کرونا که آمد کسب و کارهای زیادی را دچار مشکلات جدی کرد و طی ۲سال گذشته بر روابط ما تاثیرات عمیقی گذاشت. اما محدود شدن روابط اجتماعی در قالب رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی بیش از بزرگسالان بر روی کودکان و نوجوانان که درک درستی از این محدودیت‌ها ندارند تاثیر گذاشته است و تغییر و تحول آموزشی از فضای حقیقی به مجازی مهمترین این رویدادها بوده است که عواقب این تاثیرات در قالب بروز عوارضی چون منزوی شدن، افسردگی و چاقی مفرط خود را نشان داده است.
رسوخ ترس از کرونا در وجود بچه‌ها
مدیر دبستان بهاره سلیمی در نیشابور گفت: ترس و واهمه از کرونا در وجود بچه‌ها رسوخ کرده و باعث شده زیاد به یکدیگر نزدیک نشوند، همین باعث شده که شادی‌های کودکانه دانش‌آموزان تحت تاثیر قرار بگیرد و حالا می‌بینیم که دانش‌آموزان نسبت به گذشته آرام‌تر و ساکت‌تر هستند و کمتر شاهد آن شور و هیجانی هستیم که در حیاط مدرسه بدوند و بازی کنند و این رفتار در دانش‌آموزان پایه های اول، دوم و سوم کاملا مشهود است و این نشان دهنده تاثیرات رفتارهای دوران کروناست که حالا ظهور و بروز پیدا می‌کند.
فاطمه کریمی افزود: زمانی که یکی از معلمان ورزش در زنگ تفریح از بچه‌ها خواست که پشت سرش با رعایت فاصله اجتماعی بدوند بعضی از بچه‌ها با تعجب به هم نگاه می‌کردند انگار کار عجیبی می‌خواهند انجام بدهند در حالی که پیش از شیوع کرونا این یک کار عادی بود.
وی ادامه داد: پیش از این مهمترین دغدغه والدین موضوع کرونا بود اما حالا دغدغه دیگری که اضافه شده آن است که دانش‌آموزان در متن آموزش قرار ندارند و امسال بسیاری از اولیا که پیش از این مخالف حضور فرزندشان در مدرسه بودند خواهان حضور فرزندشان در مدرسه هستند.
مدیر دبستان بهاره سلیمی در نیشابور گفت: پیش از این دغدغه والدین سلامت جسمی و روانی فرزندشان بود اما حالا سلامت روحی هم اضافه شده و این موضوع کاملا برای ما مشهود است زیرا وقتی کلاسها با یک چهارم ظرفیت برگزار می‌شود آن دسته از دانش‌آموزانی که به صورت مجازی در کلاس حضور دارند خواستار حضور فیزیکی در کلاس هستند و می‌خواهند در کنار هم‌کلاسی‌هایشان باشند.
کریمی افزود:مدت زمان و ظرفیت کلاسها کاهش یافته و دستورالعمل‌های بهداشتی به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود و برخلاف آنچه که برخی فکر می‌کردند رعایت این موارد برای دانش‌آموزان ابتدایی مشکل خواهد بود اما این آموزش‌ها تاثیر مثبت داشته و حتی می‌بینیم دانش‌آموزان پایه اول و دوم در هنگام صرف صبحانه بسیار مراقب هستند، دستهایشان را می‌شویند و به زدن ماسک و رعایت فاصله اجتماعی توجه می‌کنند، علاوه بر این‌ها کمبود نیروی انسانی و نداشتن معلم برای برخی از پایه‌ها ما را دچار مشکل کرده است.
وی با اشاره به اینکه در هفته نخست شروع مدارس کلاسها را با ظرفیت کمتر آغاز کردیم اضافه کرد: طی روزهای نخست سعی می‌کنیم رفتار بچه‌ها سنجیده شود و امیدواریم که وضعیت کرونا به سمت قرمز نرود تا به تدریج بتوانیم ظرفیت حضور دانش‌آموزان را افزایش دهیم.
