وزیر جهاد کشاورزی: گاهی "اقتدار غذایی" از "اقتدار نظامی" مهمتر است

به گزارش ایرنا، «سیدجواد ساداتی‌نژاد» عصر شنبه در جلسه ماهیانه جامعه اسلامی مهندسین اظهار کرد: با اتفاق کرونا در دنیا حوزه غذا و امنیت غذایی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. همه کشورها همیشه در حوزه غذا دغدغه داشته اند. در همه قوانین اساسی کشورها امنیت غذا و تامین غذا توسط دولت‌ها از جایگاه مهمی برخوردار است. اما در شرایط کرونا حساسیت‌ها بیشتر شده و کشورها برای احتیاط ذخیره سازی بیشتری انجام می دهند.

وی افزود: دسترسی به غذا کمتر و نسبت به گذشته گرانتر شده است. به همین دلیل بین کشورها از این ناحیه رقابتی در جهت امنیت غذایی شهروندان ایجاد شده است.  چین در زمینه خرید و ذخیره سازی اقلام غذایی از بقیه جلوتر بوده و ید طولایی دارد. دنیا شرایط امنیت غذایی خود را ارتقا داده است و حوزه امنیت غذا امروز به حوزه "قدرت غذا" تغییر شکل داده است. کشورها امروز فقط به دنبال امنیت غذایی مردم خود نیستند، می خواهند صاحب قدرت غذا شوند.

ساداتی نژاد با بیان اینکه واژه‌ای در ادبیات سیاسی و دیپلماسی به نام "اقتدار غذایی" ایجاد شده است، بیان کرد:  اقتدار ملی کشورها به اقتدار غذا وابسته شده که در معاملات، تجارت و ارتباط سیاسی کشورها حائز اهمیت است و در کنار دیگر دیپلماسی ها، "دیپلماسی غذایی" به عنوان یک مفهوم و بعد فعال بین المللی مطرح است تا جایی که گاهی در حوزه عمل اهمیت اقتدار غذا از اقتدار نظامی هم مهمتر است.

وزیر جهاد کشاورزی با یادآوری حادثه ساقط شدن جت روسی توسط پدافند ترکیه گفت: همه جهان با شناختی که از رییس جمهوری روسیه داشتند منتظر نوعی واکنش نظامی بر علیه ترکیه بودند ولی نیاز غذایی روسیه به بخش کشاورزی و غذای ترکیه باعث شد، کار دو کشور با گفت‌وگو به سرانجام برسد.  این نشان می‌دهد که قدرت غذا بسیار قوی و بازدارنده است.

ایران در غرب آسیا صاحب اقتدار غذایی است ولی سهم ما ۲ درصد است

وی با اشاره به شرایط اقلیم ایران و شرایط خوب طبیعی و آب و هوایی کشور، عنوان کرد: سر جمع کم آبی و پر آبی، ما نسبت به کشورهای همسایه شرایط ویژه‌ای داریم. ما در جنوب غرب آسیا و خاورمیانه صاحب قدرت غذایی هستیم. ولی واقعیت این است ولی کرسی اقتدار غذایی ما کامل نیست و حتی در بخشی از امنیت غذایی خودمان هم کاستی هایی داریم. بر اساس ظرفیت و پتانسیل آن قدرتی که باید در اختیار ما باشد، نیست. میلیون ها نفر در کشورهای همسایه ما زندگی می کنند و سهم ما از صد در صد امنیت غذایی در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا ۲ درصد است.

عضو کابینه دولت سیزدهم درباره نقش غذا و قدرت غذا در اقتدار ملی و بین المللی گفت: غذا مانند اسلحه عامل استیلا است. ۳۷ درصد غذای جهان در آمریکا است که خود ابزار قدرت، حکمرانی و استیلا است. ما از این ابزار برخوردار نیستیم. کشور داری اقتدار غذایی در منازعات، مناسبات و دیپلماسی بین‌المللی مورد توجه دییگر کشورها قرار می گیرد و در رای آن ها تاثیر می گذارد. لذا این ابزار از که نظر اکولوژیکی و استراتژیکی در اختیار ما است  ولی در عمل ما نتوانستیم به مرحله‌ای برسیم که در حوزه امنیت ملی و بین المللی از بهره ‌برداری کنیم.

