بسیاری از تحلیلگران در جهان امیدوار بودند ورود «جو بایدن» به کاخ سفید باعث ایجاد تغییراتی شگرف در رویکرد دستگاه دیپلماسی و تفکرات حاکم بر آن شود. اگرچه بایدن همچون دیگر روسای جمهوری دموکرات آمریکا، با اظهارات نرم و تعامل گرایانه خود امیدواری هایی را در بین سیاستمداران و کارشناسان آمریکایی و بسیاری از مقام های کشور های دیگر در مورد نحوه ورود واشنگتن به مسایل بین المللی ایجاد کرد اما کاستی ها و شکست ها در حوزه سیاست خارجی آمریکا در همان شش ماهه نخست زمامداری بایدن به نمایش گذاشته شد.
متحدان خسته واشنگتن که از سیاست های «دونالد ترامپ» نا امید شده بودند، حال، آمال و آرزو های خود در دوره بایدن را هم تحقق نیافته می بینند. گذشته از برخی خط مشی های عادی و نه چندان تاثیرگذار چند ماهه اخیر در واشنگتن اما تصمیم گیری های جنجالی به ویژه در یک ماهه گذشته موجی از انتقاد های جهانی نسبت به رویکرد سیاست خارجی دولت بایدن را به همراه داشت. خروج پرحرف و حدیث و فرار گونه نظامیان و دیپلمات های آمریکایی از افغانستان شکل خطرناکی از بی برنامگی در دولت بایدن را به نمایش گذاشت؛ سیاستی که در نهایت به سیطره سریع طالبان بر افغانستان منجر شد. هنوز بسیاری از دولت های منطقه و جهان آمریکا را مسوول نا امنی های داخلی افغانستان و تهدیدات تروریستی علیه دیگر کشورهای جهان می دانند.
دیگر اقدام جنجالی واشنگتن؛ قرارداد تحویل زیردریایی هسته ای به استرالیا است که با اعتراض شدید فرانسه روبرو شد. همچنین اقداماتی برای ایجاد یک ائتلاف نظامی چندجانبه با حضور آمریکا، انگلیس و استرالیا و دیگر کشورها برای مقابله با قدرت چین نیز از موضوعات مهمی هستند که به نوعی محاسبات در عرصه سیاست بین المللی را سخت کرده است.
جالب اینجاست بایدن در بحبوبه تنش با چین، فرانسه و اتحادیه اروپا و ایجاد شکاف در ناتو، تاحدودی همچون ترامپ، در نشست مجمع عمومی سازمان ملل بر ضرورت اتحاد و انسجام تاکید می کند.
تداوم سردرگمی متحدان واشنگتن
سیاست خارجی دولت بایدن همچون دوره ترامپ اکنون بسیاری از متحدان آمریکا را دچار سردرگمی کرده است. به گونه ای که ادامه این مسیر ایالات متحده را از بسیاری از کشور های جهان منزوی خواهد کرد. تارنمای شبکه خبری «سی.ان.ان» نوشت تصویری که بایدن در همین دوره چند ماهه از سیاست خارجی آمریکا ساخته است ضربه جدی را به وی و واشنگتن وارد کرده است. خروج از افغانستان با اعلامیه هفته گذشته ارتش این کشور که با اعتراف به کشتار تعدادی از مردم بیگناه افغان در یک حمله پهپادی همراه بود، اوضاع را بدتر هم کرد. از سوی دیگر بایدن با اقداماتی که انجام می دهد باعث گسست میان ایالات متحده با متحدان قدیمی آن هم می شود.
طبق این گزارش، امضای بایدن پای بسیاری از اتفاقات اخیر سیاست خاجی آمریکا قرار دارد. هدف اصلی دولت وی ایجاد جبهه منطقه ای ضد چین است که بخشی از آن نیز به تقویت ناوگان دریایی استرالیا اختصاص دارد تا توازن دریایی در اقیانوس آرام را به نفع کاخ سفید تغییر دهد. با این حال همزمان این اقدام واشنگتن باعث شده است که یک قدرت کلیدی اروپایی که تمایل دارد در آسیا هم نقش راهبردی را ایفا کند از ایالات متحده دور شود. این اقدام آمریکا حتی جایگاه سیاسی «امانوئل مکرون» را که در آستانه رقابت انتخاباتی قرار دارد متزلزل ساخت.
سی ان ان افزود: متحدان آمریکا پس از دوره پرهرج و مرج ترامپ، انتظار داشتند که سیاست آمریکا از پیش بینی پذیری و ثبات بیشتری برخوردار باشد. آن ها برای اینگونه مدیریت نامنظم سیاست خارجی آمادگی نداشته اند و اکنون هم اوضاع بین آمریکا و آن ها رو به راه نیست.
