به گزارش ایرنا، تنفس در هوای خردمندی برآمده از فرهنگ و هنر فرصت بزرگی است که نه تنها نباید از دستش داد، بلکه باید ارجش نهاد و بر صدرش نشاند و در ورای آن توجه به عدالت فرهنگی از مولفه‌های مهم برای همه‌گیری توسعه فرهنگی در استان است و مازندران به مثابه شعر سبز آفرینش همواره هنرمندان و فرهنگ دوستان برجسته و توانمندی را در دل خود جای داده و باتوجه به کیفیت دستاوردهای فاخر هنری و فرهنگی و ظرفیت‌های علمی و دانشگاهی و حضور جمعیت شناور، همواره باید به زیرساخت های هنری این دیار و تحقق عدالت فرهنگی توجه جدی داشت.
اما برای تحقق عدالت فرهنگی در مازندران گره‌هایی وجود دارد که با گشودن آنها ، راه فرهنگ و هنر در جامعه و نقش مهم و سازنده آن در فرایند پیشرفت و توسعه استان تسهیل و تسریع می شود. مازندران اگر چه در ساخت و تولید محصولات فرهنگی و هنری سهم شایسته ای در سطح ملی داشته و دارد ، اما امروزه جوانان با فرهنگ و هنر استان به دلیل کم توجهی ها، بیگانه و کم آشنا هستند.
بررسی آمار و پژوهشی که دانشگاه مازندران در تیر ماه ۱۴۰۰ در باب وضعیت فرهنگی و هنری استان انجام داده نشان می دهد که بر خلاف تصور همگانی ، مازندران وضعیت مناسبی در مصرف کالای فرهنگی ندارد و براساس پژوهش از جمعیت نمونه آماری ۱۰۰ هزار نفری در تمام شهرستان های استان، ۶۰ درصد مطبوعات نمی‌خوانند، ۶۸.۹ درصد رادیو گوش نمی‌دهند، ۵۰ درصد جمعیت هرگز سینما نمی‌روند. این آمارها توجه به وضعیت هنر و فرهنگ مازندران و تحقق عدالت فرهنگی را بیش از پیش آشکار می سازد.
هر فرهنگ و هنری اگر از اصالت و ارزش‌های مادی و معنوی خود تهی شود، نه تنها زاینده نخواهد بود، بلکه پویایی خود را نیز از دست داده و به ناکجا آباد خواهد رسید. فرهنگ و هنر و حمایت از آن عرصه تفنن و شعار نیست ،بلکه مستلزم درک عالمانه در شناخت آسیب ها و بررسی چالش ها و رسیدگی به مطالبات حوزه فرهنگ و هنر است.
به باور کارشناسان، توسعه ی متوازن و فراگیر و پایدار در جامعه، مستلزم توجه به تمام ابعاد توسعه از جمله توسعه فرهنگ و هنر است و باور کنیم که فرهنگ و هنر و اهالی آن در مازندران غنی هستند، اما فقر و بی توجهی های فرهنگی و هنری مانع استفاده از فرصت های بی شمار فرهنگ و هنرغنی و فرهیختگان و هنرمندان توانای مازندران است.
آمار چه می گوید؟
از سوی دیگر بررسی آمارها نشان می‌دهد پنج هزار و ۷۳ صندلی سینما در مازندران وجود دارد که از این حیث مازندران در رتبه هفتم کشور قرار دارد. همچنین ۱۱۰ کتابخانه عمومی در استان وجود دارد که از حیث، مازندران در رتبه دهم کشور قرار دارد. همچنین مازندران در سرانه کتابخانه عمومی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در رتبه ۲۶ کشور قرار دارد.
اگر چه این آمارها وضعیت ناخوشایندی را نشان نمی دهد ، ولی واقعیت این است که جمعیت چند ده میلیونی گردشگری که مازندران را خانه دوم خود می دانند و در تمامی فصول سال به سفر و اقامت در این استان از امکانات آن بهره می برند ، نادیده گرفته است.
