اجلاس تهران و تکاپو برای حل بحران‌های افغانستان

ایران سال‌هاست که میزبان چند میلیون نفر از اتباع افغانستان بوده است و طی چهار دهه گذشته چه در دوران مقاومت و جهاد افغانستان و چه در دوران اشغال در کنار مردم افغانستان بوده و تمام تلاش خود را کرد تا بتواند به عنوان همسایه همراه در کنار مردم افغانستان باشد. در جریان تحولات اخیر و ورود طالبان به این کشور ایران باز در کنار این ملت خواهد ایستاد و برای حل بحران‌های آن از هیچ تلاشی دریغ نخواهد کرد. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به برنامه‌های دولت سیزدهم پرداخته اند.

رسانه‌های اصولگرا

اهرم‌سازی از افغانستان در برجام

خبرگزاری فارس به گفت وگو با ابوالفضل ظهره‌وند سفیر اسبق ایران در ایتالیا و افغانستان پرداخت و نوشت: ویلیام برنز رئیس CIA به تحولات افغانستان امیدوار است و تصورش این است که می‌تواند شرایطی را به ایران تحمیل کند که از سر ناچاری مجبور شود در زمین بازی برجام دوباره امتیاز بدهد ... مسئله بازسازی سوریه و گرفتاری هایش وجود دارد و عراق نیز به همین ترتیب دچار مشکل است و ایران هم دچار تحریم است. در افغانستان نیز راهبرد را عوض کردند و از فاز نظامی- سیاسی وارد فاز امنیتی شدند. همچنین فروپاشی نظام سیاسی و اجتماعی را پیگیری کردند و اکنون دنبال فروپاشی نظام اقتصادی هم هستند. اگر بتوانند این سه را با هم همسو کنند و فروپاشی اقتصادی را هم به وجود بیاورند، شرایط را در افغانستان بگونه‌ای پیچیده می‌کنند که نوعی آنارشی در کل منطقه با رویکرد تغییر در نقش ژئوپلیتیک به وجود بیاید. در همین راستا ممکن است اتفاقاتی در پاکستان رخ دهد...افغانستان یک آوردگاه نهایی برای ایران، آمریکا و چین است و افغانستان را برای اهداف شوم خودشان در منطقه قربانی و تباه کردند.  بحث من داعش و طالبان نیست بلکه مسئله آمریکا و سرویس جاسوسی آن و آقای ویلیام برنز هست که در منطقه این کار را انجام می دهد. آقای «زلمای خلیل زاد» با آقای اشرف غنی یک پروژه را اجرا کردند. هرچند خود خلیل‌زاد هم به آمریکایی‌ها به خاطر شوونیسم پشتویی‌اش خیانت کرد و آمریکایی‌ها را در مهلکه انداخت.

