ضرورت اجرای قوانین حمایتی مرتبط با جامعه ناشنوایان

آخرین روز ماه سپتامبر روز جهانی ناشنوایان نام گرفت تا امید آن باشد که افراد جامعه نسبت به مسایل ناشنوایان توجه بیشتری داشته باشند و این قشر از جامعه را همچون دیگر اعضای جامعه به حساب آورند. وجود نگرش های منفی مانع از حضور ناشنوایان در جوامع شده و شاید بزرگترین مشکل آنان انزوا و گوشه گیری باشد.

این اختلال در کشورهای مختلف وجود داشته و در جوامع گوناگون به طرق متفاوت از طریق اشخاصی که خود را مسوول رفع این اختلالات می دانسته اند، اقداماتی صورت گرفته است. در ایران نیز برای نخستین بار جبار باغچه بان در ۱۳۱۲ خورشیدی برای تعلیم و تربیت کودکان ناشنوا، نخستین مدرسه ناشنوایان را تاسیس و روش آموزش الفبای دستی را اختراع کرد و بدین ترتیب توانست در مدت یکسال به تعدادی کودک ناشنوا خواندن و نوشتن بیاموزد.

سال ها بعد آموزش و پرورش ناشنوایان توسط کارشناسان و متخصصان گفتار درمان ایجاد شد و با گذشت زمان به جهت درمان و پیشگیری از ناشنوایی پیشرفت چشم گیری یافت.

تشخیص به موقع این ضایعه اهمیت بسیاری دارد و هزینه های تحمیلی بر جامعه و خانواده را به مقدار خیلی زیادی کاهش می دهد. البته کارشناسان و پزشکان اقدامات موثری را برای رفع اختلالات شنوایی در نوزادان به اجرا گذاشته اند. امروز به دلیل توسعه و پیشرفت علم پزشکی، کشف اصول کلی برای درمان و رفع مشکلات ناشنوایی، این افراد در عرصه های مختلف علمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور فعالیت می کنند و اینگونه توانسته اند توانایی های خود را در همه زمینه ها بدون آنکه این اختلالات مانع فرآیند کاری آنان شود به همگان نشان دهند.

بنابر تصمیم فدراسیون جهانی ناشنوایان، آخرین هفته ماه سپتامبر به مناسبت درگذشت شرایر نخستین رییس ناشنوای فدراسیون ناشنوایان و دانشگاه گالوت هفته جهانی ناشنوایان نام گرفت که در سراسر دنیا به مناسبت بزرگداشت این روز مراسمی با اهداف ترفیع فرهنگ ناشنوایان، دانسته‌هایی از زبان علم و اشاره، آگاهی مقامات و سیاستمداران جامعه شنوا و همچنین عموم مردم از دستاوردهای این قشر و مشکلاتی که جامعه ناشنوایان با آنها روبرو هستند، برگزار می‌شود.

هر ساله فدراسیون جهانی ناشنوایان؛ به مناسبت هفته جهانی ناشنوایان، شعاری را تعیین و به سازمان های عضو اعلام می‌ کند که شعار این فدراسیون در سال ۲۰۲۱ «ما برای حقوق بشر امضا می‌کنیم» است. تمرکز این موضوع روی این امر قرار دارد که چگونه هر یک از انسان‌ها، افراد ناشنوا یا شنوا، در سراسر جهان می‌توانند دست به دست هم دهند و برای به رسمیت شناختن حق استفاده از زبان اشاره در همه زمینه‌های زندگی کمک کنند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز جهانی ناشنوایان به گفت وگو با جمال زرین آبادی پرداخت. او ۱۷ سال سابقه آموزش به ناشنوایان در مدارس استثنایی دارد.

نقش زبان در ایجاد تفاوت محسوس ناشنوایان

زرین آبادی، درباره نقش مهم زبان در ایجاد تفاوت محسوس ناشنوایان با دیگران ابراز کرد: زبان بر روی فرایندهای ذهنی و مغزی انسان تاثیر دارد و اگر ناشنوایان ضعف یا محدودیتی دارند، تنها به دلیل استفاده نکردن از زبان است. ناشنوایان از همان کودکی بسیار تیزبین و دقیق و متکی به بُعد دیداری هستند. آنها در زبان بدن و تشخیص زبان بدن مهارت زیادی دارند به طوری که با ارتباط بصری با افراد و از چهره آن‌ها می‌توانند صداقت یا دروغ‌گویی آن‌ها را تشخیص دهند.

وی در ادامه افزود: هم اکنون ۲ گروه کودک ناشنوا وجود دارد که در حال تحصیل هستند، یک گروه در مدارس خاص یا مدرسه پشتیبان تحصیل می‌کنند و گروه دیگر هم در مدارس عادی یا پذیرا مشغول به تحصیل هستند. در مدارس عادی بیشتر آموزش‌ها انفردی است، یعنی دانش آموز در مواقعی خاص آموزگار رابط دارند که در این ساعات به صورت انفرادی و در کلاس دیگر به آن‌ها درس می‌دهد و بیشتر هم روی تکرار و تمرین و بازآموزی و رفع اشکال کار می‌شود.

