به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، رفتار یکجانبه گرایانه آمریکا در حوزه سیاست خارجی و مناسبات بین المللی ریشه تاریخی دارد، سیاستی که از دو دهه پیش در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش شدت گرفت. بوش به دنبال اتفاقات یازده سپتامبر با وجود مخالفت‌های بین المللی افغانستان و عراق را به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۳ اشغال کرد.
با اینکه باراک اوباما در دوره ریاست جمهوری خود تلاش کرد اقدامات بوش را جبران کند و بازگشتی دوباره به چندجانبه گرایی داشت، اما آمریکا بار دیگر در دولت دونالد ترامپ با شدت بیشتری به سیاست یکجانبه گرایی با شعار«اول آمریکا» بازگشت. یکی از اهداف اصلی ترامپ در اعمال این سیاست ایران بود و یکجانبه گرایی ترامپ با رفتارهای تهاجمی و اعمال تحریم علیه ایران همراه بود، ترامپ با شعار «اول آمریکا» نه تنها به ایران بلکه به بسیاری کشورها و نظام بین الملل آسیب زد.
پیروزی جو بایدن معاون سابق اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و سخنان او در جریان مبارزات انتخاباتی، برای بسیاری از تحلیلگران نوید بازگشت آمریکا به چند جانبه‌گرایی بود. اما اکنون بسیاری از ناظران پس از حدود هشت ماه مشاهده سیاست‌ها و لفاظی‌ها دریافته اند سیاست خارجی بایدن تداوم وفاداری به سیاست خارجی دونالد ترامپ و نفی رویه باراک اوباما است. شاهد مثال اینکه با وجود انتقاد مکرر از تعرفه‌های ترامپ، بایدن تقریباً همه آن را حفظ کرده است.
فرید زکریا، تحلیلگر آمریکایی و مجری شبکه سی‌ان‌ان در یادداشتی برای روزنامه واشنگتن پست هشدار داد که بایدن در حال عادی سازی سیاست خارجی ترامپ است. او نوشت: نخستین سخنرانی رئیس جمهور بایدن در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در برهه مهمی از دوران ریاست جمهوری او ایراد می‌شود و تاثیر ویژه‌ای بر نگاه به ریاست جمهوری او در خارج از کشور خواهد داشت.
فرید زکریا به مواضع و سیاست‌های مشابه جو بایدن دموکرات با دونالد ترامپ جمهوری‌خواه در قبال ایران و برجام اشاره کرده و نوشته است: یکی از نمونه‌های بارز شباهت سیاست خارجی بایدن با ترامپ توافق هسته ای با ایران است که یکی از دستاوردهای مهم دولت اوباما بود. بایدن در طول مبارزات انتخاباتی خود استدلال می‌کرد که خروج ترامپ از این توافق یک اشتباه بزرگ بوده و به عنوان رئیس‌جمهور تا زمانی که ایران نیز به تعهدات خود پایبند باشد، به این توافق می‌پیوندد. حتی جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن، اعمال مجدد تحریم‌های ثانویه ترامپ علیه تهران را با وجود مخالفت متحدان آمریکا «یکجانبه‌گرایی درنده» توصیف کرد.
این تحلیلگر ارشد آمریکایی افزود: از زمان روی کار آمدن بایدن آمریکا به توافق بازنگشته و حتی برخی از تحریم‌ها را تمدید کرده است. مقامات بایدن که مدت‌ها با تلاش برای مذاکره مجدد درباره توافق مخالف بودند، اکنون می‌خواهند آن را طولانی و تقویت کنند. تاکنون، این استراتژی ترامپ و بایدن در مقابل ایران به نتیجه نرسیده است. ذخایر اورانیوم غنی شده ایران از کمتر از ۳۰۰ کیلوگرم در سال ۲۰۱۸ به بیش از ۳۰۰۰ کیلوگرم در ماه رسیده است.