به گفته صاحبنظران، پایین بودن شمار کتابخانه‌های عمومی از یکسو و توزیع ناعادلانه آن از سوی دیگر، کمبود سرانه فضای فرهنگی و کتابخانه ای و مهمتر از همه نداشتن نمایشگاه دائمی فرهنگی از جمله مشکلات فراروی بخش فرهنگ و ادب در استان به شمار می رود.
در استان مازندران ۹۵ تالار فرهنگی وجود دارد که از این تعداد ۲۱ تالار متعلق به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی است. اهالی هنر مازندران همواره به علت نداشتن فضای کافی برای انجام فعالیت‌های فرهنگی با مشکلات متعددی مواجه هستند. تقاضا و درخواست برای سالن‌ها و فضاهای فرهنگی از نهادهای دیگر یکی از این مشکلات است تا اهالی هنر بتوانند حداقل در فضایی غیر استاندارد آتش فرهنگ و هنر را در این دیار کهن روشن نگه دارند.
از سوی دیگر عدالت فرهنگی و هنری به گونه‌ای است تا تمام ابزار هنر برای شناسایی استعدادها دسترس همگان بویژه کودکان و نوجوانان باشد و تحلیل آمار نشان دهنده آن است که در مازندران با جمعیت بیش از ۵۰۰ هزار دانش آموزی، این تعداد دانش آموز حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ معلم هنر در استان داریم که ۱۱۰ تا ۱۲۰ نفر از آنها رسمی و بقیه غیررسمی هستند و اکنون مشکل اصلی شهرهایی مانند گلوگاه، میاندورود، کیاسر، سوادکوه، فریدون‌کنار، نور نبود حتی یک معلم هنر است که با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت آموزش و پرورش باید برای رفع این چالش ها اقدام کرد.
در حالی که سرانه فضای سبز هر مازندرانی ۶.۴ مترمربع، فضای آموزشی پنج مترمربع و سرانه فضای ورزشی بیش از یک و۵۰ سانتیمتر مترمربع است، اما این سرانه در خصوص مجموعه های فرهنگی بسیار کم و درحد چند سانتیمتر است. در نتیجه ضعف در زیرساخت ها و زیربنایی فرهنگی، اقبال و توجه مردم به محصولات فرهنگی کمتر از حد انتظار و نگران کننده کرده است.
باوجود مشکلات زیرساختی فرهنگی در مازندران ، سالانه بیش از ۶۳ میلیون مسافر از نقاط مختلف کشور به این استان سفر می کنند. این آمار مبین آن است که مسئولان نباید در اجرای طرح های زیرساختی در حوزه هنر و فرهنگ تنها به جمعیت ثابت توجه داشته باشند بلکه باید جمعت شناور هم مورد توجه باشد.
در استان مازندران ۷۷ مرکز علمی و دانشگاهی فعال است. دانشگاه‌های استان مازندران صاحب امتیاز ۵۶ ژورنال تخصصی علمی هستند. در سال تحصیلی گذشته در دانشگاه های استان مازندران ۱۱۱ هزار دانشجو مشغول تحصیل بودند و این مراکز دارای پنج هزار و ۸۷۸ استاد و عضو هیات علمی هستند. این آمارها نشان می دهد که باید بر اساس سرانه دانشجویی هم شاخص های فرهنگی و هنری در استان افزایش یابد.
در زمان حاضر، آمار مصرف کالاهای فرهنگی مهمی مانند کتاب افتخار آمیز نیست و سرانه مطالعه ۱۲ دقیقه برای هر ایرانی، گویای نیاز به تلاش و همت بیشتر و افزون تر است. در مازندران این سرانه به کمتر از ۱۰ دقیقه هم کاهش یافته که حل این مشکلات و نارسایی ها به تنهایی از عهده دولت خارج بوده و به کمک همه اهالی فرهنگ و هنر و دلسوزان بستگی دارد.
بیش از چهار هزار نفر در صندوق اعتباری هنر استان مازندران عضو هستند و اجرای تحقق عدالت در فرهنگ و هنر استان در وهله اول رسیدگی عاجل به مشکلات معیشتی این عزیزان با اجرای طرح رتبه بندی و بعد ازآن رفع مشکلات زیرساختی و افزایش سرانه فرهنگی و جلب نظر مردم به به آثار فرهنگی و هنری است.
