زورچپانِ یک حاشیه در کرمان

به گزارش ایرنا، روبه‌روی پایانه مسافربری آدینه کرمان در غرب این شهر، از بیش از ۲۰ سال گذشته عده‌ای از شهروندان به صورت غیرقانونی و با تصرف زمین‌های دولتی یا شهرداری یا خرید زمین های فاقد سند معتبر، شروع به ساخت خانه کرده‌اند و به هر نحوی ساکن شده‌اند.

در همه این سال‌ها هم بارها گفته شده ساخت و ساز در عمده زمین های اینجا غیرمجاز است و زمین‌ها هم سند ندارند اما شهروندان گوش نکرده‌اند و به کارشان ادامه داده‌اند به امید روزی که به قول معروف و عامیانه به شکل زورچپان زمین ها و خانه هایشان جزو محدوده شهری شود، بتوانند زیرساخت های حیاتی آب، برق، گاز یا دیگر خدمات را به همراه سند قانونی زمین ها در اختیار بگیرند؛ گرچه بیشتر این افراد مستضعف و شاید ناچار به چنین اقدامی در تامین مسکن با هزینه کمتر بوده اند. 

انگار این نوع زورچپان مناطق حاشیه ای به شهر، سابقه هم داشته و معدود مناطقی نیز هستند که نزد افکارعمومی اینطور تعریف شده که زمین های آنجا با قیمت نازل توسط عده ای خریده یا تصرف شده و بعد آن منطقه با فشارهای مختلف و با استناد به وضعیت غیرانسانی زندگی عده ای از انسان ها در آنجا، دارای زیرساخت و سند شده اند و زمینه الحاقشان به شهر نیز فراهم آمده است.

البته برخی شهروندان در محله چهارده معصوم، زمین ها را با واسطه از افراد دیگری طی سال های گذشته به شکل سند دستی اما با پرداخت پول، خریده اند، هرچند با قیمت بسیار کمتر از نرخ زمین دارای سند اما بالاخره هزینه کرده اند و به زعم خودشان زمینی را خریده اند؛  این خانه ها که شمار ساکنانشان بین ۶ تا هفت هزارنفر برآورد یا اعلام می شود تاکنون نه شبکه آب دارند و نه زیرساخت قانونی برق و گاز یا دیگر زیرساخت ها.

پیشتر، اینجا کوره های آجرپزی بوده و پایه های برق هم دارد که به محلی برای انشعاب های فراوان و غیرمجاز برق طی سال های گذشته تبدیل شده است.

دوگانه مهم

صدای شهروندان ساکن در این منطقه اما بلند و گلایه هایشان نیز زیاد است؛ از یک سو هم حق دارند چون تعداد زیادی انسان آنجا سکونت دارند و از طرفی خدمات رسانی در محدوده ای که زمین هایش تصرف شده و جزو محدوده شهری نبوده و نیست، خود حدیث مفصلی است که معلوم نیست مسئولان استان کرمان می خواهند با آن چکار کنند.

خبرنگار ایرنا در پیگیری این موضوع دچار دوگانگی و شرایط خاصی شد؛ از یکسو با وضعیت سخت و غیربهداشتی زندگی انسان هایی که همنوع هستند و هیچکس شرایطشان را بویژه در سرما نمی پسندد، مواجه شده بود. از سوی دیگر می دید زمین هایی که شبانه و زیر لوای زمین خواری عده ای سودجو در اختیار افرادی قرار گرفته، غیرقانونی ساخت و ساز شده اند و کار به جایی رسیده که امکان خدمات رسانی قانونی برایشان وجود ندارد و اگر هم راهی برای آن باشد، رواج چنین پدیده هایی اگر امکان تحقق پیدا کند، می تواند در آینده برای سایر نقاط شهر کرمان یا دیگر شهرهای کشور هم مساله ساز شود و در یک مقطع زمانی، دیگر زمینی ملی باقی نماند زیرا هرجا ممکن است عده ای شبانه تصرف و خانه سازی کنند و بعد هم مدعی شوند دولت یا دیگر بخش های حاکمیت باید مشکلشان را حل کنند چون آنجا خانه و زمین در اختیار آنان است.

