جولان آلودگی هوا در آخرین ماه پاییزی

رسانه‌های کشور دوم آذر ۱۴۰۰ خورشیدی، نگاه ویژه‌ای به وضعیت آلودگی هوا و اثرات زیان‌بخش آن در این روزها داشته‌اند. به گونه‌ای که اصولگرایان، اعتدالگرایان و اصلاح‌طلبان هر کدام گزارش، یادداشت و مصاحبه هایی در این خصوص منتشر کردند که در ادامه بخشی از این گزارش ها رصد می شود.

رسانه‌های اعتدال‌گرا

قانون هوای پاک روی کاغذ ماند

محمد سبزواری مدیرکل هواشناسی خوزستان در گفت‌وگو با روزنامه ایران می‌گوید: «در میان کلانشهرها باران به داد اهواز رسید و آنها تا آخر هفته  هوای مطلوبی را تنفس خواهند کرد.» هرچند شاخص آلودگی هوای تهران روز گذشته روی عدد ۱۵۹ قرار گرفته و وضعیت هوای تهران قرمز شد اما امروز با وزش باد بتدریج از شدت آلاینده‌ها در پایتخت و دیگر کلانشهرها کاسته می‌شود. «صادق ضیاییان» مدیر کل پیش‌بینی سازمان هواشناسی به «ایران» می‌گوید: از روز چهارشنبه باز هم باید منتظر انباشت آلاینده‌ها در آسمان کلانشهرهای اراک، تبریز، کرج و اصفهان باشیم. به‌دلیل پایداری هوا درآخر هفته، انتظار می‌رود ساکنان تمام کلانشهرها بجز مشهد در روزهای چهارشنبه ، پنجشنبه و جمعه هوای ناسالمی را داشته باشند.به‌گفته وی، سامانه بارشی که از چند روز گذشته کشور را فراگرفته بود امروز موجب بارش‌های پراکنده‌ای در خراسان رضوی می‌شود و این سامانه فردا چهارشنبه به طور کامل از کشور خارج می‌شود. در همین حال پیش‌بینی می‌شود روزهای آخر هفته بجز در استان‌های ساحلی خزر، در دیگر استان ها شاهد بارشی نباشیم.

 ۲۳ دستگاه متهم آلودگی هوا

«سمیه رفیعی» رییس فراکسیون محیط‌ زیست مجلس شورای اسلامی درباره آلودگی‌هایی که نفس کشیدن را برای بسیاری از شهروندان کلانشهر سخت کرده ۲۳ دستگاه را براساس قانون، مسوول مستقیم اجرای قانون هوای پاک دانست و گفت: «همه آنها در انجام تکالیف خود ناقص عمل کرده‌اند.» به‌گفته رفیعی سازمان محیط‌ زیست ۶۰ حکم تکلیفی برای اجرای این قانون دارد و هماهنگ کننده و ناظر اجرای این قانون است اما بسیاری از تکالیف خود را انجام نداده است. از سال ۹۶ که قانون هوای پاک تصویب شد تاکنون هیچ اقدام مؤثری برای کاهش آلودگی هوا انجام نشده است. از جمله قوانینی که روی زمین مانده معاینه فنی موتورخانه هاست که به گفته  رفیعی همه دستگاه‌های مسئول وظیفه قانونی خود را درباره ماده ۱۷ قانون هوای پاک ناقص انجام داده‌اند. سازمان محیط‌ زیست باید وضع آلودگی ۱۲۹ هزار واحد صنعتی کشور را به‌صورت لحظه‌ای پایش کند اما فقط ۲۱ هزار واحد سامانه پایش را نصب کرده‌اند که از این تعداد نیز فقط ۵۴۸ واحد سامانه پایش برخط را نصب کردند و گزارش می‌دهند. او می‌گوید:«سال گذشته ۲۸ راهکار کوتاه مدت و بلند مدت را که هیچ هزینه‌ای نداشت برای کاهش آلودگی هوا به دولت بویژه وزارتخانه‌های نفت، صمت، کشور و سازمان محیط زیست ارائه کردیم اما همه آنها برای اجرای این راهکارها بهانه آوردند.امسال نیز این راهکارها را به رئیس‌جمهور پیشنهاد دادیم که از آنها استقبال کرد.»

