به گزارش ایرنا، مصیبت شیوع کرونا در ماه‌های گذشته ساختارهای آموزشی کشور را تحت تاثیر قرار داد و آموزش و پرورش و وزارت علوم با الکترونیکی کردن آموزش و تدریس در بستر فضای مجازی توانستند تاحدودی مانع بحران تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان شوند اما در این بین باتوجه به اینکه حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد آموزش‌های مهارتی به صورت عملی بوده، تعطیلی آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای به دلیل اوج گیری مستمر این ویروس، خسارت‌های جبران ناپذیری را به بدنه مهارت آموزی کشور و استان مازندران وارد کرده است.
همگان به این موضوع اساسی اذعان دارند که توسعه اقتصادی در گرو افزایش اشتغالزایی است و بدون مهارت و آموزش‌های مهارتی، امکان ورود نیروی انسانی به بازار کار میسر نیست اما به دلیل شیوع کرونا بسیاری از برنامه‌های آموزش و فنی و حرفه‌ای به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها ابتر و باعث تعطیلی بسیاری از آموزشگاه‌های خصوصی آموزش فنی و حرفه‌ای در مازندران شد.
در استان مازندران ۸۰۰ آموزشگاه فنی و حرفه‌ای خصوصی با اشتغال چهار هزار نفر قبل از شیوع کرونا فعالیت داشت که با شیوع کرونا اکنون ۳۰ درصد این آموزشگاه ها با ۵۰ درصد ظرفیت در حال خدمت به مراجعه کنندگان هستند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که در ارائه آموزش‌های مهارتی هیچ چیزی نمی تواند مانند آموزش‌های میدانی و حضوری تاثیر گذار باشد و برگزاری کلاس‌های فنی و حرفه‌ای به صورت مجازی نه تنها در مسیر مهارت آفرینی نیست بلکه آسیب‌زا بوده و به نوعی ترویج کننده مدرک گرایی است و اجرای بسیاری از طرح‌های مهارت آموزی برای مهارت گیرندگان در حوزه صنعتی، فنی و حرفه‌ای و مهارتی مستلزم حضور آنان در کارگاه‌ها است که بسیاری از آموزشگاه‌های دولتی و خصوصی فنی و حرفه‌ای استان به دلیل محدودیت‌های کرونایی و مشکلات زیرساختی امکان خدمات‌دهی به مراجعه کنندگان در این حوزه را در ماه های گذشته نداشتند. به عنوان نمونه آموزش‌های الکترونیک، تراشکاری سی‌ان‌سی و برخی از رشته‌های تأسیساتی و جوشکاری به صورت مجازی امکانپذیر نیست که با رفع مشکلات زیرساختی باید برای حل این چالش ها اقدامات لازم صورت بگیرد.
قبل از شیوع کرونا سالانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار نفر در مازندران از ۳۰۰ نوع آموزش مهارت آموزی برخوردار می شدند در حالی که این رقم اکنون به ۶۰ هزار نفر کاهش یافت. در کنار کاهش چشمگیر درآمدهای آموزشگاه‌های خصوصی و ۲۳۰ مرکز دولتی فنی و حرفه‌ای در مازندران به دلیل کاهش مراجعات، در سال‌های گذشته قرار شد با همکاری دانشگاه‌های مازندران و آموزش و پرورش اجرای طرح‌های مهارتی در کلاس های درس مدارس و دانشگاه ها فراگیر شود و طرح هر دانش آموز و یا هر دانشجو یک مهارت در استان کلید خورد اما به دلیل تعطیلی مدارس و دانشگاه در عمل اجرای این طرح ها هم در استان نیمه تمام باقی ماند.
همچنین تعهد ایجاد اشتغال سالانه از سوی فنی و حرفه ای در کشور برای افرادی که مدرک مهارت‌آموزی را دریافت می‌کنند سالانه یک میلیون و برای مازندران، ۵۰ هزار نفر است که این طرح هم به دلیل تعطیلی بسیاری از مراکز آموزشی فنی و حرفه ای ناقص ماند که ادامه این روند در بلندمدت به افزایش آمار بیکاری منجر خواهد شد.