به هر روی در این گزارش، مشکلات این منطقه تشریح و امکان های پیش رو برای حل مشکلات آن نیز بررسی شده است؛ اگرچه مسئولان متولی نیز حرفشان قابل تامل است زیرا می گویند: اگر افرادی گمان کنند به هر شکل و به طور غیرقانونی می توانند هر جایی را تصرف کنند تا بعد از گذشت مدت زمانی، بتوانند آنجا را به شکل قانونی جزو محدوده در اختیار خودشان درآورند، سنگ روی سنگ بند نمی شود و باید از این پس هم منتظر بود که سایر منابع ملی هم دچار و درگیر چنین سرنوشت هایی شوند.

برخی ساکنان البته می گویند چرا مسئولان از همان ۲۰ سال گذشته جلو ساخت و ساز را نگرفتند یا مانع دلال بازی عده ای که زمین ها را می فروختند نشدند و مسئولان متولی نیز مدعی هستند که از همان زمان برخورد با این پدیده های زمین خواری شروع شده، دلالان اصلی هم همان موقع یا بعد از آن بازداشت شده اند اما فرآیند انجام کار وقتی با عده ای از شهروندان و خانواده ها مواجه می شویم که بنایی را جایی ساخته اند و سکونت یافته اند، قدری مشکل می شود چون تبعات اجتماعی پیدا می کند و موضوع به مسائل حوزه قضایی و سایر ابعاد می انجامد که حل آنها دیگر براحتی میسر نخواهد بود.

آنطور که بررسی ها نشان می دهد بخشی از زمین های منطقه معروف به چهارده معصوم، در ادامه محدوده محله الله آباد قرار دارد که زمانی روستا بوده و خدمات رسانی به مناطقی از این محله نیز به همین علت بوده است. همچنین خبرنگار ایرنا کسب اطلاع کرد بخش محدودی از زمین های این منطقه سند دارند و قانونی هستند اما بخش عمده آن متعلق به شهرداری یا دولت است که طی این سال ها زمین هایی که متعلق به شهرداری یا دولت هستند توسط عده ای خرید و فروش شده و به صورت سند دستی زمین ها را فروخته اند و کار امروز به اینجا رسیده است که این تعداد شهروند بدون زیرساخت های حیاتی مثل برق، آب و گاز در حال زندگی هستند.

تعدادی پایه انتقال برق در برخی خیابان های این محله وجود دارد اما چون خانه ها، مشترک قانونی تعریف نمی شوند، برق کشی به منازل از طریق روال قانونی و معمول نبوده و بسیاری از پایه های برق چونان مرادگاه اهالی، به محل دخیل بستن آنان، آن هم با سیم های برق، تبدیل شده و اشتراک های غیرمجاز تو درتو و انبوه روی پایه های برق خود گویای وضع زندگی اهالی و البته خطرات آن است.

چرا اینهمه زمان؟

با مشاهده وضعیت اسفبار زندگی شهروندان در این محله مهمترین نکته و پرسش حیاتی که نخست به ذهن می رسد این است که باوجود گذشت بیش از ۲ دهه چرا این وضعیت همچنان بلاتکلیف مانده است چون مردم می گویند بازهم امسال، سرما شروع شده و آب و برق و گاز ندارند.

اما وقتی پای صحبت مسئولان هم می نشینیم، سخنان و دلایل خود را دارند و می گویند از یکسو درست است که با انسان هایی مواجه هستند که در شرایط نامناسبی زندگی می گذرانند و طی سال ها حکم تخریب خانه هایشان به طور کامل عملیاتی نشده و سعی شده با وجود غیرقانونی بودن محل زیستشان، دسترسی به برخی خدمات به هر شکل ممکن برایشان فراهم آید اما از سوی دیگر می گویند در مواجهه با چنین اقدام غیرقانونی که تبعات دارد، براحتی نمی توان هر کاری انجام داد.