مازوت سوزی نداریم

بابک صادقیان مدیرامور آزمایشگاه های حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرآنلاین با اشاره به اینکه داده های شفافی از هواشناسی برای پیش بینی وضعیت آلودگی هوا به اداره محیط زیست استان اصفهان مخابره نمی شود، اظهار کرد: طبق داده های هواشناسی تا پایان روز پنج شنبه به علت پایداری جوی آلودگی هوا در اصفهان استمرار دارد. میانگین شاخص کیفی هوای اصفهان در این ساع با قرارگرفتن روی عدد ۱۷۰شرایط ناسالم هوا برای عموم مردم را نشان می دهد. عامل مهم برای رفع آلودگی هوا وزش باد بیش از ۴ متر بر ثانیه است. از ساعت ۱۰ شب گذشته تاکنون با روند افزایشی آلودگی هوا در اصفهان مواجه هستیم که تا روز پنج شنبه ادامه دارد.  به هیچ عنوان در نیروگاه ها و شعاع ۵۰ کیلومتری کلانشهر اصفهان مجوز مازوت سوزی صادر نشده است. بیش از ۶۰ درصد از صنایع فولادی کشور، ۷۰ درصد صنایع آجرپزی و صنایع دیگر اعم از پتروشیمی و سیمانی و ... در استان اصفهان مستقر است و ۲۵درصد محصولات نفتی در این استان تولید می شود. انتقال مواد اولیه و محصولات این صنایع از طریق خودروهای دیزلی یکی از عوامل مهم وضعیت آلودگی هوای اصفهان است. 

رسانه‌های اصولگرا

تهران قرمز شد

روزنامه فرهیختگان در گزارشی آورده است:‌ بر اساس آخرین اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، کیفیت هوای تهران در ۲۴ ساعت گذشته ۱۶۴ در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار داشت در حالی که شاخص هم اکنون تهران عدد ۱۵۹ و ناسالم برای همه گروه‌ها را نشان می‌دهد. در ۱۹ ایستگاه هم اکنون شاخص آلودگی هوا شرایط قرمز را نشان می‌دهد که شامل محدوده‌هایی از مناطق ۴، ۸، ۷، ۶، ۱۳، ۱۴، ۲، ۱۰، ۱۱، ۱۸، ۲۱،۱۵ ۲۰، ۱۹ است که عددهایی بین ۱۵۴( گلبرگ در منطقه ۸) و ۱۸۹( شریف منطقه ۲) را نشان می‌دهند. همچنین سه ایستگاه نیز شاخص آلودگی ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌دهند و ایستگاه سوهانک با شاخص ۵۹ یکی از سالم‌ترین مناطق تهران به لحاظ شاخص آلودگی هواست. سازمان هواشناسی در این شرایط جوی نسبت به پرهیز از ترددهای غیر ضروری به‌ویژه سالمندان، کودکان و افراد با سابقه بیماری، خودداری از فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز تا حد امکان، مدیریت سوخت و زمان فعالیت واحدهای صنعتی در سطح و حومه کلان شهرها توصیه می‌کند. گفتنی است که شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل قبول (سالم) یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس"، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.

آذر با آلودگی هوا ر سید

روزنامه پیام ما در گزارشی نوشت: آلودگی هوای کلان‌شهرها بعد از بحران آب دومین ابر چالش محیط زیستی ایران در روزهای اخیر است. در روزهایی که اصفهانی‌ها در زاینده‌رود بست‌نشینی می‌کنند و به دنبال جاری شدن آب در زاینده‌رود و سهم آب در زمین‌های کشاورزی‌اند، آسمان بسیاری از شهرهای ایران آلوده است. ذرات معلق کوچکتر از دو و نیم میکرون در هوای شهرها جولان می‌دهد و نفس‌ها را تنگ کرده است. تا ساعت یازده دیروز، یک آذر و همزمان با آغاز آخرین ماه پاییز، شاخص آلایندگی در چند شهر قرمز رنگ شد. وضعیتی که به دلیل پایداری‌های جوی و پدیده وارونگی دما ممکن است ادامه‌دار باشد. تهرانی‌ها دیروز آلوده‌ترین روز سال ۱۴۰۰ را تنفس کردند. حتی باران پاییزی و اندک هم نتوانست هوای پایتخت را دست‌کم به وضعیت قابل قبول برساند. براساس آخرین اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، شاخص آلایندگی در ۲۴ ساعت منتهی به یک آذر روی عدد ۱۲۹ ایستاده است و این یعنی هوای تهران همچنان برای گروه‌های حساس ناسالم است. آلاینده غالب ذرات معلق کوچکتر از دو و نیم میکرون است. پاییز سپری شده پایتخت تاکنون ۳۹ روز هوای قابل قبول داشته است و در ۲۱ روز هم هوا برای گروه‌های حساس ناسالم بود و یک روز هم هوا برای تمام گروه‌ها ناسالم بوده است. غیر از تهران دیگر کلان‌شهرهای ایران نیز در معرض آلودگی هوای پاییزی هستند. 

