رفتار دوگانه اروپا؛ از دلواپسی برجامی تاسکوت دربرابر پیمان اتمی «آکوس»

انریکه مورا معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا امروز  پنجشنبه در تهران به سر می برد.

 سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران سه‌شنبه شب در این باره بیان داشت: این سفر در ادامه رایزنی های دو طرف در خصوص موضوعات مورد علاقه فی ما بین از جمله روابط ایران و اتحادیه اروپا، افغانستان و برجام صورت می پذیرد.  او پیشتر به خبرنگاران گفته بود که این هفته تحولاتی در زمینه برجام رخ خواهد داد.

در همین حال پیتر استانو سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره سفر آقای مورا به خبرنگار ایرنا گفت که طبق یک قانون کلی سفرهای مقامات سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا اعلام نمی‌شود. او بیان داشت که انجام سفرهای خارجی و ملاقات با همتایان سایر کشورها بخشی از روند عادی فعالیت‌های این بخش بشمار می‌رود.

اما معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا معتقد است که سفر او در یک برهه حساس صورت می‌گیرد. مورا روز چهارشنبه در توئیتی نوشت: به ایران سفر می‌کنم، جایی که قرار است با همتایم در یک مقطع حیاتی دیدار می‌کنم. وی عنوان کرد: به عنوان هماهنگ کننده برجام ضرورت از سرگیری مذاکرات برجام در وین را مطرح خواهم کرد. مورا در همین پیوند خواستار ادامه مذاکرات برجامی از نقطه‌ توقف گفت‌وگوها شد.

دیپلمات‌های ارشد سه کشور اروپایی هم سفر آقای مورا به ایران را در حیاتی ارزیابی کرده‌اند. خانم انکلر لژاندر سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه بدون اشاره به این که چه عواملی باعث ایجاد مشکل در برجام و عمل نشدن به این توافق شده و کدام طرف‌ها باید برای اجرای دقیق برجام و لغو تحریم ها گام های عملی بردارند، ادعا کرده است که تهران باید درباره تصمیم خود در خصوص بازگشت به مذاکرات وین شفاف باشد.

این دیپلمات فرانسوی بدون اینکه به نقش اروپایی ها از جمله کشورش در مشکلات ایجاد شده پیرامون برجام اشاره کند، همچنین مدعی شده است درباره قصد دولت ایران برای بازگشت به مذاکرات برجام در وین تردید وجود دارد.

هم زمان پروپاگاندای آمریکایی هم فعال شده تا همزمان با سفر آقای مورا به ایران فشارها علیه جمهوری اسلامی افزایش یابد. رابرت مالی نماینده ویژه کاخ سفید در امور ایران دیروز ادعا کرد که هر روز این پیام برای آمریکا ارسال می‌شود که دولت جدید ایران خواستار بازگشت به توافق نیست.

او که در اندیشکده کارنگی صحبت می‌کرد درباره وضعیت مذاکرات برجام ادعا کرد: «دولت بایدن، پیشنهاداتی را روی میز گذاشت که به معنای آن بود که اگر ایران وارد مذاکره می‌شد و به تفاهم دست پیدا می‌کردیم تمامی تحریم‌های ناسازگار با برجام برداشته می‌شدند و خیلی سریع این اتفاق می‌افتاد.»

این درحالیست که کاظم غریب ابادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمان‌های بین‌المللی در وین و عضو هیات مذاکره کننده ایران در گفت‌وگوهای برجامی پیشتر در گفت‌وگویی اظهار داشت که آمریکا و طرف‌های غربی برای پیشبرد تفاهم احیای مفاد برجام و رفع برخی تحریم‌ها، «اصرار کردند که بندی در بیانیه‌ی وزرا در خصوص گفت‌وگوهای بیشتر در آینده برای سه موضوع درج شود: اوّل، اقدامات بیشتر در مورد تقویت مؤثر روابط اقتصادی و تجارت بین‌الملل ایران شامل تغییر در سیاست تحریمی آمریکا. دوم، تضمین منافع عدم اشاعه‌ای برجام در درازمدت و سوم، گام‌هایی برای حمایت و تقویت امنیت منطقه‌ای در میان کشورهای منطقه‌ی خلیج فارس شامل کاهش تنش و اقدامات اعتمادساز از طریق گفت‌وگو در منطقه. »

وی بیان داشت: جدای اینکه موضوع دوم محلی از اعراب ندارد؛ چون زمان‌بندی‌ها در برجام مشخص است، این موضوع می‌تواند به‌منزله‌ مبنایی برای طرح تعهدات و زمان‌بندی‌های جدید شود. موضوع سوم نیز کاملاً با اهداف و دستورکار گفت‌وگوها در تعارض آشکار بود، ازاین‌رو، هیئت ایرانی بلافاصله این درخواست را رد کرد.  