نشست همسایگان افغانستان با حضور رئیس‌جمهور در تهران افتتاح می‌شود

خبرگزاری مهر به بازتاب سخنان سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه پرداخت و آورد: اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان فردا (چهارشنبه) با حضور وزرای خارجه ۶ کشور همسایه افغانستان به علاوه روسیه در تهران برگزار خواهد شد. این اجلاس به صورت حضوری و با شرکت وزرای امور خارجه پاکستان، ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان که به تدریج وارد تهران خواهند شد و شده‌اند، برگزار خواهد شد. وزرای امور خارجه روسیه و چین نیز به صورت آنلاین در این نشست حضور خواهند داشت. علاوه بر این، مقامات و نمایندگان ویژه این دو کشور به صورت حضوری در این اجلاس شرکت می‌کنند. فردا اجلاس در محل وزارت امور خارجه برگزار خواهد شد و رئیس‌جمهور این جلسه را افتتاح خواهد کرد. بلافاصله تمامی سفرا و رؤسای نمایندگان خارجی مستقر در تهران نیز دعوت خواهند شد که در جمع آنها صحبت‌های وزرا را خواهیم داشت، سپس وارد مباحث محتوایی نشست خواهیم شد. انتظار ما این است که جلسه تا چند ساعتی به صورت محتوایی ادامه پیدا کند و بعد از آن تلاش می‌کنیم در خصوص انتشار بیانیه مشترک به جمع‌بندی نهایی دست یابیم. جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه گذشته چه در دوران مقاومت و جهاد افغانستان و چه در دوران اشغال در کنار مردم افغانستان بود و تمام تلاش خود را کرد تا بتواند به عنوان همسایه همراه در کنار مردم افغانستان باشد. جمهوری اسلامی ایران میزبان چند میلیون نفر از اتباع افغانستان است؛ میهمانان عزیزی که در شهرهای اطراف در کنار ما زندگی کرده و درس می‌خوانند. تحولات اخیر افغانستان موج جدیدی از پناهجویان، بی‌جا شدگان و آوارگان را ایجاد کرده که در میان همه مشکلات و مضیقه‌های اقتصادی که جمهوری اسلامی به خاطر تحریم‌های فراسرزمینی و ظالمانه ایالات متحده تحمل می‌کند، سختی‌های جدیدی را برای جمهوری اسلامی ایجاد کرد.

 اقتصاد افغانستان ۳۰ درصد کاهش خواهد یافت

روزنامه جام جم در گزارشی نوشت: صندوق بین المللی پول در گزارش جدید خود با اشاره به قطع کمک‌های این سازمان به افغانستان از کاهش ۳۰ درصدی اقتصاد این کشور خبر داده است. صندوق بین المللی پول اعلام کرد اقتصاد افغانستان در سال جاری ۳۰ درصد کاهش می‌یابد. صندوق بین المللی پول همچنین افزود که بحران اقتصادی منجر به افزایش مهاجرت در افغانستان می‌شود و کشورهای همسایه، ترکیه و اروپا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر اساس این گزارش، تعلیق کمک‌های مالی بین المللی به افغانستان و مسدود شدن میلیاردها دلار دارایی‌های خارجی افغانستان به بحران اقتصادی منجر شده است. صندوق بین المللی پول از سوی دیگر اعلام کرد شدت خشکسالی، همه‌گیری کرونا و عوامل دیگر به وخامت اوضاع اقتصادی در افغانستان کمک کرده است. در این گزارش آمده است که آشفتگی در افغانستان به افزایش تعداد پناهجویان افغان کمک کرده و پیامدهای اقتصادی و امنیتی قابل توجهی برای منطقه خواهد داشت. صندوق بین المللی پول (IMF) از سقوط اقتصاد افغانستان در حالی که ایالات متحده میلیاردها دلار دارایی افغانستان در بانک های این کشور را مسدود می‌کند، گزارش داده است. این صندوق همچنین ۳۷۰ میلیون دلار کمک به افغانستان را قطع کرد. علاوه بر این، بانک جهانی فعالیت‌های خود را در افغانستان به حالت تعلیق درآورد و تامین مالی تمام پروژه‌ها را متوقف کرده است.