مهارت‌آموزی و میدان‌داری بنگاه‌های اقتصادی شناسنامه‌دار
کارشناسان معتقدند ریشه بسیاری از مشکلات زیرساختی و ناتوانی در اجرای طرح‌های مهارت آموزی به صورت حضوری در دوران کرونا به شرایط قبل از شیوع این ویروس برمی گردد چراکه برای تجهیز هریک از ۸۶ کارگاه آموزشگاهی در مازندران پنج میلیارد ریال اعتبار نیاز است که به دلیل مشکلات اقتصادی دولت، امکان تخصیص این میزان اعتبار به کارگاه‌های فنی و حرفه‌ای مازندران وجود ندارد و ساز و کارهای جدیدی مانند بهره‌گیری از ظرفیت واحدهای صنعتی بزرگ و شناسنامه دار در اجرای مهارت آموزی باید مورد توجه باشد.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت: باتوجه به شرایط مالی دولت و مشکلات اقتصادی امکان تجهیز آموزشگاه‌های دولتی فنی و حرفه‌ای مازندران وجود ندارد و باید از ظرفیت بخش خصوصی به ویژه صنعتگران و بنگاه‌های اقتصادی شناسنامه دار برای اجرای طرح های مهارت آموزی در شرایط کرونایی بهره ببریم.
سید حسین درویشی افزود: راه‌اندازی آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای در شهرک‌های صنعتی آمل، جویبار و سوادکوه در ۲ سال گذشته در دستور کار قرار گرفته و باتوجه به تنوع تولید در این کارخانه ها، این واحد برای پذیرش آموزش گیرنده با آموزشگاه های فنی و حرفه ای مازندران همکاری دارند.
وی تصریح کرد: کرونا آموزش و مهارت آموزی را در مازندران به شدت تحت تاثیر قرار داد و در مرحله اول برخی از رشته ها برای استمرار آموزش در فضای مجازی به فعالیت خود ادامه دادند اما بازخورد مطلوبی از ادامه این روند دریافت نشد.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای مازندران ادامه داد: تعهد اجرای طرح‌های مهارت آموزی در یکسال گذشته برای استان مازندران پنج میلیون نفر ساعت بود که در دست اجرا است اما باید این موضوع را بپذیریم که بخشی از این آموزش ها در بستر فضای مجازی انجام می شود و معتقدیم هیچ روش آموزشی در مهارت آموزی به آموزش های میدانی و عملی نمی رسد.
درویشی تصریح کرد:واحدهای صنعتی شناسنامه دارمازندران که تخصص کافی برای تولید کالا را دارنداز سوی فنی وحرفه ای استان شناسایی شدندکه با رایزنی با این واحدها می خواهیم بسیاری از آموزش های مهارتی را به مراجعه کنندگان در این مراکز انجام دهیم.
وی با بیان اینکه مهارت آموزی تنها رسالت آموزشگاه های فنی و حرفه ای در مازندران است اما برخی از مراجعه کنندگان چندان به مقوله آموزش اهمیت نمی دهند و به طور صرف می‌خواهند از مزایای این مدارک مانند گرفتن تسهیلات و وام بانکی استفاده کنند، افزود: در حال اصلاح این رویه نادرست هستیم.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای مازندران ادامه داد: برای آن که کارگاه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای استان در شرایط کرونایی به روزشود، هر آموزشگاه نیازمند پنج میلیارد ریال اعتبار است که در زمان حاضر امکان اجرای همچنین طرح هایی امکانپذیر نیست.
لزوم آموزش حضوری رشته‌های مهارتی
آموزش حضوری به واسطه حضور مهارت آموز و یادگیرنده در یک فضای عملی و در زمانی مشخص حائز اهمیت است؛ زیرا امکان تعامل و ارتباط چهره به چهره از این طریق فراهم می‌شود. همچنین آموزش حضوری این امکان را به مدرس می‌دهد تا از طریق بازخورد چهره متوجه شود که مهارت آموز فن را فرا گرفته است یا خیر.
دکتری مدیریت کسب و کار و استاد دانشگاه مازندران در گفت وگو با ایرنا گفت: آموزش مهارتی در بستر فضای مجازی از رویه‌های موثر برای مدرک گرایی و رویکرد ضد مهارت است که آموزشگاه های فنی و حرفه ای باید از آموزش به سبک مجازی به جد خودداری کنند.
شعبان عباسعلی اضافه کرد: معتقدم اگر آموزش‌های مهارتی به شکل میدانی و عملی در شرایط کرونایی برگزار نشود بهتر از آن است که با برگزاری دوره های مجازی، مدرگ گرایی را در جامعه ترویج دهیم که ادامه این رویه در بلندمدت به پرورش نیروی انسانی غیرخلاق و بی مهارت منجر خواهد شد.
وی خاطر نشان کرد: بررسی داده‌های آماری نشان می‌دهد که بسیاری از دانش آموختگان در عصر کرونایی میل به مدرک گرایی شان افزایش یافته است و نیمی از مراجعه کنندگان به مراکز مهارتی در استان چندان رغبتی به یاد گرفتن ندارند بلکه به طور صرف تنها به اخذ مدرک با هر شرایطی که شده می اندیشند.