مدیر مدرسه بهاره سلیمی گفت: زمانی که برخی از والدین برای گرفتن پرونده فرزندشان مراجعه می‌کنند و علت را از ایشان جویا می‌شویم می بینیم که حاضر شده‌اند فرزندشان به مدرسه‌ای با کیفیت آموزشی پایین‌تر اما جمعیت کمتر برود ولی هر روز در مدرسه حضور داشته باشد در صورتی‌که پیش از این همان والدین حاضر بودند فرزندشان در مدرسه‌ای و کلاسی با جمعیت بیشتر ثبت‌نام کنند ولی کیفیت آموزش بالا باشد.
چالش حضور فرزندان در فضای مجازی در غیاب والدین
کریمی افزود: یکی دیگر از چالش‌های جدی والدین به خصوص والدین شاغل که آنها را به شدت نگران کرده حضور فرزندانشان در فضای مجازی در غیاب آنان است.
حضور فرزندان در فضای مجازی بدون نظارت والدین یکی دیگر از نگرانی‌های پدران و مادران است که این چالش در دوران کرونا به خاطر لزوم حضور دانش‌آموزان در فضای مجازی برای حضور در کلاسهای درس تشدید شده است.
مادر یک دانش‌آموز کلاس سوم ابتدایی در این‌خصوص گفت: زمانی که ما در خانه حضور نداریم و فرزندمان بوسیله لپ‌تاپ یا تب‌لت به اینترنت متصل می‌شود هیچ نظارتی نیست و این نگران کننده است.
سارا بدیع زاده افزود: من و همسرم و همه فرزندانمان که شرایط لازم برای دریافت واکسن کرونا را داشته‌اند واکسینه شده‌ایم و اگر چه برای فرستادن فرزندم به مدرسه نگرانی دارم ولی به وضوح می‌بینم که دخترم دچار افسردگی شده است زیرا دیگر با دوستانش ارتباط ندارد.
وی ادامه داد: مدتهاست که دخترم را به پارک بازی نبرده‌ام و در حال حاضر در آپارتمان سکونت داریم و در بین همسایگانمان بچه هم سن و سال دخترم نیست که با هم بازی کنند و با این شرایط فکر می‌کنم بهتر است امسال دخترم در مدرسه حضور داشته باشد.
اختلال سوگ، معضل دانش‌آموزان داغدیده دوران کرونا
یک متخصص روانشناسی هم به خبرنگار ایرنا گفت: در سال تحصیلی جدید با کودکان، نوجوانان، دانش‌آموزان و دانشجویانی رو به رو هستیم که در محیط آموزشی دچار اختلال سوگ از یک طرف و اختلال سازگاری از طرف دیگر هستند و هنوز نتوانسته‌اند خودشان را با شرایط جدید وفق دهند.
دکتر الهام قاجاری افزود: دغدغه ما در دوران پساکرونا حضور دانش‌آموزان و دانشجویانی در کلاسهای درس است که خیلی از آنها عزیزانی را از دست داده‌اند و هر کدامشان یک دوره سوگواری را پشت سرگذاشته‌اند که با توجه به سوگواری‌های ناتمام دوران کرونا این عزاداری‌ها به درستی طی نشده و مشکلاتی را از این جهت برای بچه ها به بار آورده است.
وی اضافه کرد: با گذشت حدود ۲ سال از بحران کرونا تجربه متفاوتی برای ما رقم خورده و سلامت روان دانش‌آموزان تحت تاثیر این مساله قرار گرفته به نحوی که امروز نسبت به گذشته کودکان و نوجوانان افسرده‌تری داریم که میزان ناامیدی، بی‌حوصلگی، خستگی، کسالت، اضطراب و ترس‌های طولانی بیشتری دارند.
پدیده اعتیاد فرزندان به اینترنت
این متخصص روانشناسی گفت: طی این مدت شاهد افزایش بیش از حد استفاده از ابزارهای الکترونیکی در دانش آموزان بودیم و بسیاری از والدین در مورد نحوه مدیریت و تعیین قوانین فضای مجازی اطلاعاتی نداشتند و با شیوع کرونا به یک باره دانش‌آموزان وارد فضای مجازی شدند بدون این که فرهنگ استفاده از آن را فرا گرفته باشند و متاسفانه ما شاهد اعتیاد به اینترنت در بین دانش‌آموزان حتی در سنین پایین هستیم.