مذاکرات تهران کلید ثبات افغانستان

روزنامه وطن امروز در گزارشی نوشت:  سقوط ساختار حکومتی ۲۰ساله در افغانستان و روی‌ کار آمدن حکومت طالبان، در ۷۰روز اخیر چالش‌های بسیاری را برای این کشور به ‌وجود آورده ‌است. نگرانی از تسری بی‌ثباتی‌ به کشورهای همسایه‌ افغانستان، این کشورها را به این فکر انداخت تا با برگزاری نشست‌های مشترک، به راه‌حلی مقبول و مورد رضایت همه‌ طرف‌ها برای گذر از بحران در افغانستان برسند. پس از برگزاری نخستین نشست به میزبانی پاکستان، اکنون قرار است دومین نشست روز چهارشنبه به میزبانی تهران برگزار شود. در این نشست، وزرای خارجه ایران، چین، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان شرکت می‌کنند. البته وزیر خارجه چین به صورت مجازی در این نشست شرکت خواهد کرد. نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان نیز تایید کرد در نشست مذکور شرکت خواهد کرد. «ضمیر کابلوف» در گفت‌وگو با خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفته است این کشور احتمالا در سطح وزیر در نشست همسایگان افغانستان که روز چهارشنبه در تهران برگزار خواهد شد، شرکت می‌کند. دیپلمات روس در ادامه افزود که احتمال می‌رود «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در این نشست سخنرانی کند.   لازم به ذکر است نخستین نشست وزرای خارجه ۶ کشور همسایه افغانستان شامل ایران، چین، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان ۱۷ شهریورماه به صورت مجازی به ریاست پاکستان برگزار و در پایان این نشست یک «بیانیه مشترک» منتشر شد. در این نشست توافق شد دور بعدی نشست در تهران برگزار شود. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، «وانگ یی» وزیر خارجه چین، «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان، «رشید مردوف» وزیر خارجه ترکمنستان، «سراج‌الدین مهرالدین» وزیر خارجه تاجیکستان و «عبدالعزیز کامل‌اف» وزیر خارجه ازبکستان در این نشست مجازی حضور داشتند.  

وانگ ئی: از طالبان انتظار حکومتی فراگیر داریم

خبرگزاری مهر به بازتاب سخنان «وانگ ئی» وزیر خارجه چین پرداخت و نوشت: از طالبان انتظار داریم که فراگیر بودن (حکومت خود) را نشان دهد و همه اقوام و احزاب افغانستان را در راستای همکاری برای بازسازی کشور متحد کند و در رابطه با همسایگان نیز سیاست حسن همجواری را رعایت کند. جامعه بین الملل از همان ابتدا، فراگیر بودن و رعایت حقوق زنان را از پیش شرط های پذیرش حکومت طالبان عنوان کرد حال آنکه این گروه به رغم اعمال برخی تغییرات، تا تحقق کامل این شروط، فاصله زیادی دارد. چین بعد از تسلط طالبان بر افغانستان، همچنان به مأموریت سفارت خود در کابل ادامه می دهد و می گوید به سیاست احترام به تمامیت ارضی افغانستان و کمک به برقراری ثبات در این کشور پایبند است.

اهداف نشست فردا درباره طالبان

پایگاه تحلیلی خبری فردا در گزارشی نوشت: همسایگان افغانستان فردا در تهران گردهم آمده و درباره تحولات اخیر این کشور گفت‌وگو می‌کنند، آن هم در حالی که از طالبان یا همان گروه امارت اسلامی که حالا در افغانستان حکومت را به دست گرفته، نماینده‌ای حضور نخواهد داشت. این را ذبیح‌الله مجاهد معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ گروه طالبان گفته. او روز جمعه اعلام کرده بود که «هیچ‌یک از نمایندگان دولت امارت اسلامی افغانستان در نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان شرکت نخواهد کرد.» البته بعد از او خبرگزاری فارس نوشت که خبرنگارش «مطلع شده»  برای نشست تهران اصلا از گروه طالبان دعوتی صورت نگرفته است. به هر حال این نشست فردا با حضور وزرای خارجه ایران، چین، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان به صورت حضوری و وزیر خارجه چین به صورت مجازی برگزار خواهد شد. البته روسیه هم شرکت خواهد کرد.  کابولوف که ریاست اداره دوم آسیای وزارت خارجه روسیه را برعهده دارد دیروز به خبرگزاری ریانووستی گفت که روسیه در کنفرانس افغانستان در ایران که روز ۲۷ ماه اکتبر برگزار خواهد شد، شرکت می‌کند و مقدمات سخنرانی سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در این کنفرانس فراهم می‌شود. به باور تحلیلگران این نشست فرصتی است برای معرفی قابلیت‌های «سیاست همسایگی» برای بازکردن گره‌هایی که مردم منطقه با آنها مواجه هستند و طبیعتا ایران با کمک همسایگان افغانستان همه امکانات خود را برای موفقیت نشست چهارشنبه به‌کار خواهد گرفت.