عباسعلی تصریح کرد: کرونا فرصتی را برای سودجویانی فراهم کرده است که در رشته های مهارتی به فکر دریافت مدرک بدون توجه به مراحل آموزش باشند و اداره کل آموزش فنی و حرفه ای باید جلو این رویه های غیرکارشناسی را بگیرد.
وی اضافه کرد: در برخی از امتحان‌های مهارتی و دیگر رشته‌های تحصیلی که برگزار می شود می ببینیم که چارچوب نحوه درست امتحان دادن از سوی مهارت گیرنده رعایت نمی شود و به اصطلاح برای پاسخ به پرسش تقلب می کند که این امر از دیگر معایب آموزش های مجازی است.
دکتری مدیریت کسب و کار گفت: کارآموزان رشته‌های مهارتی به دلیل حضور نیافتن در کارگاه‌های آموزشی از برخی آموزش‌های مجاوره‌ای هم باز می‌مانند چراکه علاوه بر یکسری آموزش ها از طریق حضور در کارگاه، ارتباط با آموزش دهندگان هم شکل می گیرد.
بلاتکلیفی مهارت‌آموزان
اگرچه به باور صاحبنظران، بسیاری از افراد از شرایط کرونایی سوء استفاده کرده با رویکرد مدرک‌گرایی در آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای نام نویسی می کنند اما بسیاری از مراجعه کنندگان به دنبال تخصص گرایی هستند و می‌خواهند بصورت میدانی و عملی دوره‌های آموزشی را بگذراند اما به دلیل پیک های کرونایی این کلاس ها به صورت تلفیقی مجازی و حضوری برگزار می شود که این افراد از این شرایط رضایت ندارند.
یکی از مهارت‌آموزان رشته طراحی لباس در گفت و گو با ایرنا افزود: برای نام‌نویسی و حضور در دوره‌های آموزشی طراحی لباس در یکی از آموزشگاه‌های خصوصی فنی و حرفه‌ای در ساری، مبلغ ۱۵ میلیون ریال برای ثبت نام پرداخت کردم و خواهان حضور در دوره‌های آموزشی طراحی لباس در اوایل ماه مرداد سال جاری بودم اما بعد از رفتن ۲ جلسه کلاس حضوری به دلیل شیوع پیک پنجم کرونا و کلاس های حضوری دوره های مهارتی لغو، و آموزش ها به صورت مجازی ادامه یافت.
سحر علیزاده ادامه داد: بنده و بسیاری از مهارت آموزان برای شرکت در کلاس‌های حضوری در دوره آموزشی طراحی لباس شرکت کردیم اما با شیوع کرونا و برگزاری دوره های مجازی، نتوانستیم از کیفیت آموزش حضوری نهایت بهره را ببریم.
وی خاطر نشان کرد: باید صادق باشیم و اذعان کنم که کلاس‌های مهارتی به شکل مجازی چیزی به سوادم در ارتباط با طراحی لباس اضافه نکرد و تنها مدرک این دوره آموزشی به دردم خورد اما من تنها دلیلم برای شرکت در این دوره از آموزش مهارتی، رسیدن به فن جدید برای دوخت لباس بود ،ولی میسر نشد.
وی خاطر نشان کرد: به هیچ عنوان دوره‌های آموزشی مجازی و حضوری بایکدیگر قابل مقایسه نیست ، مگر می‌شود که دوره آموزشی طراحی لباس را در قالب بستر فضای مجازی یاد گرفت؟ باید از قیچی و پارچه و ابزار کاری که در کارگاه آموزشی وجود دارد برای یادگیری استفاده شود اما در بستر فضای مجازی هزینه زیادی برای تامین مواد اولیه برای آنکه الگوهای آموزشی را در خانه طراحی می کردیم، پرداخت کنیم.
علیزاده تصریح کرد: در حالی برگزاری دوره های آموزشی را نمی توان متوقف کرد که کلاس های مجازی مهارتی نیز به هیچ عنوان کیفیت ندارند به همین دلیل فنی و حرفه ای مازندران باید با شرکت های که دارای فضای استاندارد برای برگزاری کلاس های حضوری هستند، رایزنی کند تا مهارت آموزان در یک فضای کاربردی به مهارت آموزی بپردازند.