عدالتی که نیست
مدرس و کارگردان تئاتر در مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت: با اطمینان می گویم اهالی تئاتر بیشتر ازهمه در رنج و نابه سامانی زیاد به سر می برند ، رنجی که می شد در این مدت با حمایت مالی اندکی مرهمی بر آن گذاشت.
محسن اردشیر افزود : اگر چه بودجه تئاتر کشور در سطح کلان بیشتر شبیه یک شوخی است تا واقعیت ، اما همین مقدار کم و هر آنچه به عنوان کمک مالی در نظر گرفته می شود فقط در تهران خلاصه می شود و به عبارتی بیش از ۹۵ درصد بودجه هنر این مملکت برای تهران هزینه می شود.
وی خاطر نشان کرد : سهم مالی یک سال استان مازندران در سال گذشته ۶۰ میلیون تومان بود و حال آنکه بودجه یکی ازکارگردان‌های تهران برای یک اثر ۹۰ میلیون تومان. یعنی استان مازندران به‌عنوان استانی که بیشترین تحصیل کرده رشته تئاتر در کشور را دارد به اندازه یک کارگردان درجه چندمی در تهران بودجه کمتری دارد.
اردشیر گفت : گذشته از این ، سالن های تئاتر همه در تهران متمرکز است که به هیچ وجه در اختیار بقیه استانها قرار نمی‌گیرد. برای مثال برای نمایش خانه سیاه، بعد از سه سال هنوز هیچ سالنی در اختیار بنده در تهران قرار ندادند.
این مدرس و کارگردان تئاتر اضافه کرد: بدون شک دولت جدید باید به تمام موسسات و آموزش‌های بازیگری و گروه‌ها تئاتری فعال کشور تسهیلات بلاعوض پرداخت کند تا هنرمندان بتوانند خود را دوباره احیا کنند. بودجه تخصیص یافته برای تئاتر کشور با عدالت بین تمام استان های کشور توزیع شود و صرفا خرج تهران نشود.
او ادامه داد : متاسفانه سالن‌های تئاتر استان ها از امکانات حداقلی نور و صدا نیز برخوردار نیستنند. مثلا در آمل در زمان اجرا ما همیشه صدا و میکسر و نور وباند برای اجرایمان کرایه می کردیم و می کنیم. مگر می شود سالن تئاتر این امکانات حداقلی را نداشته باشد؟ انتظار این است که حالا که دولت از پس نگهداری سالن های تئاتر بر نمی آید ، آنها را به صورت مزایده ای به خود تئاتری ها واگذار کند تا لااقل ما خودمان بتوانیم با مدیریت خودمان بخش سخت افزاری و تبلیغاتی و تماشاگر را ارتقاء دهیم.
اردشیر گفت: به نظر من مشکلات اساسی در استانها بیشتر در تخصیص بودجه در بخش کلان است که اگر به طور مساوی و عادلانه در اختیار استانها قرار گیرد تا بخشی از این دست مشکلات قابل حل است. بخش مهم و اساسی از دید من این است که دولت باید برای گروه‌های حرفه ای تئاتر استان ها وآموزشگاه‌ها و موسسات بازیگری فعال و کسانی که تمام زندگیشان در واقع وقف تئاتر شده است اعتبار و اهمیت بیشتری قائل شود.
بحران در آموزش هنر
یک گالری دار و مدرس هنرهای تجسمی هم در گفت وگو با ایرنا گفت: در زمان حاضر آموزش هنر در معرض تهدید جدی است. بسیاری از آموزشگاه ها به واسطه قوانین دست و پا گیر و مبهم در حال تعطیلی هستند. این موضوع انگیزه شغلی بسیاری از هنرمندان را از بین می برد و موجب رشد بیکاری در میان تحصیل کردگان هنر می شود.
