کارآفرینی، نیروی محرکه اشتغال‌زایی

به گزارش روز یکشنبه ایرنا، کارآفرینی اشتغال‌زایی از راه ایده‌های نو است و امروز با توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری‌های نوین به موضوع کارآفرینان به عنوان مولدان و نیروی محرکه در توسعه اقتصادی کشور نگاه ویژه‌ای می‌شود.

کارآفرینی در جهان فناوری مهمترین مقدمه ورود به توسعه یافتگی، جبران عقب‌ماندگی‌های اقتصادی و گذر از رکود بازار کسب و کار است، ضمن اینکه به پُر شدن خلاها و شکاف‌های بازار کار در توسعه و رشد کشور کمک می‌کند. برای گذر از مرحله سنتی به صنعتی باید به ظرفیت‌ها و قابلیت‌های کارآفرینان در به‌کارگیری روش‌های جدید در بازار و خلق نوآوری‌ها اهتمام ورزید تا این قشر به‌منظور توسعه اقتصادی و افزایش درآمد سرانه و گسترش فرصت‌های شغلی کمک حال بخش دولتی باشند.

افزایش توان تولید و خلق ارزش افزوده باعث ایجاد ثروت در جامعه و در پی آن افزایش اشتغال‌زایی و بهبود وضعیت رفاهی و معیشتی مردم می‌شود. کارآفرینی با ایجاد رقابت در صنایع داخلی، ایجاد شغل و نوآوری نه فقط نقش مهمی در پویایی اقتصادی دارد بلکه با ایجاد ثروت حاصل از تولید داخلی باعث ترغیب و تشویق به سرمایه‌گذاری در عرصه‌های مختلف می‌شود.

موسسه توسعه جهانی کارآفرینی، سازمان تحقیقاتی پیشرو در زمینه روابط بین کارآفرینی و توسعه رونق اقتصادی است. بر اساس تعاریف جهانی «کارآفرینان با خلق شغل، توسعه راه‌حل‌های جدید برای مشکلات، خلق فناوری‌هایی که کارآمدی را افزایش می‌دهد و تبادل ایده‌ها در سطح جهانی، به اقتصاد و زندگی مردم کمک می‌کنند. بسیاری از شرایطی که به نفع کارآفرینان تمام می‌شود به نفع اقتصاد هم خواهد بود و به این ترتیب در مجموع پشتیبانی از کارآفرینی منفعت فراوانی را نصیب کشورها خواهد کرد».

شاخص جهانی کارآفرینی (GEI) یک نماگر تالیفی است که سلامت اکوسیستم کارآفرینی در یک کشور را از طریق اندازه‌گیری کیفیت کارآفرینی و میزان و عمق پشتیبان‌های اکوسیستم کارآفرینانه ارزیابی می‌کند. بر اساس اعلام شاخص جهانی، رتبه ایران در حوزه کارآفرینی ۷۲ در بین ۱۳۷ کشور است که در مقایسه با سال ۲۰۱۷ افزایش ۱۳ رتبه‌ای در سطح جهان را نشان می‌دهد.

موضوع کارآفرینی در فراهم کردن زمینه‌های اشتغال به قدری مهم تلقی می‌شود که در قالب اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گرفت، به گونه‌ای که در سال ۹۸ رهبر معظم انقلاب در دیدار صدها نفر از کارآفرینان عرصه‌های مختلف تولیدی، صنعتی، معدنی، کشاورزی، بهداشتی و درمانی، کارآفرینی را نوعی عبادت و ارزش‌آفرینی خواندند و تاکید کردند که «ایران بزرگ امروز بیش از هر زمان دیگر به کار و کارآفرینی نیاز دارد تا همچون عقابی تیز پرواز در فضای پیشرفت و آبادانی و افتخار اوج گیرد».

در کشورمان، با وجود تاکید سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و  اشتغال مبنی بر تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد کارآفرینی و ترویج فرهنگ تولید و کارآفرینی، ضعف‌های محیط کسب و کار و زیرساخت‌های ناکافی همچنان مغفول مانده است.  