اینک اما آنچه در واقعیت پیش چشم داریم، مردمی در محدوده ای از حاشیه شهر کرمان به نام چهارده معصوم هستند که زندگی نامناسبی دارند و بیشتر، از اقشار ضعیف به شمار می روند.

رصد صحبت مسئولان متولی استان نیز نشان می دهد طی چندسال گذشته بارها در مورد ضرورت تعیین تکلیف این محله مطالبی اعلام کرده اند که هنوز به طور کامل عملیاتی نشده است. دیماه سال گذشته که همزمان با فصل سرما در کرمان، رسانه ها به این موضوع پرداخته بودند، معاون استاندار کرمان گفته بود که فرمانداری، طرحی پیشنهادی در باره تعیین تکلیف این منطقه دارد که اگر مورد تایید متولیان قرار گرفت در شورای تامین مطرح و مصوب می شود تا امیدها برای حل مشکل اهالی این بخش از حاشیه شهر کرمان نیز جان بگیرد.

یکسال از آن زمان گذشته و حالا باز در شروع فصل سرما، مسئولان همان حرف ها را می زنند؛ همین گزارش ایرنا نیز از حدود یکماه گذشته آماده انتشار است اما هربار گفته می شود که قرار است جلسه ای برای تعیین تکلیف این مشکل برگزار شود و چون خبرنگار ایرنا منتظر برگزاری جلسه بود مطلب را منتشر نکرد و تا امروز( مخابره گزارش) جلسه ای یا برگزار نشده یا تصمیم و مصوبه ای برای تعیین تکلیف مشکل این منطقه نداشته است.

فرماندار کرمان می گوید که طرح پیشنهادی مربوط به این مشکل از خیلی وقت پیش ارائه شده که باید در جلسات متولیان در سطح استان بررسی شود و در صورت تایید به شورای تامین برود و بتواند مصوبه ی این شورا را بگیرد.

آنطور هم که مسئولان می گویند راهکارهای حل این مشکل تنوع زیادی ندارد زیرا یا باید همه ساخت و سازها تخریب شوند که حدود هفت هزار نفر را شامل می شوند و تبعات اجتماعی آن بسیار و مهم است یا باید زمینه واگذاری زمین ها به شکل قانونی به این افراد و فروش به آنان فراهم شود و با الحاق آن منطقه به محدوده رسمی شهری، احداث زیرساخت های مثل آب، برق و .... نیز به مرور در دستور کار قرار گیرد.

علی بابایی فرماندار کرمان البته تاکید دارد که ابتدا باید از ادامه و گسترش ساخت و سازهای غیرمجاز این منطقه جلوگیری کرد که تمهیداتی از سوی شهرداری در دستور کار است.

آخرین وضعیت تصمیم گیری ها برای این محله در حالی است که معاون عمرانی استاندار کرمان نیز دیماه سال ۱۳۹۹ در گفت وگو با سایت خبری «کرمان نو» که اینجا قابل ملاحظه است، گفته بود: فرمانداری مسئول کار بوده، طرح خود را در این زمینه آماده کرده و پیشنهادهایی هم داشته که برای ما فرستاده و در اولین فرصت جلسه را تشکیل می دهیم و مطرح می شود، لذا اگر (طرح پیشنهادی) قابلیت اجرا داشته باشد به شورای تامین ارسال می شود و مصوبه شورای تامین را می گیریم.

نکته قابل تامل اینکه پیگیری برای تصمیم گیری درباره این طرح پیشنهادی هنوز به سرانجام نرسیده است.