فاطمه پری نژاد افزود : ماجرا از جایی شروع می شود که نهادهای مسئول تصمیم می گیرند مجوز آموزشگاه های هنری را در منازل و اماکن بی دلیل لغو کنند. این در حالی است که قیمت بالای اجاره بها اجازه ادامه فعالیت را نمی دهد. به ما گفتند اجرای این کار به دلیل ایمنی است اما پیگیری کردیم دیدیم برای مدارس غیر انتفاعی و مهدکودک ها اجاره این خانه ها مشکلی ندارد ، اما برای آموزشگاه های هنری موانع مجوزی وجود دارد.
وی ادامه داد : کسانی که از اقتصاد هنر و شغل هنری تحلیل دقیقی ندارند این چیزها را می گویند و موانع را بدون در نظر گرفتن شاغلین هنر و مسائل اقتصادی جلوی پا می گذارند.
گالری دار و مدرس هنرهای تجسمی تصریح کرد: همین جا می گویم که آموزش هنر در حال بحران جدی در دوران همه گیری کرونا بود و این موانع شبه قانونی بحران را جدی تر کرد. این مشکل با گفت و گو حل می شود و مراجع رسمی باید خواست مشارکت با صنف آموزشگاه های هنری را داشته باشند. ما از مسئولان بودجه نمی خواهیم بلکه تنها خواستار همکاری و گفت و گو و آغاز عدالت فرهنگی یعنی توجه به درد دل هنرمندان هستیم.
پول نه، عدالت می خواهیم
پری نژاد خاطر نشان کرد: در کشور ما هنرمند مطالبه چندانی از دولت ندارد و می‌تواند با قناعت زندگی اقتصادی خود را پیش ببرد و با استفاده از فضاهای ایجاد شده مانند دانشگاه ها و نگارخانه ها کارش را عرضه کند. در کشور ما نگاهی به نقاشان طراز اول مانند محمود جوادی‌پور یا احمد اسفندیاری بکنید می بیند جز حق الزحمه تدریس چیز دیگری از دولت دریافت نکردند. اما هر شهروندی حقوقی دارد مانند حق تامین امنیت، رفاه و استقلال شغلی، هنرمند در مقام شهروند مانند آحاد ایرانیان می‌تواند خواستار به رسمیت شناختن حرفه خود باشد و از حمایت اصناف و اتحادیه های مربوط به خود برخوردار شود. پس حق بیمه، برخورداری از تسهیلات و امنیت شغلی که در مورد هنرمندان اجازه فعالیت و نمایش آثار در چارچوب قانون است برای هنرمند مانند دیگر افراد جامعه باید باشد و هنرمندان نیز مانند دیگر اصناف همچون زرگر، بقال، نجار و معاملات املاک بتواند فعالیت کند.
گالری دار و مدرس هنرهای تجسمی اضافه کرد: هنرمند تولید فکر و آن را در آثارش منعکس می کند. کسانی که به دنبال فکرهای زیبا و نوآورانه هستند کار هنری را می خرند و تماشا می کنند. دستگاه ها و سازمان های دولتی وظیفه ندارند کار هنری بخرند ، اما اگر نیاز به چیزی دارند مانند زمانی که به خودرو، نوشت افزار، خدمات ساختمانی دارند می توانند به هنرمند برای خرید فکر و محصول نوآورانه رجوع کنند. همان طور که مسئول خرید ادارات باید بهترین اجناس بازار را انتخاب کند تا با کیفیت باشد و بیت المال مصروف کارهای بیهوده نشود. مسئول کارهای هنری نیز باید هنرشناس باشد تا پول را پای آثار بنجل ندهد. در این زمینه انجمن ها و اصناف خود می توانند بهترین مشاور باشند، چرا که آگاه به تحولات هنری هستند. این موضوع که بودجه دولتی برای دلسوزی به کار هنری نازلی اختصاص داده شود تا حمایتی غیر ضروری از کار هنری بنجل شود مثل خریدن سیم آسانسور بی کیفیت برای آسانسور اداره یا وزارتخانه ای است که هم جان کارمندان و هم جان مراجعان را به بازی گرفتن است. پس کار هنری نازل و بنجل نیز چیزی جز به خطر انداختن فکر مخاطب با شبه هنر و از سویی دیگر کشتن نوآوری نیست. نوآوری روح جامعه و تامین کننده سلامت فکری عمومی است. تقلید و تکرار نوعی رکود را در عرصه اجتماع و اقتصاد رقم می زند.