قاجاری افزود: در حال حاضر نیازمند برگزاری کلاسها و دوره‌های آموزشی درباره نحوه استفاده و مدیریت فضای مجازی هستیم که هنوز هم برخی از والدین از آن استقبال نمی‌کنند.
وی با اشاره به این که امروز حتی دانش‌آموزان کلاس اول با یک گوشی هوشمند در کلاس درس حاضر می‌شوند اظهار کرد: این یک تحول بزرگ در فرهنگ ماست، در فرهنگی که والدین به بچه اجازه نمی‌دادند حتی در خانه گوشی داشته باشد اما حالا فرزند خود را با گوشی به مدرسه می فرستند و باید خانواده‌ها به سمت آموزش مدیریت فضای مجازی بروند تا بتوانند با پدیده اعتیاد فرزندانشان به اینترنت مبارزه و از آن پیشگیری کنند.
خواب آشفته دانش‌آموزان در دوران کرونا
این متخصص روانشناسی گفت: یکی دیگر از مسایل و مشکلات دانش آموزان در دوران کرونا پدیده الگوی خواب آشفته است زیرا امروز دانش آموزان صبح‌ها برنامه منسجمی ندارند که از خواب بیدار شده و برای رفتن به مدرسه آماده شوند و برای آموزش به صورت آنلاین هم سختگیری زیادی از سوی والدین نمی‌شود که به موقع بیدار شده و سر کلاس حاضر شوند و این باعث شده الگوی خواب نامنظم و به موازات آن رژیم غذایی ناسالم داشته باشند که موجب ایجاد چاقی‌های مفرط و آسیب‌های جسمی شده است.
خانواده هایی که در برابر مخاطرات روانی کرونا آسیب پذیرترند
قاجاری افزود:مخاطرات روانی بحران کرونا در خانواده هایی که پیش از این یک الگوی اضطراب در آنها وجود داشته بیشتر خود را نشان می دهد زیرا در این نوع خانواده‌ها همواره یکی از اعضا به خصوص پدر یا مادر یا هر ۲ در مورد مساله‌ای نگران بوده‌اند و با بروز کرونا الگوهای اضطرابی بیش از پیش نمایان و این اضطراب به بچه‌ها منتقل شده است و باعث گردیده استرس زیادی را تجربه کنند و همچنین خانواده‌هایی که در آنها الگوی وسواس وجود داشته کرونا آن را تشدید کرده است.
وی ادامه داد: بخش عمده این ترس‌ها ناشی از این است که مبادا خودم یا پدر و مادرم مبتلا به کرونا شوند البته با توجه با غربالگری های سالهای اخیر تعداد بچه‌های مضطرب در جامعه ما زیاد بوده است اما بحران کرونا نیز باعث روند رشد بیشتر و سریع‌تر اختلال اضطراب شده است.
این متخصص روانشناسی گفت: پیش از این بحران در خانواده‌هایی که تعارض بین پدر و مادر وجود داشته فرزندان مدتی را در فضای مدرسه و به دور از محیط خانه و این فضای تعارضی به سر می بردند ولی حالا با تعطیلی مدارس متاسفانه به طور دائم شاهد این تعارضات در فضای خانه هستند که موجب تشدید مخاطرات در این فرزندان می‌شود.
قاجاری افزود: قبل از این که کووید ۱۹ وارد دنیا شود روانشناسان درباره دور شدن بچه‌های این نسل از فضای حقیقی با توجه به ضرورت حضورشان در فضای مجازی و امکان برقراری ارتباط و تعامل با دیگران در این فضا بدون آشکار شدن هویت واقعی‌شان هشدار داده بودند.
وی ادامه داد: زمانی که بچه‌ها وارد فضای مجازی می‌شوند هورمون دوپامین که هورمون لذت است ترشح می‌شود و باعث تکرار رفتار و وابستگی آنان به فضای مجازی می‌شود و از سوی دیگر امکان ناشناس ماندن در فضای مجازی اجازه بروز رفتارهای مختلف را به این بچه‌ها می‌دهد که سبب می‌شود هیجان و لذت بیشتری در این فضا کسب کنند و از دنیای حقیقی دورتر شوند.