۲۰ آموزشگاه خصوصی مهارت آموزی مازندران در آستانه تعطیلی
به دلیل تعطیلی مدارس و دانشگاه، بسیاری از آموزشگاه‌های خصوصی مهارت آموزی که برای اجرای طرح هر دانش آموز و یا هر دانشجو یک مهارت در استان مازندران فعالیت داشتند، در عمل دیگر فعالیت ندارند که در ماه های گذشته به دلیل کاهش درآمدها به تعدیل نیرو روی آوردند و تعدادی از آنها در آستانه تعطیلی کامل قرار دارند.
رئیس یکی از انجمن‌های مهارت آموزی در مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت : قبل از شیوع کرونا ۲۲۰ نفر به عنوان آموزش دهنده در آموزشگاه و کارگاه‌های خصوصی مهارت آموزی زیر مجموعه یکی از انجمن‌های مهارت آموزی مازندران فعالیت داشتند که به دلیل شیوع کرونا و کاهش چشمگیر مراجعه کنندگان تاکنون ۱۵۰ نفر از این نفرات بیکار شدند.
ناهید رجبی ادامه داد: قبل از کرونا سالانه به طور متوسط سه هزار تا سه هزار و ۵۰۰ نفر در نقاط مختلف مازندران از خدمات مهارتی و دوره‌های آموزشی این آموزشگاه‌ها بهره مند می شدند که با همه گیری کرونا از ابتدای فروردین تا پایان مهر سال جاری این رقم به ۲۵۰ نفر کاهش یافته است.
وی خاطر نشان کرد: در هر مرکز آموزشی مهارتی به طور متوسط چهار نفر در حوزه‌های مختلف مشغول بکار هستند که به دلیل شیوع کرونا و کاهش درآمد آموزشگاه‌های فنی و حرفه ای، تعدیل نیرو در دستور کار است.
وی ادامه داد: دولت به هر آموزشگاه مهارت آموزی مبلغ ۵۰ میلیون ریال در قالب تسهیلات به واحدها و مراکز خسارت دیده از کرونا در سال گذشته پرداخت کرد که این مبلغ به هیچ عنوان نمی‌تواند مشکلات مالی این موسسات را پوشش دهد.
رجبی تصریح کرد: همکاری آموزشگاه‌های تخصصی و خصوصی آموزش فنی و حرفه‌ای با بنگاه‌های اقتصادی و واحدهای تولید شناسنامه دار در حال افزایش است تا از امکانات این واحدها برای آموزش مهارت آموزان بهره بگیریم.
رئیس یکی از انجمن‌های مهارت آموزی در مازندران تصریح کرد: برون‌سپاری آموزش‌های مهارت آموزی و فنی و حرفه‌ای باید در مسیر درست قرار گیرد و دولت نباید این آموزشگاه را در میان راه رها کند چراکه باید به صورت مستمر تجهیزات آموزش های فنی و حرفه ای به روز شود و در این بخش نیازمند تسهیلات است.
لزوم تعریف مهارت‌های منطبق با شرایط کرونا
بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به تغییراتی که کرونا در سبک زندگی و نوع خدمات قابل ارائه در جامعه ایجاد کرده، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهارت آموزی هم باید باتوجه به نیاز جامعه تغییر کند و ایجاد رشته های منطبق با زندگی کرونایی برای کسب درآمد و رونق کسب کار از سوی انجمن های مهارتی در دستور کار قرار گیرد.
کارشناس ارشد رشته کارآفرینی در گفت و گو با ایرنا گفت: کرونا خدمات دهی در بستر اینترنت را در سال های گذشته افزایش داد و هزاران فرصت شغلی تحت تاثیر دنیای دیجیتال همزمان با شیوع بیماری کووید ۱۹ ایجاد شد اما باید به این موضوع مهم توجه کنیم که سهم کشور ما از ایجاد این فرصت های شغلی چه بوده است.
محمد عبدی اضافه کرد: براساس آمار، یک میلیون نفر در کشور در ۲ سال گذشته به دلیل آسیب پذیری در برابر کرونا در کشور بیکار شدند که به طور قطع اگر برنامه مهارت‌آموزی در شرایط کرونایی در کشور ایجاد می شد، نه تنها کرونا باعث بیکاری نمی شد بلکه اشتغالزایی هم داشتیم.
وی با اشاره به اینکه برای ایجاد شغل متناسب با شرایط کرونایی، آموزش های مهارت آموزی باید حرف نخست را بزند، گفت: سیر تحول در شرایط کرونایی بسیار شتابان است و نیروی کار مهارت های زیادی را نیاز خواهد داشت و با توجه به سرعت فزاینده فناوری، لازم است مهارت آموزی منطبق با شرایط کرونایی مستمر باشد.
نظر شما