غریب ابادی با بیان اینکه آمریکا و غربی‌ها به‌دنبال اهداف خاص خود بودند افزود: این موضوع نشان داد که آن‌ها همچنان به تفاهم هسته‌ای به‌عنوان پلی برای ورود به سایر موضوعات غیرمرتبط مانند مسائل منطقه‌ای و موشکی نگاه می‌کنند. این‌ سری، حتی فراتر رفتند و اصرار کردند که خواسته‌شان به‌نوعی در متن گنجانده شود.

وی افزود: آن‌ها هدفشان این است که از این طریق بلافاصله بعد از هر تفاهمی، سراغ این موضوعات بیایند و آن را جزئی لاینفک از تفاهم هسته‌ای تلقی کنند و زمینه را برای مداخلات خود در این حوزه‌ها فراهم کنند و هر کجا هم که به اهداف خود نرسیدند، ایران را مقصر معرفی‌کرده و زمینه را برای اعمال فشار به بهانه‌های دیگر بر ایران فراهم کنند.

اما دلواپسی اروپا نسبت به برجام و گفت‌وگوهای وین زمانی سووال ‌برانگیز می‌شود که آن‌ها به ابراز دلخوری نسبت به قرارداد امنیتی آمریکا و انگلیس برای تحویل زیردریایی‌های اتمی به استرالیا، بسنده کرده ‌اند.

چهارشنبه ۱۵ سپتامبر، رهبران سه کشور انگلیس، آمریکا و استرالیا در یک کنفرانس خبری مجازی از شکل گیری یک پیمان نظامی جدید معروف به پیمان «آکوس»(AUKUS) خبر دادند. «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا در این کنفرانس گفت طبق این پیمان تدابیری برای مسلح کردن استرالیا به زیردریایی اتمی در نظر گرفته شده است. نخست وزیر استرالیا «اسکات موریس» هم در این کنفرانس اعلام کرد قصد دارد این زیردریایی های اتمی را با کمک آمریکا و انگلیس در یکی از بنادر این کشور تولید کند.
این پیمان اعتراض گسترده جهانی را به دنبال داشت. وانگ کان نماینده دائم چین در سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین المللی در وین طی اظهاراتی در شورای حکام آژانس بین المللی اتمی ضمن ابراز نگرانی از کمک آمریکا و انگلیس به استرالیا برای دسترسی به زیردریایی‌های اتمی گفت که این یک اقدام آشکار برای گسترش سلاح هسته‌ای است.

اعلام پیمان نظامی بین این سه کشور بدون اطلاع قبلی به اتحادیه اروپا انجام شد. اتحادیه اروپا که در نظر داشت روز پنجشنبه، دقیقاً فردای کنفرانس خبری بایدن، جزئیات استراتژی دفاعی خود در اقیانوس آرام و هند را اعلام کند کاملاً غافلگیر شد. مقامات اتحادیه در بروکسل از تصمیم دیگری مبنی بر دور زدن دوباره آنها در مسائل استراتژیک خشمگین هستند.

جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا این قرارداد را زنگ بیدار باش در روابط فرا آتلانتیک اتحادیه اروپا خوانده و راهی واشنگتن شده تا با مقامات کاخ سفید در این زمینه رایزنی کند. اما سخنی از نقض موافقتنامه‌های پادمانی و پیمان عدم گسترش تسلیحات اتمی به گوش نمی‌رسد.

میک والاس نماینده ایرلندی پارلمان اروپای در این باره با انتشار پیامی در توئیترش نوشت: ایالات متحده مایل نیست که ایران فراتر از ۳.۶۷ درصد اورانیوم غنی کند اما با انتقال زیردریایی‌ها با اورانیوم غنی شده در حد بمب اتم به استرالیا مشکلی ندارد.

وی سپس چند پرسش را که مطرح کرد که بد نیست آقای مورا نیز درباره محتوای مذاکراتش در ایران تاملی کند. والاس پرسید که آیا پیمان آکوس ناقض پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی نیست؟ آیا این نظم جهانی بر مبنای حاکمیت قانون است؟ یا قوانینی است که آمریکا و متحدانش سرهم کرده‌اند؟