او اضافه کرد: این خطر قبل از فراگیری کووید ۱۹ حس می‌شد که احتمالا در سالهای آینده با نسلی رو به رو باشیم که نسلی منزوی‌تری باشد اما حالا با بحران کرونا و ورود پیش از موقع فرزندانمان به فضای مجازی این احتمال تشدید شده که باید هرچه سریع‌تر برای آن چاره‌ای بیندیشیم.
دغدغه کاهش کیفیت آموزش به صورت مجازی
مادر یک دانش‌آموز پشت کنکوری هم به خبرنگار ایرنا گفت: کیفیت آموزش به صورت غیرحضوری بسیار پایین است و اصلا با آموزش حضوری قابل مقایسه نیست به همین خاطر بهتر دیدیم فرزندم در کلاسهای حضوری ثبت‌نام کند.
مریم میرزایی افزود: امسال برای آینده فرزندم بسیار سرنوشت‌ساز و حساس است ضمن این که محیط و شرایط آموزشگاه را خودم از نزدیک دیدم تا از رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در آن محیط مطمئن شوم البته بسیار جالب است که برخی از والدین از مسافرت‌ها و دورهمی‌هایشان چشم‌پوشی نمی‌کنند اما نگران حضور فرزندشان در مدرسه هستند.
وی تاکید کرد: در این بخش باید والدین هم به کمک آموزش و پرورش بیایند و نباید همه انتظارات ما متوجه مدرسه باشد چون به هر حال نیرو و امکانات محدود است.
تکمیل واکسیناسیون معلمان نیشابور تا پایان مهرماه
مدیر آموزش و پرورش نیشابور هم به خبرنگار ایرنا گفت: بیش از ۹۰درصد معلمان نیشابور دُز اول و بیش از ۶۰ درصد هم دُز دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند و باقیمانده این تعداد هم کسانی بوده‌اند که به دلایل پزشکی یا ابتلا به کرونا هنوز واکسیناسیون نشده‌اند و تا پایان مهرماه این تعداد تکمیل خواهد شد.
علیرضا کلیدری با اشاره به این که واکسیناسیون دانش‌آموزان به تازگی شروع شده است افزود: نیشابور در بین شهرستان‌های شمال‌شرق کشور از لحاظ میزان پوشش و زمان واکسیناسیون معلمان مقام نخست را دارد.
وی ادامه داد: حدود ۸۱هزار دانش‌آموز و چهار هزار و ۴۰۰ معلم در نیشابور وجود دارد و در این حوزه حدود ۵۴۰ معلم کمبود داریم.
او اضافه کرد:سیاست آموزش و پرورش بازگشایی تدریجی مدارس در یک بازه زمانی ۲ ماهه تا پایان آبان ماه است و در این چارچوب مدارس به صورت سه‌گانه گروه‌بندی شده‌اند مگر این که ستاد ملی کرونا تصمیمات دیگری اتخاذ و ابلاغ کند.
واکسیناسیون بیش از هشت هزار معلم در نیشابور
رییس دانشکده علوم پزشکی نیشابور هم گفت: در حال حاضر بیش از هشت هزار و ۳۵۴ همکار فرهنگی و معلم و بیش از سه هزار و ۱۵۲ دانش آموز در نیشابور واکسینه شده اند.
محسن عظیمی‌نژاد افزود: از ۲۹ شهریور واکسیناسیون دانش آموزان شروع شده و فعلا فقط واکسن سینوفارم برای زیر ۱۸ سال در کشور مجوز دارد و در مطالعات شرکت سازنده که منتشر شده عوارض خاصی در کودکان مشاهده نشده است.
وی در خصوص رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در مدارس توصیه کرد: سرویس های بهداشتی مدارس باید دارای مایع دستشویی باشد و مرتب نظافت و گندزدایی شود، دانش آموزان با ماسک در کلاس حاضر شوند، فاصله اجتماعی رعایت شود و به طور قطع باید زیرساختهای کلاسهای آنلاین نیز حفظ و تقویت شود.