نشریه «پلیتیکو» نیز در گزارشی به جایگاه نخبگان آمریکایی برای نجات سیاست خارجی از دست بایدن پرداخته و آورده است خروج ماه گذشته آمریکا از افغانستان طبق تصمیم بایدن صورت گرفت و حکایت از آن دارد که دیپلمات ها و مشاوران از چارچوب سیاست خارجی حذف شده اند. «ریچارد هاس» رییس شورای روابط خارجی آمریکا که در عمل رهبری نخبگان سیاست خارجی آمریکا را برعهده دارد، خروج از افغانستان را شکست بزرگ اطلاعاتی و دارای پیامدهای غم انگیز توصیف کرد.
هاس اعتراف کرده است که اگرچه در دوره های گذشته هم آمریکا در ویتنام، لیبی و در برخی مسایل دیگر اشتباه کرد اما در ۷۵ سال گذشته ساختار سیاست خارجی در بیشتر موارد موفق بود.
با اینحال نشریه پلیتیکو اعتقاد دارد: آنچه که اکنون در افغانستان می بینیم شکستن نخبگان سیاست خارجی است. درست است که ترامپ این نخبگان را با تعیین برنامه خروج از افغانستان تضعیف کرد اما بایدن نیز به همین امر باور داشت و آن را اجرا کرد.
تحلیلگران اعتقاد دارند درحالیکه به نظر می رسید بایدن از تریبون سازمان ملل برای تقویت اتحادهای کشورش استفاده کند، اما نتوانست فلسفه سیاست خارجی خود را برای جهان تبیین کند. وی همچنان بر لزوم انسجام جهانی سخن گفت اما خود وی گویا به مسیر تحقق این هدف توجهی ندارد و خط مشی های دلخواه را ادامه می دهد؛ بایدن مانند ترامپ انتظار دارد همه خود را با آمریکا هماهنگ کنند.
فقدان نگاه راهبردی در بایدن
کارشناسان ضعف های دولت بایدن را دلیل اتخاذ سیاست خارجی ناهمگون و غیرقابل اطمینان از سوی واشنگتن می دانند. نشریه «آتلانتیک» در گزارش خود در مورد دلایل اشتباهات مداوم بایدن در سیاست خارجی به سابقه طولانی رویکردهای غلط وی از دو دهه قبل پرداخت و نوشت: در تحلیل این رویه نظریه واحدی وجود ندارد. یا او جهان را بد می فهمد یا برخی ویژگی های روحی و روانی وی به خوبی با او همراهی نمی کنند.
طبق این تحلیل، بایدن هیچگاه یک متفکر استراتژیک چشمگیر نبوده است. اگرچه وی توانایی و نقاط قوتی را در عرصه اجتماعی دارد اما این به مفهوم داشتن رویکردی راهبردی و درک مناسب از پیچیدگی رویدادها و نیروهای تاریخی نیست.
به اعتقاد کارشناسان بایدن در سیاست خارجی می خواهد به مخاطبان بقبولاند خیلی بیشتر از آن چیزی که نشان می دهد، می داند. بنابراین در مقابل توصیه کارشناسان و منتقدان مقاومت می کند. وی در حوزه امنیت ملی فاقد برخی از مهمترین ویژگی های مورد نیاز برای حکمرانی است؛ ویژگی هایی همچون تشخیص، خرد و تدبیر، توانایی پیش بینی وقایع آینده، داشتن ظرفیت تصمیم گیری درست براساس اطلاعات اندک یا ناقص و تمایل برای تجزیه و تحلیل در یک محیط متغیر در بایدن دیده نمی شوند. این گزارش تاکید کرد «به بیان ساده جو بایدن دارای قوه استدلال نامطلوبی است».
این نشریه آمریکایی، یکی از نمونه های مهم تصمیم گیری های اشتباه بایدن در گذشته را عقب نشینی از عراق در دولت اوباما دانست. در چندماه گذشته هم تعداد نیروی آمریکایی در افغانستان به شدت کم بود و هیچ فشار سیاسی داخلی برای خروج وجود نداشت اما بار دیگر اصرار بایدن اوضاع را به سمت بحران سوق داد. بایدن تصمیم گرفت تا در افغانستان نیز همان کاری را تکرار کرد که در عراق انجام داده بود؛ علت آن است که او تصور می کرد این بهتر است و نه به این دلیل که شرایط موجود وی را مجبور به این کار می کند.
کارشناسان نکته ای مشترک در رویکردهای سیاست خارجی دولت های ترامپ و بایدن را پیش بینی ناپذیربودن سیاست های آمریکا به ویژه از سوی متحدان این کشور می دانند. اگرچه دو رییس جمهوری به شیوه های مختلفی خط مشی های مورد نظر خود را دنبال می کنند اما در پایان نتیجه آن اتخاذ تصمیم های هزینه زا و تنش آمریکا با نزدیک ترین متحدان و انزوای کاخ سفید است.
نظر شما