تروریستی کاهش می‌یابد.

وضعیت ناگوار زنان و دختران در افغانستان برایند راهبرد ناکارمد آمریکا دراین کشور است. بایدن پیشتر به زنان و دختران افغان وعده داده بود که پس از خروج نظامیان آمریکایی از حقوق‌ آنها حمایت می کند؛ وعده ای که مانند بسیاری از وعده های دیگر تو خالی بود. در پیوند با تداوم کمک های بشردوستانه به افغانستان نیز قضیه به همین منوال است.

میراث شوم دیگر آمریکا برای مردم افغانستان، سیل مهاجران و پناهجویان به کشورهای دیگر  گسیل شده است. تا امروز کشورهای همسایه افغانستان میزبان چند میلیون پناهجوی افغان بوده اند و سازمان ملل روز جمعه پنجم شهریور هشدار داد که احتمال دارد تا پایان سال ۲۰۲۱ حدود نیم میلیون نفر پناهجوی دیگر از افغانستان مهاجرت کنند.

در همین ارتباط بود که چند روز پیش «حسین امیر عبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص اوضاع انسانی در افغانستان گفت وضعیت کنونی افغانستان نتیجه رویکرد آمریکا در این کشور است.

در این مدت بیشترین انتقادات و سیل اعتراضات در جهان به سوی کاخ سفید روانه شده اما بایدن تاکنون همواره از تصمیم خود دفاع کرده است. از نگاه ناظران اگر چه کاخ سفید در ظاهر خود را پیروز میدان نشان می دهد ، اما پیامدهای این تصمیم نسنجیده روزی دامن آمریکا را خواهد گرفت.

ترس از تبعات این خروج غیرمسوولانه باعث شده که متحدان نزدیک آمریکا و اعضای ناتو در سیاست های اعلانی، راه خود را جدا از آمریکا به ترسیم کنند. «بوریس جانسون» نخست وزیر انگلیس اگر چه از سوی نمایندگان پارلمان این کشور به خیانت علیه مردم افغانستان متهم شده اما در اظهاراتی تقصیر را به گردن بایدن انداخت و اواخر مردادماه پس از پایان نشست اضطراری اعضای کابینه (موسوم به کبرا) درباره تحولات افغانستان به خبرنگاران گفت  این تحولات نتیجه غیرقابل اجتناب تصمیم دولت بایدن برای خروج نیروهای ناتو از این کشور است.