بسیاری از کارآفرینان با موانعی همچون ناسالم بودن محیط اقتصادی و به تبع آن محیط کسب و کار، وجود قوانین و مقررات نامناسب و غیرحمایتی، فقدان زیرساخت‌های تجاری، نامناسب بودن فضای بازار، نرخ بهره بالای بانکی، ریسک بالای سرمایه‌گذاری و سایر موارد روبه‌رو هستند. این مشکلات باعث شده است که بیشتر کارآفرینان بالقوه برای راه‌اندازی کسب وکار خود اقدام نکنند یا در میانه راه متوقف شوند. از این رو برای ایجاد و توسعه کارآفرینی نیاز به فراهم کردن زیرساخت‌های لازم از جمله رفع موانع مالی، تسهیل قوانین و مقررات،‌ ورود آزادی به انتخاب، تبیین فرهنگ ثروت، تببین فرهنگ کارآفرینی و سایر موارد است.

دولت نیز در راستای ترویج و بهبود فرهنگ و وضعیت کارآفرینی برنامه‌های متنوعی ارائه کرده است که در این راستا دفتر توسعه کارآفرینی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی اقداماتی از جمله سیاست‌های توسعه کارآفرینی کشور،ایجاد باشگاه‌های کارآفرینان نوجوان و آموزش‌های کارآفرینی، کافه کارآفرینی، طرح سرباز کارآفرین، راه اندازی مراکز مشاوره و خدمات کارآفرینی، برگزاری جشنواره انتخاب کارآفرینان برتر، تشکیل کانون‌های کارآفرینی استانها و برگزاری هفته جهانی کارآفرینی را پیگیری می‌کند.

امسال از ۱۷ تا ۲۳ آبان‌ماه به عنوان «هفته جهانی کارآفرینی» نام‌گذاری شده است که برای گرامی‌داشت این هفته و تقویت زیست‌بوم کارآفرینی کشورها از طریق بالا بردن گرایش‌های کارآفرینانه در بین آحاد جامعه به‌ویژه در بین جوانان، وبینارهای مختلفی با حضور مدیران و صاحب‌نظران این عرصه با عنوان های «کارآفرینی، تولید و اشتغال پایدار»، «کارآفرینی، مانع زدایی و مبارزه با فساد»، «کارآفرینی و فناوری‌های نوین»، «کارآفرینی و زنان»، «کارآفرینی اجتماعی»، « نهادها، بنیادها و شبکه‌سازی کارآفرینی» و «کارآفرینی، آموزش و مشاوره» در حال برگزاری است.

وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی به مناسبت هفته کارآفرینی در پیامی اعلام‌کرد: «دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران، ایجاد اشتغال انبوه و شایسته را در کانون توجه خود قرار داده و یقیناً پرچم‌دار حرکت کاروان شغل‌سازان، کارآفرینان هستند. با در نظر گرفتن رویکرد اشتغال مبتنی بر کارآفرینی، ضروری است ضمن تقویت زیست بوم کارآفرینی و برقراری تعامل بین بازیگران این زیست بوم، زمینه‌های توسعه ظرفیت‌های کارآفرینی را در کشور فراهم کرد».

«حجت الله عبدالملکی» همچنین بر اصلاح قوانین در حوزه کارآفرینی و تسهیل در صدور فرایندها و مجوزها و بسترسازی فعالیت کارآفرینان و سرمایه‌گذاران در حوزه کسب و کارها و ایجاد اشتغالزایی تاکید کرده است.

بر اساس آخرین آمارها، اکنون در کشورمان نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر کارآفرین وجود دارند و برای ریل‌گذاری در ایجاد اشتغال و بهبود فضای کسب و کارها به ۲ میلیون کارآفرین دیگر احتیاج داریم.

کارآفرینی موجب توسعه اقتصادی کشورها می‌شود

برای درک مفهوم کارآفرینی و شناخت ظرفیت‌ها به سراغ چندین کارشناس و پژوهشگر این عرصه رفتیم. رئیس پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا  گفت: اکتشاف کارآفرینانه موجب توسعه و رشد اقتصادی کشورها می‌شود و کشورهایی که به توسعه اقتصادی از نظر کمّی و کیفی اهمیت داده‌اند، با کشف مزیت‌های منطقه‌ای، مزیت محصول و نوآوری به دست افراد خلاق و کارآفرین به توسعه اقتصادی رسیده اند.