بی توجهی به هنر و فرهنگ مازندران
یک هنرمند تئاتر هم در گفت و گو با ایرنا گفت : در سال‌های اخیر چه در رسانه‌ها و جلسات و چه در جامعه نکاتی مورد نظر در ارتباط با فرهنگ و هنر صحبت شد که با تغییر سیاست ها این دغدغه ها همچنان پابرجاست.
افشین رشیدی افزود : تا زمانی که در وزارتخانه نگاه همه‌گیر و توزیع عادلانه ثروت و حمایت‌های غیرنقدی، توزیع مناسب قراردادهای مالی در بین استان ها صورت نگیرد نمی توان اقدام خاصی برای تحقق عدالت فرهنگی ایجاد شود.
این هنرمند تئاتر گفت : در سال ۹۸ در استان تهران ۲۵۸ اجرا با چهار میلیارد و ۸۰ میلیون تومان انجام شد اما اعتبار انجمن هنرهای نمایشی مازندران در همان سال تنها ۱۰ میلیون توام بود.
وی اضافه کرد: در زمان حاضر بودجه کل اعتبارت استان ها در حوزه تئاتر به ۵۰۰ میلیو تومان هم نمی رسد.
رشیدی خاطرنشان کرد: مخالف حمایت از گروه های تهرانی نیستم اما باید این عدالت در تمام استانها باشد.
این هنرمند مازندرانی افزود: وزیر ارشاد با شعار همدلی فرهنگی وارد دولت سیزدهم شده است و تحقق این همدلی ها در درجه اول باید بر نظارت عملکرد مدیران کل ارشاد استان ها براساس کاری که انجام می دهند، باشد.
وی گفت: پیشنهاد می شود در هراستانی حداقل ۵۰ نفر از هنرمندان شاخص رشته های مختلف و موسسات و برنامه سازان با دولت بتوانند به صورت فصلی به گفت و گو بپردازند تا برای رفع مشکلات این قشر از جامعه قدم های جدی تری برداشته شود.
این هنرمند اضافه کرد: اکنون تالار ساری به یک فاجعه تبدیل شده است که این مشکل تنها برای مرکز استان نیست و در تمام نقاط مازندران این مشکل وجود دارد.
وی تصریح کرد: توزیع امکانات و زیرساخت‌های فرهنگی و هنری در شهرستان ها متناسب با نیاز آن ها نیست و رونق فعالیت های فرهنگی و هنری در مناطق مختلف و ارتقای شاخص های فرهنگی نیازمند توزیع عادلانه امکانات این عرصه است.
رشیدی با اشاره به محدودیت های زیرساختی در حوزه فرهنگی و هنری استان ادامه داد: نبود سالن اجرای برنامه های هنری و نمایشی، سینما و زیرساخت های کتابخانه ای از جمله چالش های پیش روی فعالان فرهنگی و هنری است.
این هنرمند با بیان اینکه مشارکت شهرداری ها، بخش خصوصی و خیران برای پاسخ به بخشی از نیازهای فرهنگی و هنری به کار گرفته شود، گفت: منابع و امکانات استانی باید در شهرستان ها و بخش های محروم توزیع و زمینه سازی برای پیشرفت ظرفیت ها و استعدادهای این حوزه فراهم شود.
شهرستان‌هایی که یک متر فضای فرهنگی هم ندارند
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت: در غرب استان مازندران حتی یک متر فضای فرهنگی نداریم و از نظر زیرساختی در بُعد فرهنگی کم و کاستی های زیادی وجود دارد که رفع این چالش نیازمند عزم ملی است.
عباس زارع اضافه کرد: حتی ساختمان اداری فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرهای عباس آباد، چالوس و رامسر فرسوده و استیجاری است و هنرمندان این مناطق از استان با کمترین امکانات به فعالیت خود ادامه می دهند.
