حسینعلی راشد در دوم تیر ۱۲۸۴ خورشیدی و در روستای کاریزک تربت حیدریه دیده به جهان گشود. او مقدمات علوم دینی را در زادگاهش گذراند، سپس همراه پدرش به مشهد رفت و در حوزه علمیه آن شهر به تحصیل پرداخت و نزد حـاج آقـا حـسین قمـی، آقازاده خراسانی و آقا بزرگ، فقه و اصول و فلسفه خواند و در زمینه ادبیـات عربـی و فارسـی، از درس ادیب نیشابوری بهره برد. پس از آن برای تکمیل تحصیلات خود بـه نجـف اشـرف رفت و از محضر بزرگانی چون میرزا حسین نائینی و آیت اﷲ سید ابوالحسن اصفهانی کسب فیض کـرد و به کشور بازگشت. بعد از توقف کوتاهی در تهران و قم، عازم شیراز شد و در آنجا مجلس وعظ و خطابه برگزار کرد و حدود یک سال و نیم در آنجا ماند. از همانجا منبر رفتن او آغاز شد و شخصیت او به عنوان خطیب شکل گرفت. وی در بازگشت از شیراز، بنا به تقاضا و اصرار مردم اصفهان در آنجا ماند و حدود ۱۵ ماه بر منابر آن شهر به وعظ و خطابه پرداخت. منبرهای راشد منظم و روشمند بود، او مطالب دینی را به زبان ساده و همه‌فهم بیان می‌کرد و آرام و شمرده سخن می‌گفت و سخنرانی‌های رادیو ایران وی پرمخاطب بود.
پس از و اقعه مسجد گوهرشاد (تیر ۱۳۱۴)، راشد در اصفهان بازداشت شد و مدت ۷۵ روز در زندان انفرادی به سر برد. بعد از آزادی در تهران ساکن شد و نخست در چاپخانۀ مجلس به فهرست نگاری و تصحیح متون در حال چاپ، اشتغال یافت. سپس در شرکت مطبوعات اسـتخدام شد. این عالم فرزانه در دوره هفـدهم مجلـس شـورای ملـی نیـز بـه مجلس راه یافت، اما چند جلسه بیش تر در آن حضور پیدا نکرد. مناصب دیگری از جمله وزارت معارف، نیز به راشد پیشنهاد شد اما نپذیرفت.
حمایت از زنان یکی دیگر از فعالیت ها این عالم برجسته بود. مرحوم راشد در روزهایی که عده‌ای تحصیل زن را در مدارس جدید بر نمی‌تافتند، دختر خود را به دانشگاه فرستاد تا در رشته زیست‌شناسی تحصیلات خود را کامل نماید و پس از آن مشغول به تدریس این رشته در مقاطع آخر دبیرستان شد.
فعالیت در عرصه فرهنگی
یکی از اقدامات فرهنگی این عالم فرهیخته علاوه تـدریس در دانـشکده معقـول و منقول (دانشکده الهیات و معارف اسلامی) قلم فرسایی در روزنامه های، ایران، اطلاعات، مجلات مهر و ایران امروز بود. همچنین وی در ۱۳۴۲خورشیدی به ریاست گروه فلسفه و حکمت اسلامی منصوب شد و در ۱۳۴۵خوشیدی بازنشسته شد. از آن پس تا ۲ سال پیش از درگذشت، تنها به تدریس در مدرسۀ سپهسالار اشتغال داشت.
همچنین از ۱۳۲۰ خورشیدی به بعد در فضای آزاد مذهبی پس از رضاخان، به دعوت رادیو ایران، در شب های جمعه به ایراد سخنرانی پرداخت که بـیش از سـه دهـه ادامـه داشـت، لازم به ذکر است که مجموع سخنرانی‌هایش در ۱۶ جلد منتشر شد. این مجموعه مشتمل بر یک دوره خداشناسی و جهان شناسی و انسان شناسی است که راشد آن را برای پی ریزی مدینه فاضله ای که او همیشه در آرزوی آن بود بر مردم عرضه داشت. این خطیب پرآوازه بیش از ۳۵ سال در رادیو سخنرانی کرد و دلسوزانه به آنچه در رادیوی آن روزگاران امکان گفتنش در باره معضلات فکری، اخلاقی و اجتماعی جامعه خود از منظر دین بود، می پرداخت. او از فنون سخنوری به خوبی آگاه بود و عمق دانش دینی اش را با مطالعات گسترده و متنوع حفظ می کرد و نهایت انصاف و ادب را هنگام سخنرانی داشت. استقبال از سخنان وی تا بدان جا بود که متن سخنرانی های ایشان به طور مرتب در جراید کشور چاپ می شد.
سید جعفر شهیدی رییس سابق موسسه لغت نامه دهخدا و استاد دانشگاه تهران که از نزدیک با راشد آشنایی داشت، در توصیف شخصیت اخلاقی وی می گوید : ” مرحوم راشد به هرچه می گفت، معتقد بود و به آن عمل می کرد. از دنیا به حداقل زندگی قناعت می کرد و حتی زمانی که می توانست به مال و منالی برسد از آن صرف نظر می کرد و … اگر آقای راشد یک جواب آری یا سری برای ثروتمندان و رجال درباری تکان می دادند و موافقت می کردند در مجالس ختم و روضه خوانی آنان منبر بروند، خانه ها برایشان آماده می کردند…آن مرحوم خدا را بیش از آسایش زندگی دوست داشت.
بنابراین آثار راشد باید به ۲ بخش تقسیم کرد: بخش نخست، حاصل سخنرانی های رادیویی اوست که علاوه بر انتشار در برخی روزنامه ها ازجمله اطلاعات و کوشش، مستقلاً نیز در چند مجموعه به چاپ رسیده ازآن جمله است: ۱) سخنرانی های راشد، شامل چند دوره از سخنرانی های رادیویی او، در ۶ مجلد ۲) فلسفۀ عزاداری سیدالشهداء، شامل سخنرانی او در یک دهۀ محرّم. ۳) اسلام و قرآن، شامل مجموعۀ سخنرانی های او دربارۀ قرآن. ۴) آخرین سخنرانی های راشد، شامل سخنرانی های او ازمهر ۱۳۵۶ تا مهر ۱۳۵۷ خورشیدی است. بخش دوم، آثار مکتوب اوست، که از جمله آن می توان ۱) ۲ فیلسوف شرق و غرب: صدرالمتألهین و انیشتین، که در آن نظریۀ نسبیت انیشتین و حرکت جوهری ملاصدرا را توضیح داده است. ۲) فضیلت‌های فراموش شده: شرح حال حاج آخوند ملاعباس تربتی. راشد در این اثر ضمن بیان خاطراتی دربارۀ پدرش، مطالبی نیز دربارۀ خود آورده است ۳. تفسیر قرآن: سورۀ حمد و بقره را نام برد.
خاموشی
سرانجام این عالم فرزانه در هفتم آبان ۱۳۵۹خورشیدی بر اثر سکتۀ مغزی دیده از جهان فروبست و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
نظر شما