۳۷۵۱ مرگ منتسب به آلودگی هوا در سال گذشته

روزنامه رسالت به نقل از عباس شاهسونی رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به شرایط آلودگی هوا در کشور و بویژه تهران با استناد به قانون هوای پاک نوشت: اگر غلظت آلاینده‌های هوا از یک حدی بیشتر شود باید تعطیلی‌هایی انجام شود و کاهش ساعات کار ادارات را داشته باشیم و گلایه ما از کمیته کاهش آلودگی هوا و کمیته اضطرار شهر تهران این است که طبق دستورالعمل اقدام نمی‌کنند. در تهران به طور میانگین در سال ۱۳۹۹ تعداد ۳۷۵۱ مرگ منتسب به مواجهه با ذرات معلق رخ داده است و همه اهالی شهر تهران هم تحت تاثیر آلودگی هوا بوده‌اند. مطالعات متعددی در دنیا انجام شده است که ارتباط بین مواجهه با آلودگی هوا و ابتلا به کرونا و مرگ ناشی از کرونا را اثبات کرده‌اند. در مطالعه‌ای که ما در تهران، تبریز و مشهد انجام داده‌ایم هم این ارتباط وجود داشت بخصوص با افزایش غلظت NO۲ و ذرات PM۲.۵. در واقع مواجهه این دو ارتباط معناداری با افزایش تعداد موارد ابتلا و مرگ ناشی از کرونا داشت. معضل آلودگی هوا هر سال تکرار می‌شود. پیشنهاد مشخص ما اجرای قانون پاک و قوانین مرتبط با آن است. تا زمانی که قانون هوای پاک اجرا نشود عملا هیچ اتفاق مثبتی رخ نمی‌دهد. قانون هوای پاک برای این ابلاغ شد که به ما برای کاهش غلظت آلاینده‌های هوا کمک کند زیرا ما بحران آلودگی هوا را داشتیم و خواستیم با بروز رسانی آن در جهت بهبود شرایط گام برداریم. این قانون سال ۱۳۷۴ ابلاغ شده بود که مجددا در سال ۱۳۹۶ مورد بازنگری قرار گرفت و مجددا ابلاغ شد. با اجرای این قانون قرار بود تعداد مرگ و بیماری‌های منتسب به آلودگی هوا کاهش یابد اما از سال ۱۳۹۶ تا امسال واقعا اتفاق مثبت و تغییر مشخصی در کاهش غلظت آلاینده‌های هوا رخ نداده است. حتی در بعضی سال‌ها افزایش غلظت آلاینده‌ها هم رخ داد. در واقع عملا این قانون اثرگذاری چندانی نداشته است. قانون هوای پاک باید به درستی اجرا شود و مسئولیت همه سازمان‌ها اعم از وزارت نیرو، وزارت نفت، وزارت کشور، سازمان محیط زیست و… که در قانون مشخص است، اجرایی شود.

سالانه چند نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا می میرند؟

خبرگزاری فارسی در گزارشی آورده است: تهران آلوده است. باران بارید اما به دلیل نبود باد آلودگی باقی ماند. البته گفته می شود که امروز شاید هوا کمی بهتر شود. باید مشکل آلودگی هوا و ترافیک در تهران به صورت ریشه ای برطرف شود.  سیستم حمل ونقل عمومی در حال حاضر فرسوده است و مشکلات زیادی به همراه دارد. مدیران جدید وقتی شهرداری را تحویل گرفتند فقط حدود ۲ هزار اتوبوس فعال در خط بود این در حالی است که چهار سال پیش وقتی مدیران وقت شهرداری را تحویل دادند بیش از ۶ هزار اتوبوس فعال در تهران داشتیم.  در همین ارتباط سوده نجفی عضو شورای شهر تهران می گوید: در شورای ششم شهر تلاش خود را برای کنترل آلودگی هوا از طریق یک رویکرد یکپارچه شامل ابزارهای قانونی، اداری، اقتصادی و فناوری خواهیم داشت. در این مسیر از تجربه سایر شهرهای مشابه تهران در جهان جهت کنترل آلودگی هوا استفاده خواهد شد. به گفته نجفی، از جمله مواردی که در کمیته سلامت در مورد کنترل  آلودگی هوا مد نظر است افزایش آگاهی عمومی درباره محیط زیست است که شهروندان را دعوت به پیوستن به فعالیت های کنترل آلودگی هوا می کنیم. بدون شک  شهروندان تهرانی در کنترل آلودگی هوا نقش به سزایی می توانند داشته باشند. به اعتقاد وی، استانداردهای محلی سختگیرانه به عبارتی استانداردهای دقیق برای انتشار محلی و استانداردهای کیفیت سوخت های مصرفی  از دیگر روش‌هایی است که می تواند در کنترل آلودگی هوای تهران بسیار راهگشا باشد. به دلیل وارنگی هوادر نیمه دوم سال آلودگی داریم. در ادوار گذشته در مورد فوتی های ناشی از آلودگی هوا اعداد مختلفی اعلام می شد. قانون هوای پاک تصویب شده و وظایف هر کدام از دستگاه های مسوول در این زمینه مشخص است.