«علی ملکی» افزود: برخی کشورها همچنان به روش سنتی و با تاکید بر منابع طبیعی خود به تولید محصولات و خدمات مرتبط با آن منابع پرداخته و به دلیل عدم کارآیی این روش حال اقتصادشان خوب نیست.

وی اضافه‌کرد: برای یافتن مزیت‌های اقتصادی و تولید محصول باید به چهار سوال «چرا؟ چه چیزی؟ چه زمانی؟ و چگونه؟»  پاسخ داد و این کار فقط به دست کارآفرینان و نوآوران امکان‌پذیر است.

این کارشناس، با اشاره به روند توسعه اقتصادی کشورها، تاکید کرد: هیچ کشوری نمی‌تواند در همه حوزه‌ها پیشرو باشد و لازم است بر اساس محدودیت منابع و با استفاده از مدرن‌سازی، متنوع‌سازی، انتقال دانش و نوآوری بنیادین تغییرات ساختاری لازم در اقتصاد را انجام دهد تا به رشد اقتصادی دست یابد.

وی بیان‌داشت: این امر باید با کمک هم‌زمان دولت و کارآفرینان انجام شود.

ایران پتانسیل بالایی برای نوآوری اجتماعی دارد

پژوهشگر مرکز تحقیقات نوآوری و فناوری دانشگاه سازمان ملل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: ایران برخلاف سایر کشورها از پتانسیل بالایی برای نوآوری اجتماعی برخوردار است، در حالی که اغلب کشورها فقط مصرف‌کننده نوآوری هستند.

«صدر قاضی» ادامه‌داد: به‌طور سنتی اغلب جوامع حل مسائل اجتماعی را بر عهده دولت می‌دانند، اما حل این مسائل خارج از توان دولت‌هاست زیرا آنان نمی‌تواند راه‌حل‌های خلاقانه ارائه دهند.

پژوهشگر دانشگاه سازمان ملل با تاکید بر گلوگاه‌های پروژه اجتماعی در نهادها و سازمانها  بیان‌داشت: گروهی از سرمایه‌گذاران اثربخش وجود دارند که ثروت دارند اما ترجیح می‌دهند در مسائل اجتماعی سرمایه‌گذاری کنند.

وی گفت: سرمایه‌گذاران از طریق یک گروه میانجی می‌توانند با نوآوران اجتماعی ارتباط برقرار می‌کنند.

 به گفته این پژوهشگر، باید برای دیدن مسایل گروه هدف و حل آنها عینک نوآوری بزنیم و گلوگاه‌های اصلی در هر منطقه را شناسایی کنیم.

شبکه‌سازی برای تسهیل کارآفرینان و سرمایه گذاران

در این زمینه، رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف نیز به خبرنگار ایرنا گفت: شبکه‌سازی و تسهیل حضور سرمایه‌گذاران و استارتاپ‌ها ماموریت اصلی این دانشگاه است.

«مجید دهبیدی‌پور» افزود: ناحیه نوآوری دانشگاه شریف از سال ۱۳۷۹ تاسیس شد و در حال حاضر ناحیه نوآوری شریف محدوده‌ای ۲۵۰ هکتاری را شامل می‌شود که نزدیک به سه‌هزار نفر در این محدوده مشغول به فعالیت هستند.

وی بیان‌داشت: ماموریت این نهاد فرهنگ‌سازی، توانمندسازی و حمایت از شرکت‌های نوپا است، همچنین مجتمع فناوری مترو شریف که با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی امید تاسیس شد مهم‌ترین دستاورد مجموعه ما است.

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به تاسیس برج شریف، خاطرنشان‌کرد: این برج نیز توسط بخش خصوصی در سال ۱۴۰۰ به وجود آمده و ماموریت اصلی آن ایجاد هم‌جواری بین شرکت‌ها است.

مهمترین عوامل موفقیت کسب و کارهای مخاطره‌آمیز و توسعه کارآفرینی، وجود شبکه‌ها و توانایی در شبکه‌سازی است. شبکه‌های اجتماعی فضای بهتر و گسترده تری دارند، فرصت‌های مناسب‌تری را شناسایی کرده و می‌توانند به منابع بیشتر و بهتری دسترسی پیدا کنند. از این رو برای بهبود کارآفرینی درکشور نیازمند تعامل بین بخش خصوصی و دولتی و اتخاذ سیاست‌های کلان و خرد هستیم.