رییس دانشکده علوم پزشکی نیشابور با اشاره به این که در صورت تشکیل کلاس حضوری نباید بیشتر از ۱۰ نفر در هر کلاس حضور داشته باشند گفت: معلمان باید توجه داشته باشند اگر یکی از دانش آموزان علامت‌دار بود حتما به استراحت در منزل و شرکت در کلاسهای آنلاین راهنمایی شود، تهویه کلاسها با باز بودن پنجره ها تقویت شود و ترجیح این است که بچه‌ها در مدرسه از تغذیه استفاده نکنند و با کاهش ساعت کاری مدارس دانش آموزان صبحانه را در منزل صرف کنند.
ضعف زیرساخت مهم ترین چالش آموزش غیرحضوری
مدیر آموزش و پرورش نیشابور با بیان این که مهمترین چالش ما در حوزه آموزش‌های غیرحضوری ضعف زیر ساخت است گفت: هنوز برخی از روستاهای نیشابور فاقد اینترنت است به عنوان مثال در دهستان بینالود تعدادی از روستاها حتی امکان دریافت تلویزیون دیجیتال و شبکه آموزش را هم ندارند و مشکل دیگر هم کمبود نیروی انسانی است که در این زمینه به سه استان خراسان رضوی، خوزستان و سیستان و بلوچستان قول داده شده که به صورت ویژه مورد توجه قرار بگیرند.
کلیدری با اشاره به اینکه هنوز در مدارس شبانه‌روزی به دلیل شیوع کرونا با مشکل مواجه هستیم گفت: در حال حاضر در نیشابور هزار و ۲۰۰ دانش‌آموز در چهار مدرسه شبانه‌روزی و یک خوابگاه دخترانه تحت پوشش قرار دارند و تعطیلی این مراکز تاثیر منفی بر روی دانش‌آموزان دارد.
مدیر آموزش و پرورش نیشابور با بیان این که هنوز آمار دقیقی درخصوص تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل به دلیل شیوع کرونا نداریم اظهار کرد: بر طبق آخرین آمار در نیشابور حدود ۲۶۰ دانش‌آموز در مقطع ابتدایی و در متوسطه اول و دوم حدود ۱۵۰ دانش‌آموز از تحصیل بازمانده بودند که توانستیم از این تعداد مقداری را جذب کنیم ولی بقیه، کسانی بودند که یا ازدواج یا مهاجرت کرده و یا جذب بازار کار شده بودند ولی به طور قطع کرونا در این خصوص تاثیر منفی به خصوص بر روی دانش‌آموزان دختر داشته است.
کلیدری افزود: شیوه‌نامه‌ای به نام صفر شش به همه مدارس ابلاغ شده که در آن همه دستورالعمل‌های بهداشتی لازم به صورت لیست درآمده است و دانشکده علوم پزشکی بر اجرای آن نظارت مستمر می کند و در این چارچوب ۲۴ تیم نظارتی تشکیل شده است و تا کنون همه ۵۰۰ مدرسه موجود در نیشابور برای یک بار بازدید شده است.
وی با اشاره به این که ما با بچه هایی مواجه هستیم که در عمل ۲۰ ماه از فضای مدرسه دور بوده‌اند اظهار کرد: چاقی، پرخاشگری، اضطراب، وابستگی به فضای مجازی از آسیب‌های دوران کرونا بر روی دانش‌آموزان است و در این چارچوب از یک تیم پنج نفره پژوهشگر برای مطالعه آسیب‌های دوران کرونا بر روی دانش‌آموزان دعوت شده و این یک کار علمی و پژوهشی است که نتایج آن برای ما بسیار مهم است و با شناسایی آسیب‌هایی که فراوانی بیشتری دارد بلافاصله مداخلات را شروع می کنیم ضمن این که امکان دارد با بیماری‌ها و آسیب‌های نوپدیدی هم مواجه شویم که پیش از این سابقه نداشته و کسی هم متوجه آن نشده باشد که باید شناسایی و به موقع مداخله شود.
مرکز شهرستان ۴۰۰ هزار نفری نیشابور در جغرافیای مرکزی خراسان رضوی در ۱۲۷ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.
نظر شما