اما شرح مشکل از زاویه نگاه خبرنگار ایرنا 

محله موسوم به شهرک ۱۴ معصوم از همان جاهایی است که می گویند در نقشه درست زیر پونز قرار گرفته و کسی آن را و اهالی آن را نمی بیند؛ هفت هزار نفر در بلاتکلیفی کامل زندگی می‌کنند و البته اصل مشکل به کار غیرقانونی خودشان یا عده ای کلاهبردار بر می گردد که سبب شده در زمین هایی خانه بسازند که سند نداشته یا سند قانونی نداشته است.

با اینکه در بزرگراه امام خمینی(ره) و روبه روی ترمینال آدینه یکی از مدرن ترین ترمینال های جنوب شرق کشور قرار دارد اما در این محله خبری از هیچ چیز مدرنی نیست بلکه از یک روستای دور افتاده در ناکجاآباد هم امکاناتش کمتر است.

اینکه گفته می شود امکانات این محله از یک روستا کمتر است مبالغه نیست زیرا اینجا آب، برق، گاز و تلفن ندارد؛ از نظر بهداشتی نیز دارای مشکلات زیادی است.

برخی اهالی می گویند که طی سال های اخیر گاهی برای تخریب واحدهای این محله اقدام شده اما مشکل حل نشده و حدود هفت هزارنفر از مردم اینجا زندگی می کنند آن هم در شرایطی نامناسب که نه زیبنده آنان است نه زیبنده این شهر و کشور.

برخی از اهالی مدعی هستند ۲۰ سال پیش در آن منطقه مشاوره املاک های زیادی باز شده بوده و با تبلیغات، نصب بنرها و پارچه نویسی های چندین متری چوب حراج به زمین های این منطقه زده اند و کسی هم کاری به کارشان نداشته است.

بعضی از اهالی هم انگار مطلع بوده اند زمین ها سند ندارد اما چون ارزان تر بوده زمین را خریده اند و غیرمجاز خانه ای هم بنا کرده اند، تسلیم هستند و تنها پاسخی که دارند این است: درست است اشتباه کرده ایم و حاضریم هر تصمیمی بگیرند انجام دهیم، ولی به دادمان برسید، تاوان اشتباه ما را که نباید فرزندانمان بدهند، آنان کلاس و درس دارند و زندگی در این شرایط قابل ادامه دادن نیست.

مشکل سوخت، آب و برق در سرمای کرمان

اهالی برای تامین سوخت و گرمایش و سرمایش از کپسول مایع یا نفت سفید استفاده می کنند و می گویند برای تامین این امکانات هم دچار مشکلاتی هستند.

برخی از اهالی در خانه هایشان چاه آب حفر و پمپ نصب کرده اند و همان را مصرف می کنند که هم سختی بالایی دارد و هم بهداشتی نیست.

می گویند موقع انتخابات که می شود نامزدها اینجا می آیند و سخنرانی می کنند و وعده هایی هم می دهند اما دیگر می روند و هیچ اتفاقی هم نمی افتد.

دردسر برق و سختی های مدرسه مجازی

قطعی برق برای جوانان و نوجوانانی که با تلفن همراه سر کلاس ها حاضر می شوند نیز سخت تر شده است.

علی ۱۶ ساله از ساکنان محل می گوید که به دلیل قطعی برق برای کلاس های آنلاین به زحمت زیادی افتاده و حتی امسال برای کلاس های حضوری مسیر زیادی را تا مدرسه باید طی کند.

این دانش آموز گفت: به خانه های ما پروانه ساخت نمی دهند و به همین علت از خدمات شهری محرومیم، زباله ها در سراسر محله پهن شده و برخی ها نیز نخاله های ساختمانی شان را در همینجا می ریزند. به دلیل همین آلودگی ها میزان بیماری سالک در منطقه بالا رفته است.

«کوچه هایمان آسفالت نیست، زمستان تا کمر در گِل فرو می رویم، در این منطقه ما امنیت هم نداریم کوچه پر از معتاد و بزهکار است؛ زمستان برق نداریم، تابستان آب نداریم و این چرخه هرسال درحال تکرار است».