رسانه‌های اصلاح‌طلب

تردیدهای همسایگان دربرابر طالبان

روزنامه آرمان ملی در گزارشی نوشت:  افغانستان پس از تحولات ماه‌های گذشته که همواره با درگیری، بی‌ثباتی و انبوه مشکلات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی مواجه بوده، هنوز نتوانسته به آن آرامش سابق و ثبات مدنظر دست پیدا کند. هر چند که عده‌ای بر این باور بودند که حضور طالبان و تسلط آنها بر افغانستان و ولایات آن، می‌تواند صلح و ثبات را برای مردم این کشور به ارمغان آورد اما گذشت زمان و حضور طالبان و حتی تشکیل دولت نیز نتوانست افغانستان را از شرایط نه‌چندان مساعدش خارج کند. چنانکه در حوزه‌های مختلف شاهد ناکارآمدی  و کار نابلدی طالبان هستیم. به لحاظ امنیتی؛ اتفاقات اخیر  و بمب‌گذاری‌ها در مساجد شیعیان، عدم اشراف اطلاعاتی و امنیتی طالبان را نشان می‌دهد. در حوزه اقتصادی شرایط به قدری بغرنج و فجیع است که بسیاری از نهادهای بین‌المللی نسبت به بروز فاجعه انسانی و مرگ‌ومیر ناشی از گرسنگی در افغانستان هشدار می‌دهند. در حوزه‌ سیاسی نیز با  وجود بیش از دو ماه که از روی کار آمدن  و قدرت گرفتن طالبان می‌گذرد هنوز هیچ دولتی آنها را به رسمیت نشناخته است. در حوزه شرایط اجتماعی نیز تاثیر حضور طالبان باعث شده تا همان رعب و وحشت بیست سال پیش بر مردم سایه افکند  و هر از چندی از کشتن برخی از مردم به دلایل واهی توسط طالبان خبرهایی می‌شنویم. اما آنچه بیشتر افغانستان را تهدید می‌کند، بحران غذایی است.

تغییر تجارت تریاک افغانستان افزایش خطر برای ایران

روزنامه اعتماد به گفت وگو با محمدرضا فروغی؛ کارشناس ارشد تحلیل تجارت موادمخدر پرداخت و نوشت:   ۲۱ سال قبل، زمانی که طالبان در افغانستان مستقر بود، ملا عمر دستور به کاهش کشت خشخاش در افغانستان داد و به فاصله یک سال، این دستور اجرا شد. آمارهای رسمی از سطح زیر کشت خشخاش در سال ۲۰۰۱ تایید می‌کند که در تمام ولایات؛ حتی ولایاتی مثل هلمند و ننگرهار با مزارع خشخاش بالای ۱۰ هزار هکتار، کشت متوقف شد. ضمن به خاطرسپاری آنچه طی ۲۱ سال گذشته در افغانستان اتفاق افتاده، چند هفته قبل، سخنگوی طالبان، باز هم از ممنوعیت عنقریب تجارت موادمخدر در افغانستان خبر داد. سال ۲۰۰۰، کمتر از ۸۰ هزار هکتار زمین زیر کشت خشخاش بود، سال ۲۰۲۰، ۲۲۴ هزار هکتار. ولی این‌بار، در فاصله ۱۵ آگوست (فرار اشرف غنی از افغانستان) تا امروز، طالبان هیچ اقدامی برای اجرای این شعار انجام نداده. 