مشکلات و چالش های موجود در مسیر زندگی ناشنوایان

این آموزگار با بیان این موضوع که جامعه ناشنوایان در کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند، اظهار داشت: باید برای رفع مشکلات این قشر از جامعه اقدام شود، اما انتقاد مشترک همه این انجمن‌ها به یک موضوع ختم می‌شود و آن بی‌توجهی جامعه نسبت به ناشنوایان است. بر پایه آمارهای جهانی ۳۴ میلیون تن از جامعه ناشنوایان کودکان را شامل می شود که بر پایه همین آمار تا ۲۰۵۰ میلادی بیش از ۹۰۰ میلیون تن به کم شنوایی ناتوان دچار می شوند.

خدمات ارایه شده توسط سازمان بهزیستی

زرین آبادی با اشاره به اینکه سالیانه به طور متوسط یک هزار و ۵۰۰ ناشنوا به جمعیت کشور افزوده می شود، گفت: ناشنوایان بخش قابل توجهی از جامعه را تشکیل می‌دهند اما در حال حاضر این قشر از جامعه با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند به طوری که انجمن‌های فعال حوزه ناشنوایان نسبت به این مشکلات ابراز نگرانی کرده‌اند. ناشنوایی یکی از سخت‌ترین نوع معلولیت‌ها در جهان به شمار می رود و معلولیتی ناملموس و پنهان است و تا زمانی که افراد با ناشنوایان روبه‌رو نشوند، نمی‌توانند مشکلات آنها را درک کنند. تحریم‌ها و افزایش قیمت سمعک نیز مشکلاتی برای ناشنوایان ایجاد کرده است در حال حاضر معلولان کشور برای تهیه وسایل توانبخشی خود با چالش های بسیاری روبه رو هستند.

البته تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات گفتار درمانی و تربیت این قشر می تواند تا حدودی از مشکلات آنها بکاهد. یکی دیگر از مشکلات دانش آموزان ناشنوا موضوع آموزش آنها در این دوران کرونایی است. در شرایط عادی دانش‌آموزان ناشنوا می‌توانستند از طریق لب‌خوانی صحبت‌های معلمان را متوجه شوند اما در این شرایط، ناشنوایان به سختی می‌توانند از طریق گوشی های تلفن همراه گفته‌های معلم را لب‌خوانی کنند. از طرفی دیگر نیز حس شنیداری که از طریق سمعک به گوش ناشنوا می‌رسد با صدایی که از طریق گوشی به گوش می‌رسد، بسیار متفاوت است. از دیگر مشکلات این قشر،‌ بی‌توجهی سازمان‌های مختلف نسبت به آنها است. اورژانس در کشور برای ناشنوایان مفهومی ندارد. آتش‌نشانی، پلیس ۱۱۰، ۱۳۷ شهرداری و ۱۱۸ اپلیکیشن‌هایی هستند که هیچگونه نشانی برای ناشنوایان ندارد و اگر مشکلاتی برای آنها به وجود آید، نمی توانند با این سازمان ها ارتباط برقرار کنند.

بی‌توجهی رسانه‌ها به کودکان کم شنوا و ناشنوا

این آموزگار ادامه داد: شاید ناشنوایی معلولیت ساده‌ای تلقی شود اما بی‌توجهی رسانه‌ها به کودکان کم شنوا و ناشنوا آنها را دچار مشکلات روحی و روانی می‌کند. اکنون به دلیل افزایش قیمت ارز، قیمت بسیاری از سمعک‌ها افزایش یافته و برخی از سمعک‌ها نیز در ایران موجود نیست و همین موضوع بسیاری از خانواده‌ها را ناامید کرده است.

در ایران در نوع ساختار و محاوره و نگارش دستور زبانِ، زبان اشاره اختلاف نظرهایی وجود دارد که امید است با جمع‌بندی و تدوین ساختاری واحد و هماهنگ به یک استاندارد شاخص مورد قبول واحد میان ناشنوایان رسید تا بتوان در حوزه‌های ارتباطی تلویزیون و سینما، ارتباط مترجم برای همگان مورد قبول واقع شود.

دسترسی به خدمات عمومی

زرین آبادی در پایان با اشاره به مشکلات ناشنوایان که عمده آن دسترسی به خدمات عمومی است، بیان کرد: در حال حاضر می‌توان با استفاده از تکنولوژی خدماتی به ناشنوایان ارایه داد تا آنها بتوانند از این طریق ارتباط خود را در فضاهای عمومی مانند مترو، اتوبوس، تاکسی، سینما، مراکز خرید و... با جامعه برقرار کنند. درخواست ارایه خدمات مورد نیاز همچون زیر نویس کردن برنامه های تلویزیونی و مترجم زبان اشاره برای برنامه های تلویزیونی هم از جمله درخواست های این گروه از جامعه است.