وی تصریح کرد: زیرساخت ها به هیچ عنوان در بخش هنر و فرهنگی مازندران مناسب نیست و تغییرات کلانی در این ارتباط باید صورت گیرد. همکاری تالار داران با هنرمندان برای اجرای نمایش ها مطلوب نیست. در برخی از شهرستان های استان حتی هنرمندان سالنی برای تمرین و ارائه هنرهای خود ندارند که یک ضعف اساسی است.
زارع گفت : عدالت فرهنگی یعنی آنکه اعتبارات فرهنگی و هنری به شکل عادلانه ای در بین استان های کشور توزیع شود و در این بخش ضعف های زیادی داریم که نیازمند بررسی است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران با بیان اینکه هیچ تفاوتی بین هنرمند مازندرانی با هنرمند مرکز کشور نیست، گفت: حمایت ها باید عادلانه باشد.
فقدان زیرساخت؛ بزرگترین مشکل هنرمندان
یکی از فعالان فرهنگی و هنری مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت: بزرگترین بحران در حوزه هنرمندان و اهالی فرهنگ و ادب مازندران مختص زیرساخت‌هایی است که از گذشته وجود نداشته است.
امیر یوسفی ادامه داد: فعالیت برخی هنرمندان به عنوان شغل شناخته نمی‌شود و بیمه بیکاری به آنان تعلق نمی‌گیرد و شاید تعمیر و مرمت این آسیب‌های گذشته، زمان‌بر باشد. عدالت فرهنگی آن است که هنرمندانی که زیر نظر فرهنگ و ارشاد استان فعالیت دارند، دغدغه معیشتی نداشته باشند.
این فعال فرهنگی و هنری مازندران افزود: مسایل و مشکلات اهالی فرهنگ و هنر و ادب بسیار گسترده بوده و حل این مشکلات و تحقق عدالت فرهنگی نیازمند بازبینی ساختارها در این زمینه است.
یوسفی گفت: تمام اصحاب فرهنگ و هنر با جان و دل در این حوزه فعالیت می‌کنند و با میزان اعتبارات موجود در استان نمی توان کل مسایل و مشکلات هنرمندان مازندران حل شود.
حمایت از تولیدات فرهنگی و هنری
یک فعال فرهنگی و اجتماعی مازندران با اشاره به کمبود شدید فضای فیزیکی فرهنگی در استان، بر لزوم ورود بخش خصوصی برای بهبود این سرانه تاکید کرد.
جواد چلویان ادامه داد: ایجاد بسترهای لازم برای فعالیت هنرمندان و حمایت از تولیدات فرهنگی و هنری آنان، وظیفه حاکمیت است تا هنرمندان بتوانند بدون دغدغه، اقدام به تولیدات فرهنگی و هنری کرده و مردم از این تولیدات بهره مند شوند.
وی با اشاره به کمبود فضای فیزیکی فرهنگی در مازندران گفت: متاسفانه فضای فرهنگی مناسبی در اختیار هنرمندان و مردم استان وجود ندارد در حالی که به موازات توسعه دیگر بخش های جامعه، باید شاهد توسعه فضاهای فرهنگی جامعه نیز باشیم و اصل عدالت فرهنگی در جامعه مغفول مانده است.
فعال فرهنگی و اجتماعی با اشاره به اینکه توسعه متوازن و مبتنی بر عناصر و اصالت های تاریخی و فرهنگی شهرها، مستلزم وجود نقشه راه و اسناد و برنامه های بالادستی است، اضافه کرد: برای افزایش و ارتقای سرانه فرهنگی استان، باید بخش خصوصی و غیردولتی وارد عمل شوند که البته حضور موثر این بخش، نیازمند اعطای یکسری مشوق ها به سرمایه گذاران این حوزه است.
چلویان تصریح کرد: برای حمایت از بخش فرهنگ و هنر، باید در برنامه ریزی و تخصیص منابع نیز همت لازم صورت گیرد و تمامی بخش های جامعه معتقد به اولویت ویژه فرهنگ و هنر در میان سایرها بخش ها باشند.
وی با بیان اینکه مطالبات هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر باید بر اساس نیازمندی ها و البته واقعیت های جامعه باشد، افزود: بودجه سالانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران، برای تحقق عدالت فرهنگی کافی نیست.
نظر شما