اهالی برای خودشان مسجدی هم دارند؛ مسجدی که می گویند امام جماعت هم ندارد و چون فردی که آن را وقف کرده قدش بلند بوده، نزد برخی اهالی به مسجد علی دراز هم معروف است.

از دیگر مشکلات اهالی جولان سگ های ولگرد و وحشی در این منطقه است که اهالی می گویند بارها شاهد حمله سگ ها به شهروندان بوده اند.

معاون استاندار: ۲ راه بیشتر ندارد

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه پیگیر مسائل این محله هستیم گفت: با دستگاه های متولی هماهنگ شده و قرار است در جلسه هماهنگی وضعیت این محله تعیین تکلیف شود که متاسفانه به دلیل فشردگی برنامه ها و مشغله های ناشی از کرونا و دیگر مسائل برگزاری جلسه به تاخیر افتاده است.

مصطفی آیت اللهی موسوی افزود: بخش عمده ای از این محله زمین های شهرداری است که توسط مردم تصرف شده، این زمین ها باید تعیین تکلیف شود که ۲ راهکار وجود دارد یا باید زمین ها به مردم واگذار یا اینکه رفع تصرف شود.

این مسئول با بیان اینکه در شرایط کنونی کار خاص دیگری نمی توانیم انجام دهیم تصریح کرد: تا وقتی تکلیف اراضی و مالکیت آنها مشخص نشود، امکان ارائه خدمات از جمله آب، برق و گاز به صورت قانونی امکان پذیر نیست، بنابراین تا تکلیف تصرف ها مشخص نشود، کاری نمی توانیم انجام دهیم.

وی درباره ساماندهی منطقه و واگذاری زمین ها به مردم نیز گفت: قانونی در این زمینه وجود ندارد، اراضی تصرفی را نمی توانیم به مردم واگذار کنیم مگر در شرایطی خاص و استثنایی که فرآیند قانونی برای طی شدن مسیر وجود داشته باشد.

موسوی با اشاره به رسمیت پیدا کردن محله الله آباد در نقطه دیگری از شهر کرمان تاکید کرد: الله آباد روستا بود اما محله ۱۴ معصوم روستا نیست و کد روستایی ندارد؛ تصرفی های الله آباد تکلیفش مشخص بود، اینجا خیلی بیشتر از الله آباد تصرفی دارد که اراضی ملی بوده اند و افراد آنها را طی روند و کاری کاملا  غیرقانونی خریده اند و تصرف کرده اند.

به گفته وی، یک سری از خانه ها در این محله هستند که همه مسائل قانونی را نیز طی کرده اند اما درگیر حل شدن موضوعات بقیه املاک هستند.

شهرداری: وظیفه حفاظت از اموال عمومی را داریم 

شهردار منطقه سه  کرمان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در این زمین ها به صورت کاملا غیرمجاز ساخت و ساز انجام شده و طبق مصوبات مختلف و احکام دادگاه ما باید از ساخت و ساز خلاف آنجا جلوگیری کنیم.

مرتضی حسینی افزود: اینکه عده ای زمین های شهرداری را تصرف، شبانه ساخت و ساز کنند و حاشیه نشینی و سایر مشکلات به وجود آید، کار قابل دفاعی نیست.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه چرا همان سال های اولیه جلو ساخت و ساز ها گرفته نشده است تصریح کرد: من اطلاع ندارم چرا مسئولان وقت جلو ساخت وسازها را نگرفته اند اما این زمین ها املاک شهرداری است و شهرداری وظیفه حفاظت از آنها را دارد که تصرف نشود.

به گفته حسینی بخشی از این زمین ها متعلق به شهرداری است زیرا سندی را وزارت مسکن و شهرسازی در سال ۹۲-۹۱ به نام شهرداری کرده است اما مردم زمین دولت(یاشهرداری) را خریدوفروش کرده اند.