باران هم به داد هوای تهران نرسید

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس آخرین اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، کیفیت هوای تهران در ۲۴ ساعت گذشته ۱۶۴ در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار داشت در حالی که شاخص هم اکنون تهران عدد ۱۵۹ و ناسالم برای همه گروه‌ها را نشان می‌دهد. در ۱۹ ایستگاه هم اکنون شاخص آلودگی هوا شرایط قرمز را نشان می‌دهد که شامل محدوده‌هایی از مناطق ۴، ۸، ۷، ۶، ۱۳، ۱۴، ۲، ۱۰، ۱۱، ۱۸، ۲۱،۱۵ ۲۰، ۱۹ است که عددهایی بین ۱۵۴( گلبرگ در منطقه ۸) و ۱۸۹( شریف منطقه ۲) را نشان می‌دهند. همچنین سه ایستگاه نیز شاخص آلودگی ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌دهند و ایستگاه سوهانک با شاخص ۵۹ یکی از سالم‌ترین مناطق تهران به لحاظ شاخص آلودگی هواست. سازمان هواشناسی در این شرایط جوی نسبت به پرهیز از ترددهای غیر ضروری به‌ویژه سالمندان، کودکان و افراد با سابقه بیماری، خودداری از فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز تا حد امکان، مدیریت سوخت و زمان فعالیت واحدهای صنعتی در سطح و حومه کلان شهرها توصیه می‌کند. گفتنی است که شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل قبول (سالم) یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.

رسانه‌های اصلاح‌طلب

متهم فراری آلودگی هوا

روزنامه آرمان ملی در گزارشی نوشت: آلودگی هوا جان مردم را به لب‌شان رسانده و هوای دودآلود کلانشهرها، حتی با باران نیز پاک نمی‌شود. تا سال‌ پیش تنها راهکار مسئولان شهری و سازمان محیط زیست برای کاهش آلودگی هوا، دعا برای بارش باران و وزش باد بود، اما روز گذشته (یکم آذر) با وجود باران صبحگاهی در تهران، آلودگی هوا به حدی شدیدتر شد که آلوده‌ترین روز سال رقم خورد. شاخص ۱۶۵، آلوده‌ترین روز سال ۱۴۰۰را رقم زد و وضعیت ۱۹ ایستگاه کیفیت هوای پایتخت قرمز شد. این اتفاق در شرایطی بود که تهران روز شلوغی را با بازگشایی رسمی مدارس تجربه می‌کرد، طبق یک آمار غیررسمی، ده‌ها نفر راهی اورژانس شدند. اما در یک آمار رسمی اعلام شد که آلودگی هوای تهران که هیچ کسی زیربار آن نمی‌رود، سال گذشته ۳۷۵۱ خانواده را داغدار کرد. این آمار در شرایطی مطرح می‌شود که پیش‌تر مسئولان از سالانه مرگ ۳۰ هزار نفر به دلیل آلودگی هوا در کشور خبرداده بودند، ولی آمار ۳۷۵۱ نفری که رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ارائه داده، صرفا برای کلانشهر تهران است و شهرهای آلوده‌ و صنعتی همچون اراک، اصفهان و... در آن لحاظ نشده است. همان‌طور که چندی پیش در شهر اردکان یزد شاخص هوا برروی عدد غیر قابل باور ۵۰۰ و در اصفهان از ۲۰۰ عبور کرد. دی ماه ۹۹ نیز آلوده‌ترین ماه تهران در ۱۰ سال گذشته رکورد زد و دلیل آن افزایش سوخت مازوت در نیروگاه‌ها بود.