همانگونه که زکریا گفته است، کارزار فشار حداکثری که ترامپ علیه ایران به راه انداخت در دولت جو بایدن نیز ادامه یافته است و او با طرح مطالبات جدید از بازگشت به برجام و اجرای تعهدات آمریکا طفره می‌رود. تحریم‌هایی که عمدتا با وارد کردن اتهامات سیاسی، امنیتی یا حقوق بشری به کشورهای غیرهمسو با آمریکا تحمیل می‌شود اما نتایج و پیامدهای اقتصادی دربردارد.
از دیگر نشانه‌های تداوم رویکرد یکجانبه آمریکا در دولت بایدن خروج غیرمسئولانه نیروهای نظامی این کشور از افغانستان بود. آمریکا با رویکرد یکجانبه گرایانه بوش افغانستان را اشغال کرد و با رویکرد یکجانبه گرایانه بایدن که دنباله‌روی از ترامپ بود از این کشور خارج شد.در این زمینه نه تنها با کابل مشورت نشد بلکه این تصمیم حتی با شرکا و متحدان سنتی و راهبردی آمریکا در اروپا و ناتو هم در میان گذاشته نشد. رییس ستاد ارتش انگلیس رسما اعتراف کرد که از تصمیم بایدن برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان، غافلگیر و ناامید شده و انتظار چنین تصمیمی را نداشته است.
آمریکا چنین رویکردی را حتی در قبال متحدان اروپایی خود نیز در پیش گرفته است؛ دولت استرالیا ۵ سال پیش قراردادی برای خرید زیردریایی با فرانسه امضا کرد. در سال ۲۰۱۹ قرارداد دومی بین فرانسه و استرالیا امضا شد که این بار موضوع آن مشارکت راهبردی به مدت پنجاه سال بود. حالا چند روز پیش استرالیا اعلام کرده که قرارداد با گروه نیروی دریایی فرانسه برای ساخت ناوگان زیردریایی‌های دیزلی را لغو می‌کند و یک روز پیش از آن جو بایدن، بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا و اسکات موریسون، نخست وزیر استرالیا خیر معاهده امنیتی در اقیانوس‌های هند و آرام را اعلام کردند.
طبق این معاهده، آمریکا و بریتانیا فناوری و توانایی ساخت زیردریایی‌های با نیروی محرکه هسته‌ای در اختیار استرالیا قرار می‌دهند. وزیر خارجه فرانسه این معاهده امنیتی را «خنجر از پشت» توصیف کرد و سفرای خود را از واشینگتن و کانبرا فراخواند.
ذکریا به تشابه مواضع بایدن و ترامپ در قبال کوبا و مغایرت مواضع رئیس‌جمهور کنونی و دموکرات آمریکا با باراک اوباما پرداخته و سیاست دولت اوباما در قبال کوبا جسورانه خواند و افزود: همانند مورد ایران، در کوبا مردم عادی هزینه این سیاست‌ها را متحمل شده‌اند. یکی از ظالمانه‌ترین جنبه‌های سیاست تحریم آمریکا این است که به این راحتی به کار گرفته می‌شود زیرا گروه‌های ذی‌نفع خاص در واشنگتن را راضی می‌کند و برای آمریکایی‌ها هم بدون درد است اما به فقیرترین و ناتوان‌ترین‌ها که میلیون‌ها نفر از مردم عادی کوبایی و ایرانی هستند، خسارتهای هولناکی وارد می‌کند، کسانی که هیچ راهی برای اعتراض یا پاسخ دادن ندارند.
زکریا نوشته است: بایدن و تیمش غالبا از ترامپ به دلیل حمله به سیستم بین‌المللی قانون محور انتقاد کردند اما چگونه می‌توان چنین سیستمی را بازسازی کرد در حالی که حمایت گرایی عریان، تحریم‌های یک جانبه، مشاوره‌های محدود با دیگر متحدان آمریکا و سیاست‌های «اول آمریکا» در مورد واکسن‌ها و حتی سفرها از و به مقصد آمریکا را ادامه دارد؟
نظر شما