کشاورزی ایران تجاری و اقتصادی نیست

ساداتی‌نژاد با طرح این پرسش که  چرا با وجود شرایط اقلیمی و اکولوژیکی مناسب ما در منطقه، از اقتدار غذایی برخوردار نیستیم، اظهار کرد: دو دلیل اصلی دارد؛ یکی اینکه کشاورزی در ایران تجاری و اقتصادی نیست.  سهمی که کشاورزی در gdp دارد باید به همان انداره در سرمایه گذاری هم سهم داشته باشد. میانگین سرمایه گذاری دنیا در بخش کشاورزی ۴ درصد است، لذا سهم gdp  ما در کشاورزی با سرمایه گذاری فاصله خیلی زیادی دارد. بیشتر نگاه ما به  کشاورزی و کشاورزمعیشتی بوده و به این دلیل بهره‌وری آب و خاک ما پایین است. طبیعتا سرمایه در چنین شرایطی جذب نمی شود.  اینکه کشاورزی در دنیا یارانه بگیر است بازدهی کم آن نسبت به صنعت و خدمات است.

کشاورزی ما دانش بنیان نیست
وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: در دنیا خلاء بازدهی کشاورزی نسبت به دیگر حوزه ها را با یارانه جبران می کنند. چون حوزه امنیت غذا مهم است. بنابراین ضمن اینکه باید با یارانه به کشاورزی کمک کنیم باید آن را تجاری و اقتصادی کنیم. دومین دلیل شرایط کنونی ما در بخش کشاورزی این است که این حوزه دانش بنیان نیست. چون کشاورزی علمی نیست، نمی توان به آن تولید اقتصادی و تجاری گفت. لذا با رفع این دو کاستی ساختاری باید در حوزه کشاورزی برنامه ریزی کنیم.

 وی افزود: در  سال ۱۳۴۲ بحث  انقلاب سفید و اصلاحات ارضی بود و کشاورزی ما به خرده مالکی تبدیل شد و این باعث شد که کشاورزی از حوزه تجاری و اقتصادی فاصله گرفته و معیشتی شود. ظاهر طرح اصلاحات ارضی این بود که زمین را از عمده مالک ها به کشاورزان می داد که عملا باعث آسیب به تجارت و اقتصاد در بخش کشاورزی شد. دوم اینکه "آب از کشاورزی جدا شد" و تا امروز درگیر این مقوله هستیم. آب در اختیار وزارت نیرو و کشاورزی دست وزارت جهاد کشاورزی است و این دو مثل دو جزیره جدا از هم عمل می کنند.

 عضو دولت سیزدهم سومین عامل معیشتی شدن کشاورزی ایران را جدا شدن تجارت از کشاورزی دانست و اضافه کرد: امروز بخش تجارت در اختیار وزارت بازرگانی است و ارتباط ارگانیک دو بخش کشاورزی و بازرگانی سخت است. یکی تولید می کند ولی حوزه بازار و تجارتش در اختیار کس دیگری است. این چالش تنظیم بازار، واردات و تولید همیشه وجود داشته و جاهایی هم به تولید ضربه زده است. زمانی تولید کافی بوده اما واردات بی رویه تولید را زمین گیر و زیانده کرده است.
 
راهکار؛ برنامه کشاورزی قرار دادی

ساداتی نژاد در بیان راهکار اقتصادی و تجاری کردن کشاورزی گفت: راه حل کشاورزی قراردادی است و برنامه ما در وزارت جهاد کشاورزی توسعه برنامه کشاورزی قراردادی است و از امسال هم کار خود را از گندم شروع کرده‌ایم. در کشور ما یک درصد محصولات ما با سیستم قرار دادی تولید می شود و این عدد در برخی از کشورها تا ۹۰ درصد است.

وی در تشریح کشاورزی قراردادی اظهار کرد: به این معنی است که هیچ بذری کاشته نمی شود مگر اینکه فروش آن تضمین شده باشد و محصول برای کدام بازار هدف است، داخلی یا صادراتی؟ لذا برای فائق آمدن بر کشاورزی خورده مالکی و معیشتی راهی جز کشاورزی قراردادی نداریم. در این سیستم الگوی کشت اتفاق می افتد و به جای اینکه به صورت دستوری کشاورز را از کاشتن کشتی که مصرف آب زیادی دارد، منع کنیم برای کشت جایگزین به او کشت جایگزین و قیمت تضمینی می دهیم.