هزینه مواضع دوگانه اروپا و آمریکا برای برجام

مذاکرات هسته ای وین که پس از انجام ۶ دور گفت وگو به مدت چهار ماه متوقف شده با روی کار آمدن دولت جدید در ایران و مشخص شدن ترکیب تیم دیپلماتیک در آستانه از سرگیری است اما اینکه به طور مشخص چه زمانی دور هفتم گفت وگو ها آغاز می شود، هنوز تصمیمی در این باره رسانه ای نشده است.

در روز های اخیر تکاپوی اتحادیه اروپا برای ازسرگیری مذاکرات افزایش قابل توجهی یافته و اظهارات «جوسپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سیگنال مثبتی برای طرف ایرانی به شمار می رفت. وی با تاکید بر از سرگیری هر چه سریع تر مذاکرات احیای توافق هسته ای در وین، گفت: با پلن B (نقشه دوم) مطرح شده از سوی مقامات صهیونیستی برای مواجهه با مساله هسته‌ای ایران در صورت شکست مذاکرات وین موافق نیست.

مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به این پرسش که در صورت شکست احتمالی در مذاکرات، پلن «بی» در قبال ایران که از آن یاد می‌شود شامل چه چیزهایی خواهد بود، گفت: من نمی‌خواهم به پلن  بی فکر کنم. هیچ کدام از پلن های  بی  که به ذهنم می‌رسند خوب نیستند.

از نگاه تحلیلگران، اظهارات بورل نشان می داد اتحادیه اروپا برخلاف آمریکا از مطالبات رژیم صهیونیستی فاصله دارد چرا که تل آویو در طرح های بدیل بر افزایش فشار تحریم و حتی رویارویی نظامی با ایران تاکید می کند.

البته خوشبینی بورل به مذاکرات و رد طرح های بدیل برای برجام بی ارتباط با سفر هفته گذشته «انریکه مورا» معاون وی به تهران نیست. در جریان سفر یک روزه ای که مورا به ایران داشت تلاش شد تا بستر برای بازگشت تهران به میز مذاکره هموار شود و «بلومبرگ» از قول منابع آگاه نوشته بود این دیدار برای ایجاد مقدمات بازگشت ایران به مذاکرات برجام انجام می‌شود.

نکته مشخصی که در پایان سفر یک روزه مورا به تهران اعلام شد، توافق دو طرف برای ادامه رایزنی‌ در روزهای آینده بود. «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه ۲۶ مهرماه، در نشست خبری، گفت‌ و گوهای میان مورا و «علی باقری کنی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رییس جدید هیات مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان را «خوب و سازنده» توصیف کرده و گفته بود: توافق شد در چند روز آینده در بروکسل گفت‌وگوها ادامه یابد.

همچنین «احمد علیرضابیگی» نماینده تبریز یک روز قبل یعنی یکشنبه ۲۵ مهر پس از دیدار با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه از مذاکراتی سخن به میان آورد که قرار است ۲۹ مهرماه ازسر گرفته شود.

اگر چه ناظران، برگزاری مذاکرات بین ایران و طرف اروپایی در بروکسل را مقدمه و بستری برای ازسرگیری مذاکرات ایران و ۱+۴ در وین می دانند اما اظهارات جدید «نبیله ماسرالی» سخنگوی بورل از عقب نشینی اتحادیه حکایت می کرد. سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه برگزاری جلسه روز ۲۹ مهرماه بین هیات ایرانی و اتحادیه اروپا برای مذاکره درباره مسائل مرتبط با برجام هنوز تایید نشده است، افزود: در این مرحله نمی‌توانیم تأیید کنیم که آیا چنین جلسه‌ای برگزار می‌شود و چه زمانی خواهد بود.

از نگاه کارشناسان، مواضع اتحادیه اروپا در خصوص برگزاری نشست بروکسل قبل از وین بی ارتباط با مخالفت کاخ سفید با این موضوع نیست. به تازگی «ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا تاکید کرده است که برگزاری مذاکرات هسته ای میان ایران و اتحادیه اروپا در بروکسل برای از سرگیری مذاکرات احیای برجام در وین ضرورتی ندارد.

البته تناقض های دیگری نیز در مواضع اروپا و آمریکا قابل مشاهده است. در حالی که بورل تاکید می کند «با پلن B مطرح شده از سوی مقامات صهیونیستی برای مواجهه با مساله هسته‌ای ایران در صورت شکست مذاکرات وین موافق نیست» اما کاخ سفید همواره به ایران هشدار می دهد که همه گزینه ها روی میز است و انتظار آمریکا برای بازگشت ایران میز مذاکرات تا ابد ادامه نخواهد داشت.

بنابراین اظهارات ناهمسو و متناقض در دو سوی اقیانوس اطلس پیرامون برجام، بر بی اعتمادی تهران به غربی ها خواهد افزود. آنها به رغم پایبندی چند ساله تهران به توافق هسته ای به تعهدات خود پشت پا زدند تا تهران بناچار از تعهدات خود عقب نشیند. اینک نیز حمایت سیاسی اروپایی ها از توافق برای ازسرگیری مذاکرات کافی نیست و تهران نیازمند اقدامات ملموس و عینی از سوی طرف مقابل در چارچوب برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است.

در همین ارتباط «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان میانه مهرماه در یک کنفرانس خبری در بیروت گفت که پیام‌های شفاهی آمریکا و ادعا های بدون عمل سه کشور اروپایی برای بازگشت ایران به مذاکرات ملاک نیست و تنها در صورت انجام تعهدات از طرف آنها، تهران نیز به تعهدات خود در چارچوب توافق هسته ای موسوم به برجام باز خواهد گشت.