آبان آلوده نفس تهرانی‌ها را به شماره انداخت

روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: اولین روز آذر ماه آلوده‌ترین روز تهران در سال ۱۴۰۰ بود. شاخص آلودگی به ۱۶۵ رسید و تهران در میان شهرهای آلوده جهان با دو رتبه ارتقا نسبت به روز قبل به جایگاه ۷ رسید. اما نهادهای تصمیم‌گیر واکنشی به هوای آلوده تهران نداشتند. عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت به رسانه‌ها گفته است که کارگروه کاهش آلودگی هوا چند بار در استانداری تشکیل شده است اما تصمیمات‌شان نتوانسته آلودگی هوا را به صورت جدی کاهش دهد. تصمیمات جزیی بوده است به‌طور مثال روشن نبودن اتوبوس‌ها در پایانه‌ها یا آتش نزدن نخاله‌ها. تصمیماتی که شاخص نیستند و نمی‌تواند وضعیت آلودگی هوا را بهبود ببخشد. بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، اولین روزی که شاخص کیفیت هوا از محدوده ناسالم فراتر رفت، ۱۸ تیرماه بود که شاخص ۱۶۲ برای آلاینده ازن ثبت شد. در اولین روز آخرین ماه پاییز، شاخص کیفیت هوا برای آلاینده ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون در اکثر ایستگاه‌های شهر تهران در محدوده ناسالم قرار داشت که به دلیل تداوم شرایط پایدار جوی و کاهش سرعت باد از چند روز گذشته رخ داده و با وجود بارش باران باز هم هوای تهران در شرایط ناسالم بود. سولماز احدی، کارشناس واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گوید: آبان‌ماه با ثبت ۱۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، آلوده‌ترین ماه پایتخت از ابتدای سال جاری از منظر آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از دو و نیم میکرون بوده، وقوع شرایط نسبتا پایدار و سکون نسبی جوی در بیشتر روزهای ماه گذشته، در تشدید غلظت اکثر آلاینده‌ها به ویژه ذرات ریز معلق موثر بوده‌اند. 

کدام خوراکی‌ها به کاهش آسیب آلودگی هوا کمک می‌کند؟

به گزارش ایسنا، برخی از گروه‌ها مانند کودکان، افراد مسن، مادران باردار و بیماران قلبی و ریوی در شرایط آلودگی هوا، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. در شرایط آلودگی هوا مردم و بویژه گروه‌های حساس باید شیر و لبنات کم چرب مصرف کنند و مصرف روزانه دو لیوان شیر کم چرب به کاهش عوارض ناشی از آلودگی هوا کمک می‌کند زیرا کلسیم موجود در شیر مانع از جذب آلاینده‌هایی مانند فلزات سنگین می‌شود. میوه‌های دارای ترکیبات آنتی اکسیدان از مواد غذایی مفید در زمان آلودگی هوا هستند. مصرف میوه‌های دارای ترکیبات آنتی اکسیدان از سلول‌های بدن در مقابل آسیب دیدن در شرایط آلودگی هوا محافظت می‌کند که سیب یکی از میوه‌های سرشار از آنتی اکسیدان است. همچنین میوه‌های دارای ویتامین A، E و C خاصیت آنتی اکسیدان دارند. مرکبات و میوه‌های با رنگ نارنجی، زرد و قرمز، موز، خرمالو، انواع فلفل‌های سبز و نارنجی، هویج، چای سبز و سیاه، روغن‌های سویا، آفتابگردان، کلزا و زیتون نقش آنتی اکسیدانی دارند و در شرایط آلودگی هوا از بدن مراقبت می‌کنند. همچنین مصرف دو وعده ماهی در هفته در شرایط آلودگی هوا بسیار مهم است؛ زیرا ماهی به دلیل وجود ویتامین E و امگا ۳ به کاهش عوارض آلودگی هوا کمک می‌کند.  مصرف زیاد آب و مایعات در زمان آلودگی باعث شستشوی دستگاه گوارش و رفع عطش و خشکی دهان ناشی از این شرایط هوایی می‌شود و از سوی دیگر، با مصرف آب، بخشی از آلودگی هوا که وارد بدن شده، از راه ادرار، دفع می‌شود. 

جمع بندی:

رسانه‌های اعتدالگرا خبرهای خود را به قوانین مورد نظر در خصوص آلودگی هوا اختصاص دادند و آنها را از این منظر که چندین سال است، برای این قوانین هیچ‌گونه تدابیری اندیشیده نشده است، بررسی کرده‌اند.

رسانه‌های اصولگرا نیز وضعیت وخیم آلودگی هوای تهران را مورد بررسی قرار دادند و در این گزارش‌ها از آمار و ارقام تعداد جان باختگان این معضل در سال‌های پیش بهره بردند. اما در این میان رسانه‌های اصلاح‌طلب به تشکیل کارگروه‌های کاهش آلودگی هوا و تصمیماتی که در این زمینه اتخاذ می‌کنند، اشاره کردند؛ تصمیمیاتی که به عقیده برخی شاخص نیستند و نمی‌تواند وضعیت آلودگی هوا را بهبود ببخشد.