آن چه باید در اجلاس «کشورهای همسایه افغانستان در تهران» مورد تاکید قرار گیرد

خبرگزاری ایسنا به گفت وگو با سیدرضا صدرالحسینی کارشناس مسایل بین الملل پرداخت و آورد:  به نظر می‌رسد یکی از محورهای مهم در این نشست بحث مبارزه با تروریسم آشکار در افغانستان و فعالیت گروه تروریستی داعش در این کشوراست؛ چرا که این گروه تروریستی در طول هفته‌های اخیر با انجام اقداماتی باعث افزایش ناامنی‌ها و به خطر افتادن جان مردم غیرنظامی در این منطقه شده و فعالیت آن در افغانستان تبعات منطقه‌ای نیز به همراه خواهد داشت. این تحولات و برون رفت از مشکلات کنونی در این کشور در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصادی نیازمند همکاری و مشورت کشورهای پیرامونی افغانستان است و اجلاس کشورهای همسایه افغانستان نیز در همین راستا برگزار می‌شود. وی با بیان اینکه در حال حاضر افغانستان با مشکلات زیادی به خصوص در حوزه اقتصادی روبرو است چنانکه براساس آمار سازمان‌های بین المللی تعداد افراد گرسنه در افغانستان در مدت اخیر افزایش پیدا کرده و مشکلات در آن کشور زیاد شده است، تصریح کرد: این مشکلات به حدی است که بخشی از مردم افغانستان امکان تأمین موادغذایی ندارند و از این موضوع به عنوان یک تهدید انسانی یاد می‌شود. بنابراین این مهم است که کشورهای همسایه افغانستان در ارتباط با حل این موضوع و ارسال کمک‌های بشردوستانه به مردم این کشور تصمیمات و اقداماتی اخذ کنند.

اعلام آمادگی طالبان برای خرید نفت از ایران

خبرگزاری ایلنا در گزارشی نوشت: تجارت با افغانستان در حال حاضر برای بسیاری از شرکت‌ها پیچیده است زیرا از اواسط ماه اوت این کشور توسط طالبان اداره می‌شود. طالبان سازمانی است که در بسیاری از کشورها یک گروه تروریستی تلقی می‌شود و هر پولی که به دست آنها می‌رسد، ممکن است توسط مقامات کشورهای مختلف به عنوان «تامین مالی تروریسم» تلقی شود. توکل احمدیار، رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان گفت که افغانستان آماده خرید نفت از ایران است. وی این موضوع را در یک ویدئو کنفرانس با ابراهیم حسینی وابسته تجاری ایران مورد بحث قرار داد.   کابل در حال حاضر برای حل مشکل جاری خود با کمبود نفت تلاش می‌کند و امیدوار است که تهران بتواند در این زمینه پیش‌قدم شود. احمدیار از حسینی خواست تا به افغانستان کمک کند. وابسته تجاری ایران متعهد شد به کابل کمک کند تا با "از بین بردن چالش‌های موجود" و ایجاد امکانات مورد نیاز، شرایط لازم را برای راه‌اندازی تجارت نفت ایجاد کند. تاکنون مشخص نیست که کابل چگونه قصد دارد هزینه خرید را بپردازد زیرا بخش عمده‌ای از ذخایر دولت در ایالات متحده پس از تسلط طالبان مسدود شد. از آن زمان تاکنون، هیچ کشور خارجی، از جمله ایران، دولت فعلی طالبان را به رسمیت نشناخته است. علاوه بر این، بسیاری از کشورها طالبان را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرده‌اند.

کنفرانس تهران، مقدمه‌ای بر شناسایی طالبان؟

روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم علی بیگدلی استاد دانشگاه منتشر کرد و نوشت: با توجه به ‌اینکه طالبان الان از جهت اقتصادی در شرایط بدی به‌سر می‌برد و سازمان غذایی سازمان‌ملل هم قحطی‌زدگی در افغانستان را محتمل دانسته است، بنابراین طالبان تلاش می‌کند تا آنجا که مقدور است خود را در فضای منطقه‌ای و سپس در فضای بین‌المللی جا بیندازد. نخست دلایل اقتصادی است که شاید بیشترین حجم مبادلات در منطقه را با طالبان داریم. مردم افغانستان به کالاهای ایرانی تقریبا عادت کرده‌اند.