وی راه برون رفت از این موضوع را آزاد سازی زمین های شهرداری دانست و تاکید کرد: من به عنوان شهردار اگر در حفاظت از این زمین ها تلاش نکنم خودم محاکمه می شوم و شهرداری هم باید پیگیر زمین هایش باشد؛ این زمین ها به بیت المال تعلق دارد و هر دستگاهی باید از تصرفش جلوگیری کند.

کارکنان شهرداری در ممانعت از ساخت و ساز جدید چاقو می خورند

این مسئول سعی شهرداری منطقه سه را در جلوگیری از ساخت و ساز جدید دانست و گفت: با امکاناتی که داریم شبانه روز تلاش می کنیم که ساخت و سازی صورت نگیرد و در این مسیر همکاران ما حتی کتک و چاقو می خورند.

وی تصریح کرد: چندی پیش با بیل به سر همکاران شهرداری زدند که مانع ساخت و ساز شده بود.

حسینی راه برون رفت از مشکل را پیگیری همه جانبه در سطح استان و صدور احکام در این زمینه دانست و خاطرنشان کرد: البته حل مشکل به تصمیم مدیران ارشد استان هم ارتباط دارد و مولفه های بسیاری دخیل است؛ اینطور هم نیست که براحتی بشود لودر برداشت و خانه ها را خراب کرد.

وی با بیان اینکه اقدام خلاف عده ای به صورت شبانه سبب ساز این مشکل می شود ادامه داد: به طور مشخص باید از ساخت و ساز خلاف جلوگیری کنیم، متاسفانه عده ای در حدود ۳۰-۴۰ نفر ساخت و ساز شبانه انجام می دهند و کسی هم نمی تواند جلو آنها را بگیرد، سپس یک خانواده بیچاره را ساکن آنجا می کنند و اگر کسی ساکن شد دیگر نمی‌شود کاری انجام داد، باید رفت و در دادگاه حکم رفع تصرف گرفت؛ درصورتی که پس از صدور حکم دادگاه هم مسائلی وجود دارد و حل این مشکلات تابع شرایط خاصی است.

شهردار منطقه سه کرمان این موضوع را کار بین دستگاهی خواند و خاطرنشان کرد: فرمانداری مرتب جلسه هایش را برگزار می کند و پیگیر است، دستگاه قضا هم مرتب جلسات و دادگاه ها را برگزار می کند، همچنین دستگاه های  نظارتی و امنیتی ما را مرتب بازخواست می کنند و بر عملکرد ما نظارت دارند؛ خوشبختانه دادستان ورود کرده و تحقیق مفصلی در این زمینه انجام شده است.

وی افزود: افرادی که این زمین ها را خرید و فروش می کنند ۲ دسته هستند؛ یک دسته زمین خوار و کلاهبردارند و دسته دیگر هم افرادی مستضعف و بیچاره که سرشان کلاه رفته و تحقیقات لازم را انجام نداده اند و در دام زمین خوارها افتاده اند.

شهردار منطقه سه کرمان با بیان اینکه در این منطقه سه گروه زمین وجود دارد تصریح کرد:  بخش خیلی کوچکی از این منطقه از مستثنائات است و خرید و فروششان با مالکان است ولی بخش عمده ای از آن از اموال شهرداری و مسکن و شهرسازی است که خرید و فروش برعهده این دو دستگاه است.

به گزارش ایرنا به نظر می رسد باتوجه به وضعیت موجود که تعداد زیادی از مردم در این منطقه افزون بر ۲۰ سال اینجا ساکن هستند و در شرایط نامناسبی زندگی می کنند، با وجود همه پیچیدگی های کار، ضرورت دارد متولیان زودتر جلسات هماهنگی را برگزار کنند و تصمیم گیری برای حل مشکل با هر طرح و امکانی که قابلیت اجرا دارد  در دستور کار قرار دهند.